Bitiruv-malakaviy ishiga tushuntiruv yozuvi

Changlarning gigienik ahamiyati. Changli ishlab chiqarish binolarida ishlovchi ishchilar, changning ham tashqi, ham ichki ta’siriga uchraydilar. Chang og’iz, burun bo’shliqlariga, teriga, ko’zga va yuqori nafas olish yo’llariga ta’sir qiladi, so’lak bilan yutilib ovqatlanish a’zolariga ta’sir qiladi va nafas olinayotgan havo bilan yutilib ovqatlanish a’zolariga ta’sir qiladi va nafas olinayotgan havo bilan nafas olish organining eng uzoq uchastkasi bo’lak o’pkagacha borib etadilar. Changi tashqi ta’siri uncha xavfli emas, chunki ishchi changli muhitdan chiqib, qo’lini, betlarini yuvishi bilan yoki qoqib tashlashi bilan chang bilan bo’lgan aloqa tugaydi. Bundan tashqari teri hamma changlarni ham ichkariga o’tkazmaydi va o’zi ham o’larni ta’siriga berilmaydi.
So’lak bilan yutilib ovqatlanish yo’llariga ta’sir qiladigan changlar ham uncha xavfli emas, chunki ular oz miqdorda yutiladilar. Eng xavfli changlar, bular nafas olayotganda organizmga kirgan changlardir. Ular nafas olayotgan havo bilan juda katta miqdorda organizmga kirib, faqat bir qismigina tashqariga chiqib ketadi. Bunday sharoitda juda ko’p miqdordagi changlar uzoq vaqtda nafas olish yo’llarini shilliq pardalari bilan munosabatda bo’ladilar va ularga ta’sir qiladilar.
Changlarning organizmga xavf solish darajasi ularning havodagi miqdoriga va yuqorida ko’rsatilgan fizik va ximiyaviy xususiyatlariga bog’liq. Nafas olayotgan havo bilan organizm ichkarisiga kirayotgan mayda changlar katta changlarga qaraganda uzoqroq masofaga o’pkagacha boradilar, katta changlar esa yuqori nafas olish yo’llarida ushlanib qoladilar va bir oz muddatdan keyin tashqariga chiqib ketadilar, shuning uchun mayda changlar katta changlarga qaraganda xavfliroq.
Changlarning inson organizmiga ta’siri. Changlarni inson terisiga ta’siri natijasida teri yallig’lanadi, biroz shishadi, qizaradi va og’riq paydo bo’ladi. Changlar teri va yog’ bezlari teshiklariga tushib ularni normal ishlashga yo’l qo’ymaydi, natijada terida yog’ va suyuqliklar etishmaydi va teri quriydi, yoriladi. Yog’ bezlarining teshiklari chang bilan kirgan ba’zi bir mikroblar bilan tыlib qolsa toshmalar kelib chiqishi va terini yiringlab ketishi mumkin. Teri bezlari teshiklariga chang tыlib qolishi terining ter ajratish xususiyatini pasaytiradi. Bu esa issiq ishlab chiqarish binolarida kishi tanasiga yomon ta’sir ko’rsatadi, chunki terlash organizmning haddan tashqari qizishiga qarshi himoya vositasi sifatida juda muhim ahamiyatga ega.
Ishqorli changlarning teriga ta’sirini alohida hisobga olish kerak, chunki bu chang terida teri yaralanishi kasalligini olib kelishi mumkin. Bunday changlarga xrom ishqorli tuzlar, mishyak, ohak, soda, kaltsiy karbidi, osh tuzi, superfosfat changlari va hokazolar kiradi.
Changlarning ko’zga ta’siri natijasida ko’zlar kon’yuktivit kasali bilan kasallanadilar, bunda ko’z qizarib yosh oqadigan bo’ladi, ayrim xollarda ko’z shishadi va yiringlaydi [16].