Biznesni boshqarish va axborot texnologiyalari fakulteti biznesni boshqarish kafedrasi

9.2.3.1-jadval

Тo‘g‘ri va egri soliqlar tarkibi

Тўғри солиқлар	Эгри солиқлар
Юридик шахслар фойдасидан олинадиган солиқ Жисмоний шахслар даромадидан олинадиган солиқ Ер солиғи Мол-мулк солиғи Ер қаъридан фойдаланганлик учун солиқ Сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солиқ. Ободонлаштириш ва инфратузил- мани ривожлантириш солиғи ва бошқалар.	Қўшилган қиймат солиғи Акциз солиғи Жисмоний шахслардан транспорт воситаларига бензин, дизел ёқилғиси ва суюлтирилган газ ишлатганлик учун олинадиган солиқ Божхона тўловлари ва бошқалар.

Har bir davlatda ayrim soliqlar harakati jarayonida: ma’lum bir respublika va mahalliy budjetga biriktirilgan bo‘ladi, ayrimlari esa, budjetlarni tartibga solib turadigan soliqlarga bo‘linadi.

Umuman olganda, iqtisodiyot tarmoqlaridan va aholining mehnatga layoqatli qismidan undiriladigan soliqlarning aksariyat qismi umumiylik xususiyatiga ega. Lekin ayrim soliqlar va to‘lovlar ham mavjudki, ular maqsadli xarakterga egadir. Shu nuqtayi nazardan olib qaralganda soliqlar, ulardan foydalanish xususiyatiga ko‘ra ham ikki guruhga bo‘linadi:

1. 
   Umumiy soliqlar — respublika hamda mahalliy budjetlarga tushadi va qayta taqsimlanadi.
   
2. 
   Maqsadli soliqlar — bevosita biron-bir soha, tarmoq yoki obyektni rivojlantirish uchun sarflanadi va taqsimlanadi.
   

Bu soliqlar davlat budjeti xarajatlarini moliyalashtirishda mustahkamlikni, uzviylikni ta’minlaydi. Ularsiz budjetni rejali moliyalashtirishning iloji yo‘q. Shuning uchun ularning ahamiyati budjet daromadlarini shakllantirishda beqiyosdir.