Bob. Mttda ta'limiy oʻyinlarni tashkil etish metodikasi

2.2 Taʼlimiy oʻyinlar turlari va ularni qoʻllash nazaryasi
Maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy faoliyati - bu o'yin, bu jarayonda bolaning ma'naviy va jismoniy kuchlari rivojlanadi: uning diqqat, xotirasi, tasavvur kuchi, intizomi, epchilligi va boshqalar. Bundan tashqari, o'yin ijtimoiy tajribani o'zlashtirishning o'ziga xos usuli hisoblanadi. maktabgacha yosh.O'yin faoliyatida bolaning ko'plab ijobiy fazilatlari, qiziqishi va kelgusi o'qitishga tayyorligi shakllanadi, uning bilim qobiliyatlari rivojlanadi. O'yin bolani kelajakka tayyorlashda ham, uning haqiqiy hayotini to'laqonli va baxtli qilishda ham muhim ahamiyatga ega. Ushbu vazifani bajarish uchun bolalar bog'chalarida turli xil o'yinlar uchun barcha sharoitlarni yaratish, ularga diqqat bilan, hurmat bilan munosabatda bo'lish, mulohazali va mohirona rahbarlik qilish kerak.
Rolli o'yinlar - bu kundalik mavzulardagi o'yinlar, tetralizatsiyalangan o'yinlar, o'yinlar - o'yin-kulgi, o'yin-kulgi.

Qoidalari bo'lgan o'yinlarga didaktik o'yinlar va ochiq o'yinlar kiradi.Bolaning syujetli-rolli o'yini ijodiy xarakterga ega bo'lib, unda bolalar rol o'ynaydi va hikoya chizig'i yordamida kattalar faoliyati va munosabatlarini takrorlaydi. Bunday o'yinlarda bolalar qiziqarli ixtirolarga qodir, ular o'zlari u yoki bu o'yinga xilma -xillik olib keladi. Bolalarning tashabbusi nafaqat bitta bolani, balki butun guruhni tarbiyalashga katta ta'sir ko'rsatadi.
Qoidalarga ega bo'lgan o'yinlar boshqa maqsadga ega: ular fikrlash, his -tuyg'ular va nutq, ixtiyoriy e'tibor va xotira, turli harakatlar uchun zarur bo'lgan tizimli mashqlarni bajarish imkoniyatini beradi. Qoidalarga ega bo'lgan har bir o'yin o'ziga xos didaktik vazifaga ega, lekin oxir -oqibat u asosiy ta'lim vazifalarini hal qilishga qaratilgan. Ayniqsa, didaktik o'yinlar bolalar uchun o'yin -kulgi va mazmuni bilan qiziq: taxmin qiling, toping, nom bering. Bolalar o'yinda ma'lum qoidalarga amal qilib natijalarga erishadilar. O'yin muammosining sifatiga qiziqish o'zini namoyon qiladi: naqshni ehtiyotkorlik bilan burish, to'g'ri, rasmni olish va hk.Qiziqarli o'yin bolaning aqliy faolligini oshiradi va u darsdan ko'ra qiyinroq masalani hal qila oladi.Ammo bu mashg'ulotlar faqat o'yin shaklida o'tkazilishi kerak degani emas. O'rganish turli usullarni talab qiladi.O'yin faqat boshqa usullar bilan birgalikda yaxshi natijalar beradi: kuzatish, suhbat, o'qish va hk. o'ynab, bolalar o'z bilim va ko'nikmalarini amalda qo'llashni o'rganadilar.Qoidalarga ega bo'lgan o'yinlarda, bilimlarni umumlashtirish, muammoni hal qilishda mustaqil tanlov talab qilinadi.Ba'zida ota -onalar bolasini mas'uliyatli, savodli qilib tarbiyalashni xohlab, uni imkon qadar tezroq ta'lim faoliyatiga jalb qilishga intilishadi (masalan, o'qituvchini yollash va chet tillarini o'rganishga "sozlash"), o'yinlarga vaqt qoldirmaydilar. , shu bilan bolaning rivojlanishidagi ijtimoiylikni kamaytiradi ... Bolaning rivojlanishi nomuvofiq bo'lib ketadi (masalan, bola sanashni, yozishni juda yaxshi biladi, lekin u umuman tengdoshlari bilan aloqa o'rnatishni bilmaydi, eng yomon holatda bolada asabiy taranglik, xatti -harakatlar bo'lishi mumkin) muammolar, obsesif qo'rquvlar va boshqalar).bo'lgan munosabati (va shuning uchun o'yin faoliyatining o'zi) sezilarli darajada o'zgardi. Ba'zi o'yin uchastkalari saqlanib qolgani va ommalashganiga qaramay (yashirin va izlang, belgilang, qizlari-onalar), bolalar aksariyat hollarda o'yin qoidalarini bilishmaydi va ularga rioya qilishni majburiy deb hisoblamaydilar. Ular o'zlarining xatti-harakatlari va istaklarini ideal kattalar qiyofasi yoki to'g'ri xatti-harakatlar tasviri bilan bog'lashni to'xtatadilar.Ammo bolani hayotining ongli mavzusiga aylantiradigan, uning xatti-harakatlarini ongli va o'zboshimchalik qiladigan uning harakatlarining aynan shu mustaqil tartibga solinishi. Albatta, bu zamonaviy bolalar o'zini tutish qoidalarini - kundalik, ta'limiy, muloqot, yo'l harakati va hokazolarni o'zlashtira olmaydi degani emas, lekin bu qoidalar tashqaridan, kattalardan kelib chiqadi va bola ularni qabul qilishga va moslashishga majbur bo'ladi. ularga.O'yin qoidalarining asosiy afzalligi shundaki, ularni bolalar o'zlari ixtiyoriy va mas'uliyatli tarzda qabul qilishadi (yoki yaratadilar), shuning uchun nima va qanday qilish kerakligi haqidagi fikrlar istaklar va hissiyotlar bilan birlashtirilgan. Rivojlangan o'yin shaklida bolalarning o'zi to'g'ri harakat qilishni xohlaydi. Bunday qoidalarning o'yindan chetlashishi zamonaviy bolalar uchun o'yin "ixtiyoriy xatti-harakatlar maktabi" bo'lishdan to'xtaganligini ko'rsatishi mumkin, ammo 3-6 yoshli bola uchun boshqa hech qanday mashg'ulot bu vazifani bajara olmaydi.bilmadilar (Ilovani ko'ring.) Yangi adabiyotlarni o'rganayotib, men o'z ishimda turli didaktik o'yinlardan, ko'ngilochar mashqlardan foydalangan holda, bo'shliqlarni to'g'irlashim mumkin degan xulosaga keldim. bilimda bolalar. O'tgan yildan beri men "Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik qobiliyatlarni rivojlantirishga didaktik o'yinlarning ta'siri" mavzusida chuqur ishlayapman.O'yin ta'lim va mashg'ulotlar bilan, kundalik hayotdagi kuzatishlar bilan uzviy bog'liq bo'lib juda katta ta'lim tarbiyaviy ahamiyatga ega.Ijodiy o'yinlarda muhim bilim egallash jarayoni yuzaga keladi, bu bolaning aqliy kuchini ishga soladi, tafakkurini, xayolini, diqqatini, xotirani faollashtirishni talab qiladi, bola masalalarni mustaqil hal qilishga o'rganadi, o'ylagan narsasini amalga oshirish uchun yaxshiroq va osonroq usul o'ylab topadi, o'z bilimlaridan foydalanish va uni so'z bilan ifodalashga o'rganadi.O'yinda aks ettirilayotgan narsani bilib olishga qiziqish uyg'onadi. Ko'pincha o'yin bolalarga yangi bilim berish va ularning fikrini, bilim doirasini kengaytirish uchun xizmat qiladi. Ijodiy o'yinni tor didaktik maqsadlarga bo'ysundirib bo'lmaydi, bu o'yin yordamida juda katta tarbiyaviy vazifalar hal qilinadi.
Qoidali o'yin bolaning sensor rivojlanishini, tafakkur va nutqini, ixtiyorsiz diqqati va xotirasini, har xil harakatlarini muntazam ravishda mashq qildirib borish imkonini beradi. Har bir qoidali o'yin ma'Ium didaktik maqsadga ega bo'lib, bolani umumiy rivojlantirishga qaratilgan bo'Iadi.
Ta'limning o’yin shaklida bo'lishi muhim ahamiyatga ega bo'lib bolani umumiy rivojlantirishga qaratilgan bo'Iadi. Ta'limning o'yin shaklida bo'lishi muhim ahamiyatga ega bo'lib, bolaning yosh xususiyatlariga mos keladi.
Qiziqarli o'yin bolaning aqliy faolligini oshiradi, o'yinda bola mashg'ulotdagiga nisbatan murakkabroq masalani hal qilishi mumkin. Bu ta'lim butunlay o'yin shaklida bo'lishi kerak degan gap emas. Ta'lim turli usullar va metodlarni qo'llashni talab etadi. O'yin ta'lim shakllaridan biri bo'lib, boshqa bir metod bilan qo'shib olib borilgandagina yaxshi natija beradi, bular kuzatish, suhbat, so'zlab berish va hokazolar.
Bola o'ynayotib o'z bilimidan foydalanishni, uni har xil sharoitda ishlata bilishni o'rganadi. Ijodiy o'yinlarda bolalarning fantaziyasi buyum yasashi, tajriba qilishiga keng yo'l ochiladi.
O'yinda aqliy rivojlanish bilan birga axloqiy sifatlar ham shakllanadi. O'yin jarayonida yuz bergan kechinmalar bola ongida chuqur iz qoldiradi, shuning uchun o'yin bolada yaxshi hislarni, ulug'vor orzular va intilishlarni, sog'lom qiziqishlarni tarbiyalashga yordam beradi.
O'yin mustaqil faoliyat bo'lib, bu jarayonda bolalar o'z tengdoshlari bilan aloqa qilishga kirishadilar. Ularni umumiy maqsad, unga erishishdagi umumiy kechinmalar birlashtiradi. Shuning uchun o'yin do'stona munosabatlarni tarbiyalashda, jamoa hayoti malakalarini, tashkilotchilik qobiliyatlarini shakllantirishda muhimdir.
Birgalikdagi o'yin bilan birlashgan kichik bolalar jamoasida murakkab munosabatlar vujudga keladi. Tarbiyachining vazifasi har bir bolani faol o'yinga jalb qilish, bolalar o'rtasida do'stlikka, haqqoniylikka, o'rtoqlarini javobgarligini sezishga asoslangan munosabatlar o'rnatishdan iborat.
O'yin mehnat tarbiyasi vazifasini bajarishga ham yordam beradi. Bolalar o'z o'yinlarida har xil kasbdagi kishilarrii aks ettiradilar. Bu bilan ular kattalarning harakatlariga taqlid qilib qolmay, shu bilan bir qatorda ularning ishiga, mehnatiga bo'lgan munosabatlarini ham aks ettiradilar.O'yin bolada ko'pincha mehnat qilish xohishini uyg'otadi, o'yin uchun kerakli narsalarni tayyorlash va yasashga majbur qiladi. O'yinda hozirgi zamon bolalariga xos bo'lgan texnikaga qiziqish paydo bo'ladi va rivojlanadi, bolalar har xil mashinalar yasaydilar va texnik o'yinchoqlar bilan o'ynaydilar.
O'yin estetik tarbiyaning muhim vositasidir. O'yinda ijodiy xayol, fikrlash qobiliyati yuzaga keladi va rivojlanadi. Yaxshi tanlangan o'yinchoq badiiy didni tarbiyalashga yordam beradi. Harakatli o'yinlarda harakatning go'zalligi va maromi bolalarni o'ziga maftun qiladi.
O'yinning katta tarbiyalovchi ahamiyati o'z-o'zidan amalga oshmaydi. O'yin befoyda, hatto zararli bo'lishi, ba'zan yomon hislarni qo'zg'atishi mumkin. Tarbiyachi o'yin yordamida bolalarni har tomonlama rivojiantirish vazifasini amalga oshirish uchun unga muntazam ravishda ta'sir etib borishi zarur.Bu vazifani hal etishda o'yin boialar bog'chasidagi ta'lim-tarbiyaviy ishning hamma tomonlari bilan bog'Iangan bo'lishi kerak. O'yinda bolalarning mashg'ulotlarda olgan bilim va malakalari aks etadi va rivojlantiriladi, ular orqali esa bola hayotga o'rgatiladi. Ikkinchi tomondan, o'yinda tarbiyalangan sifatlar faoliyatning boshqa turlariga ko'chiriladi.
O'yinning bola tarbiyasidagi asosiy roli bolalar muassasasi hayotini u bilan boyitishni talab etadi. Shuning uchun ham o'yin bolalar hayotining kun tartibiga doimiy qilib kiritilgan. O'yinlar uchun nonushtagacha va undan keyin, mashg'ulotlardan so'ng, sayrlardan so'ng, kechqurun uyga ketishdan oldin vaqt ajratiladi.Ertalab o'ta harakatchanlikni talab qilmaydigan o'yinlar uchun sharoit yaratish maqsadga muvofiqdir. Mazmunan ko'proq didaktik o'yinchoqlar, stol ustida o'ynaladigan stol-bosma o'yinlari, syujetli-rolli o'yinlarni o'ynagan ma’qul.Sayr davomida harakatli o'yinlarni, qurish-yasash o'yinlar ini tashkil etish foydalidir. Kun tartibida o'yin uchun maxsus vaqt belgilash o'yinning mustaqil faoliyat sifatida mavjud bo'lishining va uni bolalar hayotini tashkil etish shakli sifatida, tarbiya vositasi sifatida qo'Ilanilishining eng muhim pedagogik shartidir.Bolalar o'yinning o'ziga xosligi shundaki, u tevarak-atrofdagi hayotni, kishilarning faoliyati, ishlari, harakatlarini, ularning ish jarayonidagi o'zaro munosabatlarini aks ettiradi. O'yin paytida xona bolalar uchun dengiz, o'rmon, metro, temir yo'l vagoni bo'lishi mumkin.Bola hech qachon jim o'ynamaydi, bitta o'zi o'ynasa ham u o'yinchoq bilan gaplashadi, o'zi tasvirlayotgan qahramon bilan muloqot o'rnatadi, onasi, bemor, shifokor xullas hamma- hammaning o'rniga o'zi gapiraveradi. So'z obrazningyaxshiroq ochilishiga yordam beradi.Nutq o'yin jarayonida juda katta ahamiyatga ega. Nutq orqali bolalar fikr almashadi, o'z his-tuyg'u, kechinmalarini o'rtoqlashadi. So'z bolalar o'rtasida do'stona munosabatlar o'rnatilishiga, tevarak-atrofdagi hayot voqealariga bir xilda munosabatda bo'lishga yordam beradi.Bolalarning o'zi yaratgan o'yindan kelib chiqadigan yoki kattalar tomonidan taklif etilgan o'yinning g'oyasi, mazmuni, o'yin harakatlari, rollar, o'yin qoidalari uning tuzilishini tashkil etuvchi qirralardir.O'yin g'oyasi - bu nima o'ynashni belgilab olish: "do'kon, "shifoxona”, "uchuvchilar", "bolalar muassasasi” va shunga bunday o'yinlarini bir necha o'ziga xos guruhlarga bo'linadi
Xulosa
Maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy faoliyati - bu o'yin, bu jarayonda bolaning ma'naviy va jismoniy kuchlari rivojlanadi: uning diqqat, xotirasi, tasavvur kuchi, intizomi, epchilligi va boshqalar. Bundan tashqari, o'yin ijtimoiy tajribani o'zlashtirishning o'ziga xos usuli hisoblanadi. maktabgacha yosh.O'yin faoliyatida bolaning ko'plab ijobiy fazilatlari, qiziqishi va kelgusi o'qitishga tayyorligi shakllanadi, uning bilim qobiliyatlari rivojlanadi. O'yin bolani kelajakka tayyorlashda ham, uning haqiqiy hayotini to'laqonli va baxtli qilishda ham muhim ahamiyatga ega. Ushbu vazifani bajarish uchun bolalar bog'chalarida turli xil o'yinlar uchun barcha sharoitlarni yaratish, ularga diqqat bilan, hurmat bilan munosabatda bo'lish, mulohazali va mohirona rahbarlik qilish kerak.Agar maktabgacha yoshdagi bola o'yinni mustaqil ravishda boshlashni, to'g'ri o'yin materialini olishni, o'yin rejasini aqliy ravishda tuzishni, o'yin sheriklari bilan muzokaralar olib borishni yoki o'z rejasini qabul qilib, o'z rejasini birgalikda amalga oshirishni bilsa yaxshi bo'ladi. Keyin maktabgacha yoshdagi bolaning o'ynash qobiliyati haqida gapirishimiz mumkin.Ammo bu bolalar ham o'z o'yinlariga e'tibor va jiddiy munosabatni talab qiladi. Ular ba'zan onasi, otasi, buvisi, akasi, opasi bilan maslahatlashishlari kerak.
O'yin mustaqil faoliyat bo'lib, unda bolalar birinchi marta tengdoshlari bilan aloqada bo'lishadi. Ularni yagona maqsad, unga erishish yo‘lidagi birgalikdagi sa’y-harakatlar, umumiy manfaatlar va tajribalar birlashtiradi. Bolalar o'yinni o'zlari tanlaydilar, o'zlari tashkil qiladilar. Ammo, shu bilan birga, boshqa hech bir faoliyatda bu erdagi kabi qat'iy qoidalar, xatti-harakatlarni shartlash yo'q. Shuning uchun o'yin bolalarni o'z harakatlari va fikrlarini aniq maqsadga bo'ysundirishga o'rgatadi, maqsadga muvofiqlikni tarbiyalashga yordam beradi. O'yinda bola o'zini jamoa a'zosi sifatida his qila boshlaydi, o'rtoqlari va o'zining xatti-harakatlari va ishlariga adolatli baho bera boshlaydi. Tarbiyachining vazifasi o'yinchilarning e'tiborini his-tuyg'ular va xatti-harakatlarning umumiyligini uyg'otadigan maqsadlarga qaratish, bolalar o'rtasida do'stlik, adolat va o'zaro mas'uliyatga asoslangan munosabatlarni o'rnatishga yordam berishdir.Ijodiy jamoaviy o'yin maktabgacha yoshdagi bolalarning his-tuyg'ularini tarbiyalash maktabidir. O'yinda shakllangan axloqiy fazilatlar bolaning hayotdagi xatti-harakatlariga ta'sir qiladi, shu bilan birga, bolalarning bir-biri bilan va kattalar bilan kundalik muloqoti jarayonida shakllangan ko'nikmalar o'yinda yanada rivojlanadi. Bolalarni ezgu ishlarga undaydigan, ezgu tuyg‘ularni uyg‘otadigan o‘yinni tashkil etishda tarbiyachidan katta mahorat talab etiladi.tushadilar, tanish oyatlarni eslashadi.Shunday qilib, ijodiy o'yin bolalarni har tomonlama rivojlantirishning muhim vositasi sifatida ularning faoliyatining barcha turlari bilan bog'liq.O'yinda aqliy rivojlanish bilan birga axloqiy sifatlar ham shakllanadi. O'yin jarayonida yuz bergan kechinmalar bola ongida chuqur iz qoldiradi, shuning uchun o'yin bolada yaxshi hislarni, ulug'vor orzular va intilishlarni, sog'lom qiziqishlarni tarbiyalashga yordam beradi.O'yin mustaqil faoliyat bo'lib, bu jarayonda bolalar o'z tengdoshlari bilan aloqa qilishga kirishadilar. Ularni umumiy maqsad, unga erishishdagi umumiy kechinmalar birlashtiradi. Shuning uchun o'yin do'stona munosabatlarni tarbiyalashda, jamoa hayoti malakalarini, tashkilotchilik qobiliyatlarini shakllantirishda muhimdir.