BÖcek sokmalari ve allerjileri Haz: Dr. Hüseyin A. Solğun



Yüklə 472 b.
tarix14.04.2017
ölçüsü472 b.
#14058


BÖCEK SOKMALARI VE ALLERJİLERİ

  • Haz:Dr.Hüseyin A. Solğun

  • Mod:Prof.Dr.Derya Altıntaş


SUNUM PLANI

  • A-Pediatrik vakalarda en sık karşılaşılan böcek sokmaları nelerdir ;

  • B-Hangi böcek sokmalarında alerjik reaksiyonlar söz konusudur ;

  • C-Alerjik reaksiyonların tanımlanması ;

  • D-Tedavi yaklaşımları .



A- BÖCEK SOKMALARI



PEDİATRİK VAKALARDA EN SIK BÖCEK SOKMALARI

  • YILAN SOKMALARI

  • AKREP SOKMALARI

  • KENE ISIRMALARI



KENE ISIRMALARI

  • KENE ISIRMALARI













KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ

  • KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ

























KENE NEDİR?

  • Ülkemizde halk arasında kene, sakırga, yavsı, kerni gibi isimlerle bilinmektedir.

  • Keneler zorunlu kan emici artropodlar olup dünyanın her bölgesinde yaşamaktadırlar.

  • Keneler morfolojik olarak diğer artropodlardan farklı olup, vücutları tek bir parçadan oluşmuştur.

  • Vücudun ön tarafında ağız organelleri yer almaktadır.

  • Günümüzde yeryüzünde yaklaşık 850 kene türü bilinmektedir.







Hyalomma

  • KKKA’nın bulaşmasında Hyalomma soyuna ait keneler daha büyük bir yere sahip olmakla birlikte, 30 kene türünün bu hastalığı bulaştırabileceği bildirilmektedir. Henüz ergin olmamış Hyalomma soyuna ait keneler, küçük omurgalılardan kan emerken virüsleri alır, gelişme evrelerinde muhafaza eder. Keneler, insan veya hayvanlardan kan emerken virüsleri de bulaştırırlar.



-Hyalomma soyuna ait keneler Ülkemizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik alanda yerleşmişlerdir.

  • -Hyalomma soyuna ait keneler Ülkemizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik alanda yerleşmişlerdir.

  • Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir.

  • -Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur.







Kırım – Kongo Kanamalı Ateşi Virüsün Tarihçesi

  • 1944-45 Kırım

    • Kırım Kanamalı Ateşi
  • 1956 Kongo

    • Kongo Hastalığı
  • 1968

    • İki etkenin biyolojik olarak aynı olduğu bulunmuş
  • 1979

    • İki coğrafik bölgenin adına uygun olarak
    • Kırım-Kongo Kanamalı Ateş Virüsü
    • (Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus; CCHFV)


Virüsün Taksonomisi

  • Aile: Bunyaviridae

    • Genuslar
      • Orthobunyavirus
      • Phlebovirus
      • Hantavirus
      • Tospovirus (Bitkiler)
      • Nairovirus (34 strain, 7 serogrup)
        • Serogrup: Nairobi koyun hastalığı grubu
          • Dugbe Virüsü
          • Nairobi Koyun Hastalık Virüsü
        • Serogrup: Kırım-Kongo Kanamalı Ateş Virüsü
          • Kırım-Kongo Kanamalı Ateş Virüsü
          • Hazara virüs


Nasıl Bulaşır ?

  • Hastalık insanlara kenelerin ısırması veya kenelerle temas sonucu bulaşır; evcil hayvanlara da kenelerin ısırması ile bulaşabilmektedir. Ancak, hastalık hayvanlarda belirtisiz seyrederken insanlarda öldürücü olabilmektedir.

  • Kemirici hayvanlar, kuşlar ve keneler hastalığın doğadaki devamlılığını sağlarlar. Keneler beslenmek için hayvanlardan kan emerler; kan emme sırasında aldıkları virüsü vücutlarında çoğaltırlar ve insanlara kan emerken bulaştırırlar.



Hastalık kene ısırmasının yanı sıra, vücudunda virüs bulunan hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya diğer dokularına temas etmekle bulaşabildiği gibi bu hastalığa yakalanmış insanların kan veya vücut sıvılarına temas sonucu da bulaşma olabilmektedir.

  • Hastalık kene ısırmasının yanı sıra, vücudunda virüs bulunan hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya diğer dokularına temas etmekle bulaşabildiği gibi bu hastalığa yakalanmış insanların kan veya vücut sıvılarına temas sonucu da bulaşma olabilmektedir.



Riskli kişiler ?

  • Hastalık için çiftlik çalışanları, çobanlar, kasaplar, mezbaha çalışanları, hayvancılık ile uğraşanlar, veteriner hekimler, veteriner sağlık teknisyenleri, akut hastalarla temas olasılığı bulunan salgın bölgelerde görev yapan sağlık personeli, askerler, kamp yapanlar risk altındadır.



Kuluçka süresi ?

  • Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını müteakip kuluçka süresi genellikle 1-3 gündür; bu süre en fazla 9 gün olabilmektedir. Enfekte kan, ifrazat veya diğer dokulara doğrudan temas sonucu bulaşmalarda bu süre 5-6 gün; en fazla ise 13 gün olabilmektedir.



KLİNİK-1

  • Klinik semptomlar ; kene ısırmasıyla vücuda giren virüsün neden olduğu trombositopeni ve vasküler hasarın sonucudur.Bu da KKKA’indeki kanamaların nedenidir.

  • Karaciğerde: Hemorajik nekroz, hepatosellüler nekroz, mononükleer hücre infiltrasyonu

  • Dalakta: Lenfosit tüketimi

  • Akciğerde: Hemoraji ve ödem

  • Kİ: Hemofagositoz



KLİNİK-2

  • ateş

  • ani başlayan baş ağrısı

  • kollarda, bacaklarda ve sırtta şiddetli ağrı

  • kırıklık, halsizlik

  • belirgin iştahsızlıkla başlar;

  • bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal gibi şikâyetler de görülebilir.



KLİNİK-3 (İleri evrede)

  • Santral sinir sistemi tutulumu

  • Karaciğer yetmezliği

  • Böbrek yetmezliği

  • Solunum yetmezliği

  • DIC

  • Şok

  • Koma



TEDAVİ

  • DESTEK TEDAVİSİ:

  • Sıvı elektrolit izlenmesi ve gerekirse replasmanı

  • Kan komponentlerinin izlenmesi ve gerekirse replasmanı (taze donmuş plazma ile faktör, trombosit süsp. ile trombosit verilmesi)

  • Kanama takibi ve gerekirse tam kan replasmanı

  • Şok durumunda vazopressörlerin kullanımı

  • ETKENE YÖNELİK TEDAVİ:

  • Antiserum kullanılması

  • Ribavirin kullanılması



Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyilebilmektedir

  • Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyilebilmektedir

  • İyileşen olgularda sekel görülmez

  • Mortalite oranı ortalama %10 (% 8-80)

  • Ülkemizde mortalite %5.2 (13/249)

  • Ölüm sıklıkla klinik bulguların 2. haftasında görülür



Hastalığın boyutu



Isırınca ne yapmalıyız ?

  • Yapışan keneler ise kesinlikle öldürülmeden, ezilmeden/patlatılmadan ve kenenin ağız kısmı koparılmadan, bir pensle doğrudan düz olarak, döndürmeden yavaşça çekilip alınmalıdır. Isırılan yere; bol sabunlu suyla yıkanıp temizlendikten sonra iyotlu antiseptik(tendürdiyot) sürülmelidir. (şayet sabunlu su bulunmaz ise alkol içeren mendiller kullanılabilinir).

  • Çıplak elle keneye temas edilmemeli eğer elle tutulacaksa eldiven giyilmeli veya naylon bir poşet yardımı ile keneler toplanmalıdır.



Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde dökülmemeli, sigara veya ateş kullanarak keneler uzaklaştırılmamalıdır. Çünkü bu maddeler kenenin kusmasına sebebiyet vereceğinden hastalık bulaştırma riskini artırmaktadır.

  • Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde dökülmemeli, sigara veya ateş kullanarak keneler uzaklaştırılmamalıdır. Çünkü bu maddeler kenenin kusmasına sebebiyet vereceğinden hastalık bulaştırma riskini artırmaktadır.

  • Isırılan kişi iki hafta süreyle ateş, halsizlik, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler yönünden takip edilmelidir (ateşin 38,3 °C veya üzerinde olması halinde hasteneye başvurulmalıdır.)









SAĞLIK ÇALISANLARINI İÇİN KORUNMA:

  • SAĞLIK ÇALISANLARINI İÇİN KORUNMA:

  • 1. KKHA’nin nozokomiyal yayılım riski vardır.

  • 2. Tanı alan ya da şüphelenilen hastalar izole

  • edilmelidir. Temas önlemleri alınmalıdır.

  • 3. Tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken

  • ve laboratuvara yollanırken korunma önlemleri

  • alınmalıdır.

  • 4. Lab. uygulamaları 4. derece emniyet düzeyi

  • (biosafety level 4) özelliklerine sahip lab.larda

  • yapılmalıdır.



5. Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir

  • 5. Kesici ve delici aletler, vücut atıkları güvenli bir

  • şekilde atılmalı veya dekontamine edilmelidir.

  • 6. Sağlık çalışanları cerrahi prosedürler esnasında

  • oluşabilecek kesici yaralanmalar nedeniyle de

  • yüksek risk altındadırlar. (Abdominal semptomların

  • nedenini araştırmak için cerrahi girişim yapan hekimlere infeksiyonun bulaştığı gösterilmiştir.)

  • 7. İnfekte kan ve doku ile temas eden sağlık

  • çalışanları temastan sonraki 14 gün boyunca ateş

  • ve semptomlar yönünden günlük olarak

  • izlenmelidir.



8. Şüpheli veya doğrulanmış olgu ile temas

  • 8. Şüpheli veya doğrulanmış olgu ile temas

  • sonrasında ribavirin ile proflaksi de

  • uygulanmalıdır: 4 x 0.5 gr/ 7gün PO.

  • Aşı: KKHA’ne karşı fare beyin derivesinden inaktif bir aşı elde edilmiş ve Doğu Avrupa’da küçük çapta kullanılmış olmasına rağmen insanlar için etkin ve emniyetli aşı henüz mevcut değildir.

  • Akarisidler (akar ilaçları) ile kene kontrolü en etkin ve akılcı uygulamadır.



B-BÖCEK ALERJİLERİ



BÖCEK ALERJİLERİ

  • Sokucu böcek allerjileri (insect)

  • Isırıcı böcek allerjileri

  • Inhalan böcek allerjileri



Sokucu Böcek Allerjileri

  • Hymenoptera türü kastedilir

  • Hymenopteralar içinde allerjide önemli olan 3 süperfamilya vardır.

    • Apidea (balarısı)
    • Vespidea (eşek arısı, sarıcı arı)
    • Formisidea (karınca)




Apidea=Bal arıları

  • Gurup halinde sokarlar

  • Kovan civarında saldırgandır.

  • Bumble bee denen daha sakin bir türü de vardır



Balarısı



Vespidea=Sarıcıarılar ve eşek arıları

  • Provake edilmeden de saldırgandır.

  • Büyük / tek lokal allerjik veya enfeksiyöz reaksiyona yol açabilirler.



Formisidler=Karıncalar

  • Gemi çapası gibi bir çene yapısı vardır. Aynı eksen üzerinden çok defa zehir verir.

  • Güney Amerikalı toplumun %50 si her yıl sokulmaktadır.



Alerjik reaksiyonların sınıflandırıolması:

  • Lokal reaksiyon: 10cm< ve 24 saatten uzun reaksiyon.

  • Sistemik allerjik reaksiyon :Ürtiker, anjiyoödem, bronkospazm, anafilaksi. Çeşitli şiddette hatta fatal olabilir.

  • Gecikmiş reaksiyon: Vaskülit, glomerulonefrit.



Lokal Reaksiyonlar

  • Sokulan bölgeyle sınırlıdır

  • Genellikle geç faz reaksiyon rol oynar

  • 12-24 saat arası başlar

  • 20 cm<

  • Kasık ve koltuk altında olursa tüm ekstremiteyi tutabilir

  • 5-10 günde iyileşir

  • Baş-boyunda olursa ciddi



Lokal reaksiyonlar



LOKAL REAKSİYONLAR



Lokal reaksiyonlar



Sistemik reaksiyonlar

  • Birden fazla organ sistemini tutar

  • IgE aracılıklıdır

  • Çeşitli şiddetlerde anaflaksi oluşur

  • Deri:

    • Generalize ürtiker
    • Anjio-ödem
    • Flaşing
    • Kaşıntı


Sistemik reaksiyonlar.2

  • Solunum sistemi

    • Solunum güçlüğü
    • Disfaji
    • Stridor
    • Ses kısıklığı
    • Wheezing


Sistemik reaksiyon.3

  • Sindirim sistemi:

    • Kramplar
    • Diare
    • Bulantı
    • Kusma
    • Uterus krampları


Epidemiyoloji

  • 2602 arı allerjili olguda

    • %16 yalnız deri bulgusu
    • %16 bilinç kaybı ile sistemik bulgu
    • % 24 hayatı tehdit eden anaflaksi
    • % 44 orta şiddette sistemik reaksiyon


Mortalite

  • Her yıl ;

  • Amerika’da 40 kişi

  • Fransa’da 16-38 kişi eksitus olmakta

  • 45 yaş< ve bebekte fatal reaksiyon fazla

  • Ölenlerin %50 sinde önceden arı allerjisi biliniyor.



C-Tanı:

  • Öykü;

  • Ciddi reaksiyonlarda öykü tanıda tam yardımcıdır.

  • Isırılma tarihi, reaksiyonla arasındaki süre ve tipi önemlidir.

  • Isırılan bölge, önceden alınan ilaçlar (beta bloker v.b)

  • Sokan böcek bulunmuş mu? Sorulmalıdır.



D-Tedavi Proflaksi ve eğitim

  • Sokucu böceklere alerjisi olan hastalara öneriler



Medikal tedavi

  • A-LOKAL REAKSİYON (Baş-boyun)

    • 40-60 mg /gün oral veya parenteral steroid başlanır.
    • 5 günde azaltılarak kesilir.
    • Sellülitten ayırt edilmelidir.
      • (Ödem steroidle saatler içinde azalır)


B-SİSTEMİK REAKSİYON

  • 3-6 saat moniterize edilmelidir.

  • Kaşıntı için antihistaminik

  • Anaflaksi için 1:1000w/v epinefrinden 0.01mg/kg

  • Taburcu olmadan önce eğitim ve proflaksi verilmelidir

    • Epinefrin kiti reçete edilmelidir
    • 25kg>Epipen-Jr® 0.01, 25kg


Immünoterapi

  • Sistemik reaksiyon geçirenler

  • Erişkinler

  • Riskli işlerde yada ortamlarda bulunanlara önerilir.

  • 100µg venom proteini ile 3-5 yıl IT %95 korur.



Isırıcı Böcek Allerjileri

  • Sivrisinek, atsineği v.b.

  • Sokucu böcek allerjilerine bağlı lokal geniş reaksiyon bildirilir.

  • Anaflaksi nadirdir.





Inhalan Böcek Allerjileri

  • 1- Mevsimsel evdışı allerjen böcekler

    • Caddisflies
    • Midges
    • Lake flies
  • 2- Perennial ev içi allerjen böcekler

  • -Hamamböceği

  • -Akarlar



Ev Tozu Akarı







DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER



Yüklə 472 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin