eğitime destek ve öğretmen meslektaşlarımıza dayanışma hizmeti olarak hazırlanmıştır.
Kaynak gösterilmek koşuluyla çoğaltılmasında sakınca yoktur.
Hikmet GÜRBÜZ
SONGÜR YAYINCILIK
Beslenme konusunu iyi anlayabilmek için enerji, kalori, metabolizma, anabolizma, katabolizma, bazal metabolizma gibi kavramları bilmemiz gerekir.
Beslenme konusunu iyi anlayabilmek için enerji, kalori, metabolizma, anabolizma, katabolizma, bazal metabolizma gibi kavramları bilmemiz gerekir.
Enerji: İş yapabilme gücü olarak tanımlanır. Enerji canlılığın sürdürülebilmesi, vücudumuzun çalışabilmesi için temel koşuldur. Aldığımız besinlerle enerji ihtiyacımızı karşılarız.
Kalori: Enerjiyi ısı birimi olan kilokalori ile ölçeriz. Kilokalori, 1 litre saf suyun sıcaklığını 15 C den 16 C yükseltebilen ısı enerjisine eşittir. Yani 1 litre saf suyun sıcaklığın 1 C yükseltebilen ısı enerjisidir. Kilokalori “kcal” ya da yalnızca “cal” şeklinde kısaltılarak gösterilir.
Metabolizma: Organlarımızın çalışabilmesi, vücut ısısını sürdürebilmesi, canlılığın devamı, hücrelerin yenilenmesi için hücrede besin öğelerinden enerji oluşması ve harcanmasına denir. Başka bir deyişle, canlı organizmada veya canlı hücrelerde hareketi, enerjiyi sağlamak için oluşan, biyolojik ve kimyasal değişimlerin bütünü, özümlemenin ve yadımlamanın toplamına metabolizma denir.
Metabolizma: Organlarımızın çalışabilmesi, vücut ısısını sürdürebilmesi, canlılığın devamı, hücrelerin yenilenmesi için hücrede besin öğelerinden enerji oluşması ve harcanmasına denir. Başka bir deyişle, canlı organizmada veya canlı hücrelerde hareketi, enerjiyi sağlamak için oluşan, biyolojik ve kimyasal değişimlerin bütünü, özümlemenin ve yadımlamanın toplamına metabolizma denir.
Anabolizma: Küçük parçaların vitaminler ve mineraller yardımıyla birleştirilerek hücrelerin yapılması ve yenilenmesi sürecidir.
Katabolizma: Besin öğelerinin mineral ve vitaminler yardımıyla yapı taşlarına ayrılıp yakılması ve enerji oluşması sürecidir. Örneğin; proteinlerin aminoasitlere ayrılması vb.
Bazal Metabolizma: Hareketsiz bir şekilde sırt üstü yatarken sadece organlarımızın çalışması canlılığını devam ettirebilmesi için harcadığımız enerjiye verilen addır. Besinlerden aldığımız enerjinin çoğunu canlılığı devam ettirmek için kullanırız.
İnsanların yaşamak için yiyeceğe ihtiyacı vardır. İnsanların yiyebildiği bitki ve hayvanlardan elde edilen yiyecek maddelerine besin denir. Et, süt, yumurta hayvanlarda elde edilen gıda maddesidir. Pirinç, nohut, mercimek gibi maddeler bitkilerden elde besin kaynaklarıdır.
İnsanların yaşamak için yiyeceğe ihtiyacı vardır. İnsanların yiyebildiği bitki ve hayvanlardan elde edilen yiyecek maddelerine besin denir. Et, süt, yumurta hayvanlarda elde edilen gıda maddesidir. Pirinç, nohut, mercimek gibi maddeler bitkilerden elde besin kaynaklarıdır.
Besinlerde bulunan vücudumuzun ihtiyaç duyduğu bileşiklere besin öğesi denir. Besinler alındıktan sonra sindirim sisteminde öğelerine ayrılarak kana geçer ve dokulara taşınır. Besin öğeleri solunumla alınan Oksijen ile enerjiye dönüşür ve büyüme ve gelişmemiz için kullanılır.
Büyüme ve gelişmenin devam etmesi, sağlığın korunması için besinlerin kullanılmasına beslenme denir. TDK sözlüğüne göre beslenme, “vücut için gerekli besin maddelerini alma” olarak tanımlanmıştır.
Yeterli Beslenme: Bireyin ihtiyaç duyduğu enerjinin besinlerden yeterince alınmasıdır. Bu durumda kişi ihtiyaç duyduğu enerjiyi yağlı ve tatlı besinlerden alabilir. Ancak ileri hayatında sağlığı bozulabilir. Çünkü kişinin sağlıklı kalabilmesi için sadece enerji yeterli değildir.
Yeterli Beslenme: Bireyin ihtiyaç duyduğu enerjinin besinlerden yeterince alınmasıdır. Bu durumda kişi ihtiyaç duyduğu enerjiyi yağlı ve tatlı besinlerden alabilir. Ancak ileri hayatında sağlığı bozulabilir. Çünkü kişinin sağlıklı kalabilmesi için sadece enerji yeterli değildir.
Dengeli Beslenme: Gerekli olan enerji ile birlikte, vücudun ihtiyaç duyduğu tüm besin öğelerinden yeterince alınmasıdır.
Diyet: Beslenme şekli, hastalıklara göre uygulanan özel beslenme şekli.
Beslenme, insanların, büyüme ve gelişmesini sağlar. Bir insanın sağlıklı ve aktif olarak uzun zaman yaşaması için gereken maddeleri yeteri kadar alması gerekir. Bebekler,çocuklar, ergenler, yaşlılar ve hamileler yetersiz beslenmeye karşı oldukça duyarlıdır. Yetersiz ve dengesiz beslenme nedeniyle sağlıklarını hızla yitirebilirler.
Beslenme toplumun ve onu oluşturan fertlerin hayatlarını etkileyen önemli bir faktör ve temel bir gerekliliktir. Sağlıklı bir toplum için sağlıklı bireylerin olması ve dolayısıyla ve yeterli ve dengeli beslenme şarttır. Yeterli ve dengeli beslenilmediğinde, sağlığın olumsuz yönde etkilendiği kanıtlanmıştır. Yaşam çevrimi doğumla başlar ve ölümle sona erer. Yaşam çevriminin doğru ve sağlıklı işleyebilmesi için beslenme yeterli ve dengeli olmalıdır.
Hamilelik öncesi ve hamilelik sırasında yetersiz ve dengesiz beslenmenin fetüs ve yeni doğan bebeğin sağlığı üzerine olumsuz etkilerinin bilinmektedir.
