2 Vitaminlarning tasnifi.
Vitaminlar eruvchanligiga qarab yog`da va suvda eriydigan vitaminlar tafovut etiladi.
I. Suvda eruvchan vitaminlar:
B1 vitamini – tiamin, antinavrit.
B2 viatmini – riboflavin, o`sish vitamini .
B6 vitamini – piridoksin, antidermatin, adermin.
B12 vitamini – kobalamin, antianemik.
PP vitamini – niatsin, nikotinamid, antipellagrik.
Bc vitamini – folat kislota, antianemik.
B3 vitamini – pantotenat kislota, antidermatit.
H vitamini – biotin, antiseborrit, bakteriyalar va achitqi o`sish omili.
C vitamini – askorbin kislota, kapillyarlarni mustahkamlovchi.
II. Yog`da eruvchan vitaminlar:
A vitamini – retinol, antikseroftalmik.
D vitamini – kaltsiferol, antiraxitik.
E vitamini – tokoferollar, antisteril, ko`payish vitamini.
K vitamini, naftaxinon, antigemorragik.
Vitaminlarni tasniflanishi va nomlanishi
Jadval- 1
I. XAQIQIY VITAMINLAR
|
II.
VITAMINSIMON MODDALAR
|
A. Yog’da eruvchi
vitaminlar
|
B. Suvda eruvchi Vitaminlar
| |
Vitamin A
|
|
| |
(antikseroftalmik vitamin, retinol).
|
|
|
Vitamin B1 (anti- nefritik vitamin, tiamin).
|
|
|
|
| |
Xolin
|
|
|
|
| |
Vitamin D (antiraxitik vitamin, kalsiferol).
|
Vitamin B2 (o’sish vitamini, riboflavin).
|
Lipoy kislota
|
| |
Vitamin E (antisteril vitamin, tokoferol).
|
Vitamin B6 (antider- matik vitamin, piridoksin).
|
B15 vitamin
(pangam kislota).
|
| |
Vitamin K (antigemorragik vitamin, naftoxinon).
|
Vitamin B 12 (antianemik vitamin, kobalamin).
|
Orot kislota
|
|
|
Vitamin PP (antipellagrik vitamin, niatsin).
|
Inozit
|
|
|
Vitamin Bc (antianemik vitamin, fol kislota).
|
Ubixinon (KoQ)
|
|
|
Vitamin B 3 (antidermatik vitamin, pantoten kislota).
|
Paraaminobenzoy
kislota
|
|
|
Vitamin H (antiseberiy vitamin, biotin).
|
Karnitin
|
|
|
Vitamin C (antiskorbut vitamin, askorbin kislota).
|
Linol kislota
|
|
|
Vitamin P (bioflavinoid).
|
Linolen kislota
|
|
|
|
Vitamin U
|
|
Quyida muhim ahamiyatga ega bo’lgan vitaminlarning ayrim xossalari va ularga nisbatan odamning bir kunlik ehtiyoji haqidagi ma’lumotlar keltirilgan (Jadval-2). Jadval-2
Vitaminlarning biokatalitik funktsiyalari to’g’risida ayrim ma’lumotlar (T.T. Berezov, B.F. Korovkinlar bo’yicha)
Vitaminlar
|
Ochilga
n yil
|
Odam uchun
bir kunlik
extiyoj m/g hisobida
|
Faol shakli
|
Bioximiyaviy funktsiyasi yoki katalizlovchi reaktsiya xili.
|
|
|
|
|
Yogda eruvchi vitaminla r
|
|
|
A (Retinol)
|
1913
|
2,7
|
Retinol
|
Ko’rish jarayoni.
|
|
|
D (Kalsiferol)
|
1922
|
0,01-
0,025
|
1,25 Dioksixolo kalsiferol
|
Kalsiy va fosfor almashinuvi.
|
|
|
E (Tokoferol)
|
1922
|
5,0
|
-
|
Elektronlarni tashilishi (membrana lipidlarini muxofazasi).
|
|
|
K(Filloxinon, menaxinon).
|
1935
|
1,0
|
-
|
Elektronl arni ko’chirish
(dekarboksillanish reaktsiyalarini kofaktori).
|
|
|
Suvda eruvchi vitaminlar
|
|
|
|
B1(Tiamin)
|
1926
|
1,2
|
Tiamin piro
fosfot (TPF)
|
-ketokislotalarning dekarboksillanishi (transketolazani kofaktori).
|
|
|
B2
(Riboflavin)
|
1932
|
1,7
|
Flavin adenin dinukleotid
|
Nafas olishda elektron kuchishi.
|
|
|
|
|
|
(FAD) flavin mononukleotid (FMN)
|
|
|
|
PP (Nikotin amid, nikotin kislota).
|
1937
|
18
|
NAD, NADF
|
Nafas olishda elektron ko’chirish.
|
|
|
B6 piridoksin
|
1934
|
2
|
Piridoksal fosfat (PF)
|
Aminokislotalarni transaminlanishi, dekarboksillanishi
|
|
|
|
B12
(Kobalamin).
|
1948
|
0,003
|
Dezoksiadenozi l. kobalamin
|
Alkil guruxlarni ko’chirishga oid fermentlar kofermenti, gomosistinni metillanishi
|
|
|
Bc (Fol- kislota).
|
1948
|
1-2,2
|
Tetragidrofol kislota
|
Bir uglerodli guruxlarni tashish.
|
|
|
B3 (Pantoten kislota).
|
1933
|
3-5
|
Koenzim A
(Koferment A)
|
Atsil guruxlarni tashish.
|
|
|
H (Biotin).
|
1935
|
0,25
|
Biositin ( - Hbiotinil lizin).
|
Karboksillanish reaktsiyalari fermentlarini kofermenti (CO2 tashish).
|
|
|
C (Askorbin kislota).
|
1925
|
75
|
-
|
Monooksigenazalarning
kofaktori prolinni
gidrooksillanishi, tirozinni katabolizmi.
|
Dostları ilə paylaş: |
