Bolg‘alash. Erkin bolg‘alashdagi qulayliklar va kamchiliklar. Asosiy bolg‘alash jarayonlari (cho‘ktirish, cho‘zilish, chopish, bukish, burab qo‘yish). Rejasi

Cho’ktirishning asosiy qoidalari. Jihoz tanlash.
Chutirishni turli usullar bilan amalga oshiriladi. Asosiylari kuyidagilardir.
-Yassi balkalarda cho’ktrish
-xvostovik yordamida cho’ktiish;
-Koltsa ostiga qo’yib cho’ktirish;
-ezish;
-CHuzish orkali cho’ktirish.
1.Disklar pakovalari olish uchun yassi plitalarga quyib cho’ktirishdan foydalaniladi.
2. cho’ktirishdan keyin sidirish amalga oshirilishi lozim bulgan yirik pakovkalarni dumli cho’ktirish amalga oshiriladi.Bunday cho’ktirish metalni sifatini oshiradi.Dum yoki tsapfa buyum atrofida aylantiriladi -byulitirovkalanadi va cho’ktirishda tag plita teshigida kuyiladi.

Plitalar egilgan sharavoy kurinishida yon yuzalarga ega.Buyumni kushimcha kismida dum aylantiriladi.Dum kismi monopulyator teshigi orkali zagatovkani kisishga yoki ushlash uchun va chuzishda patron yordamida kantovka kilish uchun xizmat kiladi.

3.3 rasm Dum bilan chutirishdan sungi tortish
3.Xalqa ostida cho’ktirish ikki usulada amaloag oshiriladi.Birinchi variant Qo’shimcha tortuvchi dumli xalkalarni pastki va yuqorigi teshiklarga kiritish xisobiga tortish.Ikkinchi variant-teshikga metallni bosib kiritish xisobiga.
Ikkinchi usul bilan berk bo’lgan shesternyalar va quloqli (babishkami)disklar olinadi.
qo’shimcha babishkali tortish.
b) metalni teshikga bosib kiritish.
1-babishkadan sikib chikarilgan metal.
Konuslilik (teshikning ogish burchagi)burchakgi 1⁰30¹ dan 7⁰ gacha bo’ladi.Xalqa yordamida cho’ktirishda zagatovka balandligi kamayadi .Xalqaningteshigini ochiq va yopiq xolatda tayyorlanadi.Flants ga o’xshagan detallar tayyorlashda teshik yopiq ko’rinishida bo’ladi.Agarda 1 ta babishka olish uchun uning balandligiga bog’langan xolda yopiq yoki ochiq tipdagi qistirma xalqani olish kerak. O’lchamlari kichik bo’lgan detallar cho’ktirish usuli bilan olishda cho’ktirishdan so’ng chegaralovchi plitadagi xalqa bochkasimonlikdan qutilishga xizmat qiladi.
4.CHo’zish xam cho’ktirish kabi yassi boyklardagi shaklda olib boriladi.Misol uchun: munosabatdagi cho’zishdan qutilishni amalga oshirish talab etilgan bo’lsin.CHo’zishdan qolgan zagatovka qismlarini asbob yoki qismlarni maxaliy qizdirish qo’llaniladi.Xalqa yordamida cho’ktirishda zagatovka diametri teshik diametriga mos yoki teng xolatda ,agar zagatovka diametri katta bo’lsa,u xoldacho’ktirilmagan qismi qo’shimcha ishlov beriladi.
O’lchami katta bo’lgan flanetslarni tonkie dumli shaklda balandligi N_vыs ni 3D_zag ko’rinishga olib kelinadi.
Xozirgi xolatda cho’ktirish uchun qushimcha tsilindrik moslama bilan jihozlangan gorizontal bolg’alash mashinalaridan foydalaniladi.
5.Zagtovka balandligi kichraytirish va diametrini kattalashtirish xisobiga cho’zish.

razgonkali cho’ktirish.

a) yoyish yordamida b)boykali v) tor boykali
Yoyish yordamida cho’ktirishda uncha katta bo’lmagan kuchlar yordamida zagatovka diametrini kattalashtirish va balandligini kontakt kuchlar yordamida kamaytiriladi.Ma’lum diametrdagi avvalo zagatovka bolg’a yoki pressga shundan so’ng cho’ktiriladi.
katta bo’lmagan pakokalarni cho’ktirishni yoyish orqali amalga oshirish berilgan. Yoyish ishlarini bajarish uchun diametri yarim doiraviy bo’lgan zagatovkani xar bir kisishdan so’ng uning ma’lum burchak ostida aylantirib turamiz.Unig yuzalari to’lqinsimon ko’rinishga keladi va yassi yuzalarini yoshish bilan tugatiladi.3.4 rasm(b) da bolg’a ostida cho’zish berilgan.cho’zish vazifasini boyka(qattiq metall)bajaradi. Zagatovka tag bayok ustidagi 3 o’rnatgichga o’rnatiladi va xar bir zarbdan so’ng zagatovka o’qi atrofida aylantiriladi.3.4(v) rasmda tor boyka va bobishka yoradmida katta bo’lgan disklarni cho’zish jarayoni keltirilgan.Zagatovka bobishka ostidagi teshigi bo’lgan plita ustiga o’rnatiladi.zagatovkani xar- bir kisishdan so’ng,tor yuqori bayok aniq burchak ostida vertikal o’q bo’ylab buriladi. Zagatovkani cho’zish orqali cho’ktirish usullari tortishda xosil bo’luvchi deformatsiya jarayoni orqali amalga oshiriladi.
Xulosa
Ushbu jarayonlarga zagatovka diametrlarini tekislash va yon yuzallarinito’g’rilash ishlari kiritiladi. Bezash ishlari zagatovkani metall kesish dastgoxlarida ishlov berishda kuyimlarni qisqaritish uchun kerak.
Bochkasimonlik metall sarfini kattalashtiradigan asosiy kattalik xisoblanadi. Diametr bo’yicha dumalatib ishlov berishda zagatovkalarni bochkasimonligi tsilindrik ko’rinishga olib kelinadi. diametrlari bo’yicha dumalash usli keltirilgan
. Dumalatish va qisish orqali tozalash.
Dumalatish usuli aylanma xarakatdagi zagatovkani kichik zarblar yoki qisish orqali amalga oshiriladi. Qistirma ostiga qo’yib ishlov berish jarayonida sifatli maxsulotlar ishlab chiqariladi (qisivchi shtrix punktir ,ostida boyka berilagn). Yon yuzalarni to’g’rilash asosan dumatishdan keyin bajarilib,dumalatishdagi kabi disk qalinligi bo’ylab yengil kisiladi .
CHo’ktirish plitalari faqat presslarda qo’llaniladi.Bolg’alash plitalarida tayyorlanadi.Yuqori yassi cho’ktirish plitalari 3.13 a va b rasmda pastki va yuqori plitalari ko’rsatilgan.O’lchamlari katta bo’lgan buyumlarni dum bilan cho’ktirishni yuqori va pastki plitalari 3.13 v va g rasmlarida ko’rsatilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.
Mavlonova.R., Vohidova N., Rahmonqulova N. Pedagogika nazariyasi va tarixi. - T.: “ Fan va texnologiya”, 2010.195-199-betlar
2.
Abdukarimov H., O.Suvonov. Umumiy pedagogika: texnologiya va amaliyot. – T.: o`quv-metodik qo`llanma.2012
3.
Tolipov O`.Q., Usmonboyeva M. Pedagogik texnologiyalarning tatbiqiy asoslari. - T.: “Fan”, 2006.
4.
Boshlang`ich sinflarning takomillashtirilgan davlat ta'lim standarti. Boshlang`ich ta'lim. 2006. 5- son . 48- bet.