Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

Karimova Shirin Zoxid qizi
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti tayanch doktoranti
Annotatsiya:
Maqolada elektron tijoratning samaradorligi hozirgi kunda juda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, u biznesning 
ko‘pgina sohalarida katta o‘zgarishlarni keltirib chiqararishi tushuntirilgan. Elektron tijorat bizneslarni jahon bozorlariga 
kirishga imkon beradi, xaridorlarni yangi yo‘llar bilan jalb qiladi, savdo narxlari va savdo jarayonlarini samarali boshqa-
rishga yordam berishi ilgari surilgan.
Kalit so‘zlar:
Elektron tijorat (E-commerce), Raqamli platformalar (Digital platforms), Platforma yaratish texnologiyalari 
(Platform creation technologies), Samarali tijorat (Efficient commerce), Biznes optimallashtirish (Business optimization).
Аннотация:
В статье объясняется, что эффективность электронной коммерции очень важна в настоящее время, 
и она принесет большие изменения во многие сферы бизнеса. Считается, что электронная коммерция позволяет 
предприятиям получать доступ к глобальным рынкам, привлекать клиентов новыми способами и помогает эф-
фективно управлять продажными ценами и процессами продаж.
Ключевые слова:
Электронная коммерция, Цифровые платформы, Технологии создания платформ, Эффектив-
ная коммерция, Оптимизация бизнеса.
Abstract:
The article explains that the effectiveness of e-commerce is very important nowadays, and it will bring great 
changes in many areas of business. It has been suggested that e-commerce allows businesses to access global markets, 
engage customers in new ways, and effectively manage sales prices and sales processes.
Key words:
E-commerce, Digital platforms, Platform creation technologies, Efficient commerce, Business optimization.
K I R I S H
Raqamli asrda biznes tizimlarining optimallashtirilishi va raqamlashtirilishi talab qilinadi. Biznesning ham-
ma sohalarida raqamli texnologiyalarni qo‘llashdan iborat asrni yaratish, xususan, elektron tijorat sohasida katta 
ahamiyatga ega. Elektron tijorat, savdo jarayonlarini avtomatlashtirish, mijozlar bilan aloqani yaxshilash, xizmat 
sifatini oshirish va savdo xarajatlarni kamaytirish imkoniyatini beradi. Elektron tijoratning muhim tarkibiy qismi 
– bu raqamli platformalardir. Ular biznesning barcha darajalarida ishlaydi, mijozlar bilan aloqani boshqaradi, 
savdo jarayonlarini tezlashtiradi, xaridorlarni jalb qilish va ularga xizmat ko‘rsatish uchun yangi yo‘llar ochadi.
Raqamli platformalar yaratish uchun bir qator texnologiyalar mavjud, shu jumladan, bulut texnologiyalari, raqa-
mli marketing, raqamli tahlil vositalari, mashinasini o‘rganish, katta ma’lumotlar, blockchain va boshqalar. Bu 
texnologiyalar biznesga yangi imkoniyatlarni ochadi va elektron tijoratni samarali boshqarishga yordam beradi. 
Bu ishda, biz elektron tijoratni samarali tashkil etishda raqamli platformalarning yaratilish texnologiyasini ko‘rib 
chiqamiz. Bizning maqsadimiz, raqamli platformalarni yaratish va ulardan foydalanishning eng yaxshi usullarini 
aniqlash, shuningdek, ularni elektron tijorat strategiyalariga integratsiya qilish. Biz umid qilamizki, bu ma’lumot-
lar, bizneslarga raqamli platformalarni yaratish va ularni elektron tijoratda samarali ishlatish uchun qo‘llanma 
sifatida xizmat qiladi.

---

165
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
A D A B I Y O T L A R S H A R H I
Raqamli platformalar bizneslarga, xususan kichik va o‘rta hajmli korxonalar uchun, yangi bozorlarga kirish, 
mijozlar bilan aloqani yaxshilash va tijorat jarayonlarini avtomatlashtirish imkoniyatini beradi. Raqamli platfor-
malar yaratish texnologiyalarini ko‘rib chiqish, ularning biznesga qanday ta’sir qilishini tushunish va elektron 
tijoratning samaradorligini oshirish uchun qanday ishlatish mumkinligini o‘rganish uchun juda muhimdir. Bu 
borada, biz xaridorlar uchun eng samarali foyda taqdim etish, xizmat sifatini oshirish, tijorat jarayonlarini te-
zlashtirish va savdo xarajatlarni kamaytirish uchun platformalar yaratishning eng yaxshi amaliyotlarini ko‘rib 
chiqamiz. Ushbu ma’lumotlar, elektron tijoratni samarali boshqarishga qaratilgan ushbu ishning asosini tashkil 
etadi. Bizning maqsadimiz, raqamli platformalarni yaratish va ulardan foydalanishning eng yaxshi usullarini 
aniqlash va ularni elektron tijorat strategiyalariga integratsiya qilishdir.
“Raqamli iqtisodiyot” atamasi ilmiy amaliyotga ispaniyalik va amerikalik sotsiolog, axborotlashgan jamiyat-
ning yetakchi tadqiqotchisi Manuyel Kastels tomonidan kiritilgan. Bu borada u o‘zining “Axborot davri: iqtisod, 
jamiyat va madaniyat” nomli uch jildli monografiyasini chop etgan. Hozirgi vaqtga kelib, raqamli iqtisodiyot 
nazariyasi to‘laligicha hali shakllanmagan va ko‘pchilik iqtisodchilar tomonidan keng miqyosda o‘rganilmoq-
da.Ilmiy adabiyotlarda hozirgi zamon “Yangi raqamli iqtisodiyoti” turli
1
xil atamalar bilan nomlanadi. Masalan, 
“postindustrial iqtisodiyot” (D. Bell), “axborotlashgan iqtisodiyot” (O. Toffler), “megaiqtisodiyot” (V. Kuvaldin), 
“axborot va aloqaga asoslangan iqtisodiyot” (I. Niniluto), “texnoiqtisodiyot yoki raqamli iqtisodiyot” (B. Geyts), 
“bilimlarga asoslangan iqtisodiyot” (D. Tapskott)
2
.
Ushbu tushunchalarni bog‘lab turadigan omil – bu iqtisodiy jarayonlarning globallashuv jarayonida raqamli 
axborot texnologiyalarining birlamchi o‘rinni egallashi bo‘lib hisoblanadi. Raqamli iqtisodiyot haqida so‘z borar 
ekan, axborotlashgan jamiyatga ta’rif berib o‘tish o‘rinlidir.Axborotlashgan jamiyat deb, unda faoliyat yuritayot-
gan kishilarning ko‘p qismi axborotni, ayniqsa, uning eng oliy shakli bo‘lgan bilimlarni ishlab chiqarish, saqlash, 
qayta ishlash va sotish bilan band bo‘lgan jamiyatga aytiladi. Jamiyat va iqtisodiyot rivojlanishining bu bosqichi-
ga jamiyat hayotida axborot, bilim va axborot texnologiyalari ahamiyatining yanada oshishi xosdir. Raqamli iqti-
sodiyot ustivor bo‘lgan axborotlashgan jamiyatgata’rif berishdaiqtisodchilar turli texnologik, iqtisodiy, mehnat, 
fazoviy, iste’mol va kreativ mezonlardan foydalanadilar. 
M E T O D L A R 
Elektron tijoratning barqaror va samarali tashkili raqamli platformalar yaratish texnologiyasiga bog‘liq. Bu 
texnologiyalar biznesni raqamlashtirish, yoshlar uchun yangi ish imkoniyatlari yaratish va mamlakatning ijti-
moiy-iqtisodiy rivojlanishiga hissa qo‘shish imkoniyatini beradi.
Platformaning asosiy komponentlari: E-tijorat platformasining asosiy komponentlari quyidagilardan iborat: 
1. Foydalanuvchi interfeysi, 
2. Ma’lumotlar bazasi, 
3. To‘lov sistemasi, ta’minotchi, xaridor va xizmat ko‘rsatuvchilarining integratsiyasi.