Bosh muharrir: Sharipov Qo‘ng‘irotboy Avezimbetovich Bosh muharrir o‘rinbosari: Karimov Norboy G‘aniyevich

Davlatlar
Yevroob-
ligatsiyaning 
hajmi (mlrd. 
dollar)
Joylashtirish 
vaqti
Daromadlilik 
stavkasining 
joriy darajasi 
(%)
Joylashtirish 
vaqtidagi xalqaro 
kredit reytingi
Joylashtirishda 
investorlarning 
tarkibi (%)
Talabning 
emmisiya 
hajmiga 
nisbati
Rossiya
54,052
1996-yil okty-
abr
3,11–4,95
Standart & Poors -
“BB-”, Moody’s 
-“Ba2”, Fitch-“BB+”
AQSH – 41,
Jan. Koreya – 39,
Yevropa – 20
2,1
Qozog‘iston 6,5
1 9 9 6 - y i l 
dekabr
3,85–5,175
Standart & Poors 
-“BB”, Moody’s-
“BA3”
Buyuk Britaniya – 63,
AQSH – 21,
Yevropa – 16
4,4
Gruziya
0,5
2008-yil aprel
6,88
Standart & Poors 
-“B+”, Fitch – “B+”
Buyuk Britaniya – 56,
AQSH – 13,
Yevropa – 31
3,4
Belorusiya
8,78
2010-yil iyul
4,5–8,0
Moody’s – “B1”
AQSH – 67,
Buyuk Britaniya – 24,
Yevropa – 9
1,8
Armaniston 1,2
2013-yil sen-
tyabr
6,0–7,15
Moody’s – “BA2”
AQSH – 42,
Buyuk Britaniya – 23,
Yevropa – 17,
RF va Osiyo – 18
4,3
Azarbayjon 3,5
2014-yil mart
3,5–4,75
Standart & Poors 
-“BBV – /A–3”
AQSH – 47,
Buyuk Britaniya – 25,
Germaniya – 18,
Singapur va Isroil – 10
4
Tojikiston
6,5
2017-yil sen-
tyabr
7,125
Standart & Poors-
“B3”
AQSH – 38,
Buyuk Britaniya – 24,
Yevropa – 35,
Osiyo – 3
9
O‘zbekiston 1,0
2019-yil fevral
4,75–5,375
Standart & Poors-
“BB-”, Moody’s – 
“B1”, Fitch -“BB-”,
Buyuk Britaniya – 39,
AQSH – 23,
Yevropa – 32,
Osiyo–6
8,5
7 
Sebastien Donadio, Sourav Ghosh-Learn algorithmic trading Build and deploy algorithmic trading systems and strategies using Py-
thon and advanced data analysis, UK, 2019, p–365.
8 
Евробонды: за и против-repost.uz, 14.06.2019- https://repost.uz/bond-eurobond.

---

185
YA S H I L I Q T I S O D I Y O T VA TA R A Q Q I Y O T
https://yashil-iqtisodiyot-taraqqiyot.uz
2023-yil, iyul.
№
7-son.
T
ARA
QQIY
O
T
ПР
ОГРЕС
С
PR
OGRESS
Yuqoridagi jadval ma’lumotlariga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, O‘zbekiston jahon obligatsiyalar bozoriga 
2019-yilda London fond bijasida xalqaro yevrobondlarni joylashtirish orqali kirib keldi va mamlakatimiz moli-
ya bozorining rivojlanishida yangi davr boshlandi. Yevroobligatsiyalarni jahon fond bozoriga joylashtirishdan 
asosiy maqsadlardan biri bu O‘zbekistonning dunyo moliya bozorida o‘z o‘rnini egallash va nufuzli xalqaro 
reytinglardan joy olishdir. Iqtisodiyotni barqarorlashtirish maqsadida Prezidentimizning 2019-yil 2-apreldagi 
PQ 4258-sonli “O‘zbekiston Respublikasining ilk suveraen xalqaro obligatsiyalarini joylashtirishdan tushgan 
mablag‘lardan samarali foydalanish to‘g‘risida”gi Qarori bilan yevrobondlar orqali jalb qilingan mablag‘lar quy-
idagicha taqsimlandi: 889,2 mln AQSH dollari auksion savdolari o‘tkazish orqali tijorat banklari depozitlariga 
joylashtirildi; 20 mln AQSH dollari “Agrobank” ATB ga qarz ko‘rinishida berildi; 89,9 mln AQSH dollari “Navoiy 
kon-metallurgiya kombinati” davlat korxonasiga ssuda sifatida ajratildi. Bu mablag‘larning maqsadli va samarali 
sarflanishi albatta mamlakat Yalpi ichki mahsulotining o‘sishida yaqqol namoyon bo‘ladi.
Xalqaro obligatsiyalar orqali iqtisodiyotga kapital jalb qilish bo‘yicha O‘zbekiston Markaziy Osiyo davlatlari 
orasida birinchilardan bo‘lib 2020-yil noyabr oyida o‘z milliy valyutasida 2 trln so‘m miqdoridagi yevroobligatsi-
yalarni London fond birjasida 14,5 foiz daromadlilik bilan 3 yilga joylashtirgan. Bu kabi say harakatlar nafaqat 
milliy iqtisodiyotda kapital hajmining oshishiga balki milliy valyuta barqarorligini ta’minlashga ham o‘z hissasini 
qo‘shadi.
X U L O S A VA TA K L I F L A R
Obligatsiyalar bozorining paydo bo‘lishi va uning iqtisodiyotga kapital jalb qilishdagi ahamiyati to‘g‘risida 
quyidagi xulosa va takliflarni shakllantirdik.
Obligatsiyalar bozori erkin raqobat va tanlov asosida moliyaviy resurs jalb qilishning eng optimal yo‘l hisob-
lanadi. Chunki bunda emitent va investorlarning talab va takliflari obligatsiyalar narxi va ularga taklif etilayotgan 
daromadlilikka bevosita bog‘liq va bu miqdorlar ochiq holda o‘zgartirilishi mumkin.
Kapital bozorining bir qismi sifatida obligatsiyalar bozorining paydo bo‘lishi kredit bozorida kredit narxlarin-
ing pasayishi va kredit shartlarining yegillashishiga olib kelmoqda. Bu esa kapital bozoridagi raqobat muhitining 
yaxshilanayotganligidan dalolat beradi.
Obligatsiyalar bozorini rivojlantirish ko‘p jihatdan emitent va investorga ham foydali hisoblanadi. Shuning 
uchun ichki bozor uchun likvidliligi yuqori bo‘lgan yevroobligatsiyalarni chiqarish bo‘sh turgan pul mablag‘larini 
harakatga keltirish uchun turtki bo‘lar edi. Bu jarayon jismoniy va yuridik shaxslarning bo‘sh turgan pul mab-
lag‘larini iqtisodiyotga jalb etishga yordam beradi.
Shuningdek moliya bozorida qimmatli qog‘ozlarni chiqarish va ularning nazorati bilan bog‘liq masalalar 
emitent ichki nazorat organlariga topshirilishi ham maqsadga muvofiq bo‘lar edi. Bu esa mulkchilik shaklidan 
qat’iy nazar korxona va tashkilotlarga o‘z qimmatli qog‘ozlarini chiqarishga zamin yaratadi.