Bosh tahririyati toshkent – 2017 adabiyot qozoqboy yo‘ldoshev, begali qosimov, valijon qodirov, jalolbek yo‘ldoshbekov

1. Shoirning holati dastlabki misralarda qay tarzda ifodalan-
gan?
2. She’rdagi «botguvchi», «sizlatguvchi», «chekkuvchi», 
«tek kuvchi», «g‘ajiguvchi», «achiguvchi» singari sifat-
lashlar qaysi tushunchaga tegishli? Ular qanday she’riy 
vazifani bajarishga qaratilgan?
3. She’rdagi «g‘ashimga tekkuvchi – g‘ashlik» ifodasining 
she’r jozibasini oshirishdagi, kishi ruhiy holatini ifoda-
lashdagi o‘rnini tushuntirib bering.
4. Ona oldida farzandlik burchini o‘tay olmagan kishining 
afsuslari ifodasi eng avjiga chiqqan o‘rinni aniqlang.
5. «Onaginam» she’rini boshdan oyoq bir xil ohangda, bir 
xil zarb bilan o‘qib bo‘ladimi? Ohanglar almashinib turi-
shiga sabab nima?
Savol va topshiriqlar:

---

332
6. «Tog‘day zil» ifodasi nima uchun alohida bir misraga 
chiqarilgan va uni qanday o‘qish kerak, deb o‘ylaysiz?
7. She’rni yodlang.
TOSHBU
Chayirsan, chechansan, chuchuksan so‘zsiz,
Ertakday ezgusan, buloq yanglig‘ pok.
Ko‘z ololmas hatto ilg‘asa ko‘zsiz,
Holbuki, munglug‘san. G‘amdan ko‘ksing chok.
Yor jangga jo‘narkan: «Bo‘shashma», – devdi,
Bo‘shashgan paytda ham bo‘lolding tetik.
Bilarding – u seni jonidek sevdi,
Egningda kalta to‘n, oyoqda etik,
Ko‘ngil qo‘yding suyuk paxtazoringga,
Jo‘yaklarda qolding qosh qorayguncha.
Ter to‘kib ko‘z tikding o‘z devkoringga,
Vafo bo‘lsa agar, bo‘lur-da shuncha!
Burmalik ko‘ylak ham, nimcha-yu g‘ijim,
Sirg‘alar sandiqqa tushdi. Bardosh bu...
Xilvatda yosh to‘kding yomg‘irday sim-sim,
Keyin yig‘i ham tark. Bosh bo‘lding, Toshbu...
O‘n juvonga boshliq – ko‘p ham osonmas,
Tun og‘ir va uzun, bo‘lar eding xun.
Bu to‘y kunidagi quvnoq javlonmas,
Ter to‘kding ham o‘zing, ham ering uchun
Qirov ketmasidan tashiding o‘g‘it,
To‘qiltoq arava – uloving eshak.
O‘n juvon izmingda – maslahat, o‘git,
Darddoshlik ham og‘ir, ko‘p og‘ir, beshak.
O‘z bo‘yningda edi suv, o‘toq, chopiq,
Esda turmas edi soch tarash hatto.
Sho‘x hislarga qalbing darchasi yopiq,
Kulib qaraganga jo‘n qarash hatto.
Dalaga ergashar ikki bolang ham,
Biri choy qaynatar, biri tashir suv.

---

333
Erkak mehnatiga ko‘nikding kam-kam,
Bu ham jang edi-da, qattol jang, Toshbu!
Har qalay qaynashdan qolgan yo‘q qozon,
O‘rtada quyuqmi, suyuqmi – yovg‘on.
Buvak ham, go‘dak ham bo‘lmadi xazon,
Badnom etolmadi biror qing‘ir jon.
Kosang toza, halol, butun va beyuq,
Qoraxat, nim qahat sololmadi chang.
Jamolingga har gal suqulolmay suq:
– Buncha toshbag‘ir! – der badar ketdi gang.
Toleying bor emish, tole yor emish,
Keldi axir jangchi: bas deb, shum fi roq.
O‘pkasida moshdek o‘q ham bor emish,
Tirsakdan bir qo‘l yo‘q: Sendan g‘ash yiroq.
Seni sal xo‘rlagan sira insonmas,
Ko‘zlaringda g‘urur va baxtdan yosh bu.
Sensiz O‘zbekiston – O‘zbekistonmas,
Sensiz keng jahon ham sira jahonmas,
Toshbu!