151
tutanib, jizig‘i
1
chiqib qolgan edi. Ravshanbekni o‘g‘lim
deb, o‘lsam merosxo‘rim deb qo‘ygan edi.
Bu ham pod-
shoga bandi bo‘lib, kampirning avvalgi alamlaridan shunisi
o‘tdi...
Ana shu kampirning katta o‘g‘lining bir nonxo‘r pol-
voni bor edi, o‘zi juda zo‘r edi, urush-surish bo‘lsa, mingga
barobar edi. U polvonning otini Aynoq kal der edi. Lekin
o‘zlari to‘rt og‘a-ini edi, to‘rtovi ham kal edi, bari ham bo-
hunar
2
edi.
Kattasi Aynoq kal zo‘r edi. Aynoq kal shunday edi: ot,
tuya, arava ko‘tarolmas edi. Doim bir yoqqa ko‘chmoqchi
bo‘lsa, piyo da ketar edi... Ukalarining otlarini Jaynoq
kal,
Ersa k kal, Tersak kal deb yuritishar edi. Jaynoq juda
masxara boz edi, har tusli bo‘la berar edi. Agar birovni al-
damoqchi bo‘lsa, har tusli bo‘lganda o‘zining jo‘ralari ham
tanimas edi. Ersak kal shunday edi: oqshomlari qo‘liga ka-
monni olsa, qushni ko‘zidan urar edi. Juda mergan edi...
Tersak kal sinchi edi: Yilqining tulporini suyagidan tanir
edi, qilichning o‘tkirini qinidan bilar edi.
Kampir yig‘lab-emranib Aynoq kalga bordi. Aytdi:
«Aynoqjon! Mening qarigan vaqtimda Xudo menga tag‘i
bir g‘amni soldi, u bolalarimning g‘amidan ziyodaroq
bo‘ldi. Sen ilgari, o‘g‘limning borida, davlatimning ko‘pida
mening osh-nonimni ko‘p yeding. Endi mening ishim sen-
ga tushib qoldi. Shu Ravshanbek
bolamni ayirib olaman
desang, sening qo‘lingdan keladi».
Aynoq... aytdi: «Ho‘, ena!.. Aslo g‘am yema! Shu
o‘g‘illa ringning menda haqi ko‘p. Sening tuzingni men
ko‘p yeganman... Katta o‘g‘ling meni ko‘p parvarish qilar
edi. Endi shuning arvohi uchun ertaga maydonga kiraman...
Ravshanni ayirib olaman...»
Shunday qilib, kallar maslahatni bitirib,
shahardan
xabardor bo‘lib, borib-kelib yura berdi.
1
Jiziq – kuydirilgan quyruq, jizza.
2
Bоhunar – hunarli.
152
Erta muhlat tamom bo‘ladi, bek Ravshanni shu yerga
olib keladi. Kallar to‘rtovi
barvaqt borib, gashtagini qilib,
palovini yeb, choyini ichib, kayfi ni qilib, bahuzur dimog‘ini
chog‘lab, «Ertaga qudag‘ay kimga qo‘y so‘yadi», – deb
to‘rtovi o‘tirib edi. Shu kuni kun pora-pora bo‘lib yerga
o‘tirgan vaqtda jonivor G‘irko‘k suzilib, buyiri-buyiriga
1
qapishib, qorni-qorniga yopishib
ter bilan qotgan changlar
yong‘oqday dumaloq bo‘lib, Shirvonga kirib bordi.
Shaharning o‘rtasida bozorjoy. Do‘konlarni shipirib-
sidirgan. Bozorjoyning o‘rtasida bir yangi dor qurilgan.
Hasan ko‘nglida: «Shu dor bek Ravshanga deb qurilgan
chiqar; bo‘lsa-bo‘lmasa, erta shu yerga keladigan bo‘lsam,
kel, shu bugun shu yerda turib damimni olayin», – deb
tushib, bir do‘konga otini tortib o‘tira berdi.
Endi gapni kal-
lardan eshitin g.
To‘rtovi o‘tirib edi, Hasan mard ham shularning qavati-
ga tomon borib qo‘ndi, u ham o‘tira berdi. Shunda mas-
xaraboz kal
2
aytdi: «Aynoq, ishimiz yaxshi bo‘ldi, o‘ng kel-
di. Ravshanni endi ayirib oladigan bo‘ldik, balki ayirib oldik.
Ana qara, Hasan mard ham keldi. Shu o‘tirgan yigit Cham-
bilning belidan, Yovmitning elidan
kelgan Hasan mardning
o‘zi shu». Shunda Aynoq aytdi: «E, uchchangdan
3
urgur, har
kimni ham odam deyberasanmi! Xudo urgani yo‘q. Hasan
mard shunday bo‘lsa, G‘irko‘k ot – ovozasi olamni tutib yur-
gan ot; bu ot Ishrat devonaning otidan ham yomo n, o‘libdimi
shunday bo‘lsa! Men ertaga urush bo‘lsa, boyadan beri
shuni chog‘lab-ko‘zlab o‘tiribman;
anov tolni, manov qayra -
g‘ochni sug‘urib olib, ertaga to‘dada «qadama og‘och»
4
1
Dostları ilə paylaş: