143
Salloh
1
sotib
kalla-pocha,
Qassobga tovun
2
bozori,
Qalpoq bozori qaysidi(r)?
Chetda turgan qo‘y bozori,
Yilqi bozor, toy bozori,
Qurt bilan, sarimoy bozori,
Qog‘ozdagi choy bozori,
Qalpoq bozori qaysidi(r)?
Bo‘z bilan alak
3
bozori,
Attorda elak bozori,
Rang, bo‘yov, lok bozori,
Paranji, jelak
4
bozori,
Qalpoq bozori qaysidi(r)?
Bug‘doy
ham arpa bozori,
Paxtali ko‘rpa bozori,
Qo‘y teri surpa bozori,
Sersavdo turpa
5
bozori
Qalpoq bozori qaysidi(r)?
Echki ham uloq bozori,
Telpak ham tumoq
6
bozori,
Kavob, qovurdoq bozori,
Nasya emas, naq bozori,
Qalpoq bozori qaysidi(r)?
Ravshanbek «qalpoq bozori qayerda», – deb ba qirib
borayotir edi. Shu
yerda bir nashavand turib edi, kay-
1
Sallоh – qassоb.
2
Tоvun – tеgishli, qarashli, tоbе.
3
Alak – bo‘zning turi, оlacha.
4
Jеlak – ayollarning yеnglari bir-biriga chatilgan yopin chig‘i.
5
Turpa – turfa, har xil.
6
Tumоq – bo‘yinni ham bеrkitadigan tеlpak. Ko‘prоq tulki
tеrisidan tikiladi.
144
fi uchib ketdi. Ravshanbekka qarab aytdi: «Ey o‘zbek!
Muncha baqira san, kayf degan narsadan qolmadi-ku! Sen
o‘zing burun ham hech bozorga boribmiding, ilgari bozor-
ni ko‘ribmiding? Anov changib yotgan un bozori, narigi
qo‘qib yotgan jun bozori, hu anav, katta do‘kon – to‘n bo-
zori, narigi turgan – pichoq bozori bilan qin bozori, undan
o‘tding –
qalpoq bozori-da, yurtni buzding-ku?!» – deyotir.
Ravshanxon bozorni oralab o‘tdi, qalpoq bozoriga yet-
di. Qarasa, qirq zinalik ko‘shkning ustida Zulxumoroyim
kaniz lari bilan qalpoq sotib turibdi. Zulxumor betidan niqo-
bini olib, ko‘p kaniz lar o‘rtaga olib turibdi. Ravshanbek
Zulxumorning jamolini, navdaraxt
1
kamolini ko‘rib, tomo-
sha qildi. Ravshanbek qarasa, Zulxumorning kamoli, oy-
day jamoli, oq yuzida xoli, yangi to‘lgan oyda y ikki qoshi
hiloli. Ravshanbek zehnini qo‘yib qarasa, yasangan hurday,
tishlari durday, ko‘zlari yulduzday, qoshlari qunduzday,
lablari qirmizday, og‘izlari o‘ymoqday,
lablari qaymoq-
day, ikki yuzi oyda y, tarlon-qarchig‘ay uchadigan qushday,
muhrlangan qog‘ozday yalt-yult etib o‘tiribdi. Zulxumor-
oyning bu yog‘ida to‘qson besh, bu yog‘ida to‘qson besh –
o‘n kam ikki yuz ko kili bor, bir yog‘ini tilla suvga botirgan,
bir yog‘ini kumush suv ga botirgan, tong shamolida qotir-
gan. Jamoli chillaning qoriday tingjirab
2
, yaltirab o‘tirgan.
Ana Zulxumorning ko‘zi javdirab, zulfi shovdirab, zulfi -
ning shu’lasi yuziga ursa, yarq-yurq etib, betining shu’lasi
zulfi ga ursa, yashin tushganday bo‘lib o‘tiribdi.
Ravshan-
bek qarasa, musicha, so‘pito‘rg‘ay, g‘azalay, simcha qush-
lar Zulxumorning jamoli jilvasiga chidamay, baland qu-
yilib kelib, egniga, kiptiga
3
tegib-tegib, uchib borayotipti.
Ravshanbek Zulxumorni bu sha’n-u shavkatda ko‘rib, yuz
jon-u dil bilan ishqivoz bo‘lib, yuz jon-u dil bilan xaridor
bo‘lib, qarab qoldi...
1
Navdaraxt – nоvdaday, yosh daraxtday tik qоmatli.
2
Tingjiramоq – yaltiramоq, ko‘zni оlmоq.
3
Kipt – kift, yеlka.
145
Ravshanbek masti beixtiyor bo‘lib, ikki qo‘lini ko‘tarib,
bulg‘ab
1
,
oyoqni uzangiga tirab, balandga qarab baqirib,
qizlar ni chaqirib bir so‘z aytadi:
Kuygan alvon-alvon so‘zlar,
Ayrilgan bir-birini izlar.
Ko‘shkida o‘tirgan qizlar,
Baring birday botamizlar
2
,
Turinglar, Chambil ketamiz,
Juringlar, Chambil ketamiz!
Shirvon elning barnolari,
Suluvlarning podsholari,
Yigitlarning dilxolari,
Yuzlari
mehr-u mohlari
3
,
Juringlar, Chambil ketamiz,
Turinglar, Chambil ketamiz!
Zulfi n toblab o‘rgan qizlar,
Elda davron surgan qizlar,
Kaptarday bo‘b yurgan qizlar,
Qalpoq sotib turgan qizlar,
Juringlar, Chambil ketamiz,
Turinglar, Chambil ketamiz!
...Unda hamma qizlar hayron qolib kulayotir. «Hu-hu», –
deyishib qarayotir. «Nega unday qilayotir?», – deb bir-biri-
dan so‘rayotir... Ravshanbek shu yerda qip-qizil tentakka
chiqib qoldi...
Bir pilla
4
Ravshanbek hushiga kelib qarasa,
qorong‘i bo‘lib qolibdi, bozor tarqab ketibdi, qizlar tushib
ketibdi. Ravshanbekning o‘zi qolibdi. Hech kim yo‘q... U
1
Dostları ilə paylaş: