Boshlang’ich sinf o’qish darslarida tez aytish va topishmoqlar ustida ishlash

Og’zing ochilib qolsin – hayron bo’lib qolgin
Qolipdan chiqqan g’ishtdek – hamma tomoni birdek tekis
Loqayd – befarq
Kashfiyot – izlanishlar natijasida yaratilgan narsa; ixtiro
Ayilday botdi – qattiq tegdi, ranjitdi
Pisanda qilmoq – oldindan biror shart qo’ymoq; ta’kidlamoq.
Tayyorgarlik ishlarining ta’limiy shakllari xilma-xil bo’lib, o’qituvchi Hikoya mazmuni va sharoitga qarab ish turini tanlaydi. Tayyorgarlik davrida nimalar haqida ma’lumot berish maqsad qilingan bo’lsa, avvalo, o’quvchilarning o’zlaridan ular haqida bilganlari so’rab aniqlanadi. Masalan, “Kitobga ixlos” Hikoyaini o’qishga tayyorgarlikda o’quvchilarning dastlabki bilimlari quyidagicha aniqlanadi:
O’qituvchi: − Bugun biz Vatanimizning o’tmishiga sayohat qilamiz. Sayohatimiz Buxoro shahriga bo’ladi. Sayohatchilar ikki guruhga bo’linadi. Buxoro darvozalari ochilishi uchun bir necha tilsimlarni yechishimiz zarur. Buning uchun har bir guruh o’ziga berilgan savol-topshiriqlarni bajarib, shohsupaga ko’tarilishi zarur.
1-guruh uchun savol-topshiriqlar:
1. Tarixda yashagan buyuk olimlar, shoirlar, yozuvchilar, sarkardalardan kimlarni bilasiz?
2. Buxoroda qaysi buyuk shaxslar yashagan?
3. Buxorodagi tarixiy binolar, joylar nomini ayting.
2-guruh uchun ham shu tarzdagi savol-topshiriqlar beriladi yoki har ikala guruh uchun shu savol-topshiriqlar berilib, “Kim oldin shohsupaga yetib boradi?” sharti qo’yiladi.
Xattaxtaga buyuk shaxslar portreti, tarixiy joylar tasvirlangan rasmlar ilib qo’yiladi.
Tayyorgarlik shakllaridan biri − ekskursiyadir. Bu ish turidan tabiat tasviriga bag’ishlangan yoki ishlab chiqarish, qurilish, shahar, qishloq hayotiga, kasbga doir mavzular va tarixiy Hikoyalar o’rganilganda foydalanish mumkin. CHunonchi, 1-sinfda “Issiqxonada”, 2-sinfda “Metropoliten” kabi mavzularni o’rganishdan oldin ekskursiya qilish maqsadga muvofiq. Ekskursiya o’quvchilarning Hikoyada ifoda etilgan hodisalarni aniq va ongli o’zlashtirishlariga yordam beradi, bilimlarini chuqurlashtiradi, tabiat hodisalarini kuzatish va ularni aniq tasvirlash ko’nikmalarini shakllantiradi.
Ekskursiya bolalarda tabiatga mehr uyg’otadi, uni sevish va tabiat ehsonlarini asrash hissini tarbiyalaydi.
Ishlab chiqarish korxonalariga, muzey va boshqa joylarga ekskursiyalar esa tarixiy voqealarning to’g’ri idrok etishlarini ta’minlaydi, kattalar mehnati bilan tanishtiradi, o’quvchida mehnatga muhabbat uyg’otadi, kasbga yo’naltiradi.