Boshqaruv hisobida rejalashtirish va byudjetlashtirish

________________________________________________________________ 
"Экономика и социум" №10(89) 2021 www.iupr.ru
iqtisodchilari ratsion va xarajatlarni belgilash, resurs chegaralarini belgilash borasida 
ijobiy tajriba to'plashdi. Ushbu tajribani qo'llash kerak, ayniqsa bugungi kunda 
ko'plab rivojlanayotgan kompaniyalar ushbu sohadagi sobiq Sovet davlatlarining 
korxonalaridan ancha orqada qolishganligi sababli. Ammo rejalashtirish funktsiyasini 
endi biz o'zimiz amalga oshirishimiz kerak, bugungi kunda korxonalar samarali 
rejalashtirish va rejalarning amalga oshirilishini nazorat qilmasdan, o'zini o'zi 
boshqarish tizimiga aylanmoqda.Byudjetlashtirish - Bu natijalar byudjet tizimi 
tomonidan 
tuziladigan 
korxonaning 
kelajakdagi 
faoliyatini 
rejalashtirish 
jarayoni.Odatda, byudjetlashtirish operatsion rejalashtirishning bir qismi sifatida 
amalga oshiriladi. Kompaniyaning strategik maqsadlaridan kelib chiqqan holda, 
byudjetlar tashkilotning ixtiyorida iqtisodiy resurslarni taqsimlash muammolarini hal 
qiladi. Byudjetlashtirish beradi miqdoriy aniqlik kompaniyaning mavjudligi uchun 
tanlangan istiqbollar.Bunday sharoitda buxgalteriya hisobi amaliyotining istiqbolli 
yo'nalishlaridan biri, uning muhim tarkibiy qismi hisoblangan boshqaruv hisobining 
ahamiyati beqiyos darajada ortib boradi. Binobarin, boshqaruv hisobi korxona 
faoliyatini tezkor va istiqbolli boshqarishda asosiy o'rinlardan birini egallashi, xalqaro 
standart talablariga to'liq muvofiq kelishi, xarajatlar va mahsulot tannarxini 
boshqarish, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish imkoniyatlarini aniqlashi lozim. 
Boshqaruv hisobi yangicha talqinda to'rtta o'zaro uzviy bog'liq bolgan: 
byudjetlashtirish (boshqaruv hisobi tizimida rejalashtirish), xarajatlar hisobi va 
mahsulot tannarxini kalkulatsiya qilish, javobgarlik markazlari bo'yicha segmentar 
hisob va hisobot, ichki xo'jalik bo'linmalari o'rtasida transfert bahoni shakllantirish 
kabi qismlardan iborat.  
Asosiy qism: Boshqaruv hisobi:— bu bozor munosabatlari zaruriyati bilan 
paydo bo'lgan, korxona va uning turli bo'g'inlaridagi tarkibiy tuzilmalarining faoliyati 
yuzasidan taktik va strategik boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun xarajatlar va 
daromadlar to'g'risidagi axborotni taqdim etuvchi; 
— korxona hisob siyosatiga m uvofiq yuritiladigan, tarkibiga korxona moliyaviy-
xo'jalik faoliyatini byudjetlashtirish, investitsiya loyihalarini tahlil qilish , xarajatlarni
hisobga olish va mahsulot tannarxini kalkulatsiya qilishning ilg'or usullarini qo'llash, 

---