Mahsulot ishlab chiqarish va sotish rejasi bajarilishiga mehnat ko’rsatkichlari ta’sirining tahlili Rivoj topayotgan bozor iqtisodiyoti sharoitida mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chiqarishdan ko‘proq ularni sotish muammosi oldingi o‘ringa chiqadi. Korxonalar erkin faoliyat yurituvchi sub‘yektlar sifatida oldi-sotdi muammolarini ham mustaqil belgilaydilar. Mahsulot, ish va xizmatlarni oldi-sotdi jarayonlari bozor munosabatlarining negizida turadi. Mahsulot (ish, xizmat)larni sotish mulkiy munosabatlardan kelib chiqqan holda o‘zaro shartnomaviy kelishuvlarga tayanadi. Respublikamizdagi soliq qonunchiligiga asosan mahsulot ortib jo‘natilgan va hisob hujjatlari qarshi tomonga (xaridor vabuyurtmachilarga) taqdim etilgan bo‘lsa, mahsulot sotilgan deb hisoblanadi.
Mahsulot sotish hajmiga ta‘sir etuvchi omillarni aniqlash uchun Tovar balansi tuziladi. Tovar balansi ko‘rsatkichlari tayyor mahsulot harakati nomli ma‘lumotnomadan olinadi. Bu hisobot shaklida tayyor mahsulotning yil boshiga, yil oxiriga bo‘lgan qoldig‘i, ishlab chiqarilgan Tovar mahsuloti hamda sotilgan 78 mahsulot ulgurji bahoda va ishlab chiqarish tannarxida ifodalanadi. Tovar balansi quyidagi formula orqali aniqlaniladi. Yb + T = St + Yo Bu yerda, Yb – tayyor mahsulotning yil boshiga qoldig‘I; T – ishlab chiqarilgan tovar mahsuloti; St – sotilgan mahsulot hajmi; Yo – tayyor mahsulotning yil oxiridagi qoldig‘i.
Mahsulot sotish hajmiga omillar ta‘sirining tahlili
