Bozor munosabatlari rivojlanishi

KIRISH………………………………………………………………………...

rejimining smenali koeffisiyenti.
Uskunalardan ekstensiv foydalanish koeffisiyenti uskunalardan haqiqatda foydalanilgan soatlar miqdorini rejadagi soatlar miqdoriga bo’lish yo’li bilan topiladi:


^Kekst^=thaq.f. ^{/ t}meyer.f.;

Bunda: t_hak.f. - uskunalardan haqiqiy foydlanilgan vaqt, soat;

t_meyer.f. - uskunalarning norma bo’yicha ishlash muddati, soat.

Uskunlardan ekstensiv foydalanish smenalik koeffisiyenti ko’rsatkichi bilan ham tavsiflanadi. Bu ko’rsatkich kun mobaynida, barcha smenalarda ishlatilgan uskunalar miqdorini eng katta smenada ishlatiladigan stanoklar miqdoriga bo’lish bilan aniqlanadi.

Korxonalarda smenalilik koeffiisentini oshirishga intilish kerak, chunki u qanchalik yuqori bo’lsa, mahsulot ishlab chiqarish ham ortadi.
Uskunalar ishining smenaliligini oshirishning asosiy yo’nalishlari quyidagilar:

• 
  ishchi o’rinlarining ixtisoslashganlik darajasini oshirish. Bu ishlab chiqarishning seriyaliligini va uskunalarning ish bilan ta’minlanganligini oshiradi;
  
• 
  ishlarning ritmligini oshirish;
  
• 
  bekor turib qolishlarni kamaytirish;
  
• 
  ta’mirlash ishlarini samarali yo’lga qo’yish;
  
• 
  asosiy va maxsus yordamchi ishchilar mehnatini mexanizasiyalash. Bu qo’shimcha ishchi kuchini ozod qilish va ularni ogir yordamchi ishlarga yoki uchinchi smenaga o’tkazish imkonini beradi.
  

Uskunalarning ish bilan ta’minlanganlik koeffisiyenti ham uskunalardan

KIRISH………………………………………………………………………...

vaqt bo’yicha foydalanishni xarakterlaydi. Bu ko’rsatkich asosiy ishlab chiqarishdagi jami mashina parklari uchun hisoblanadi. Bu ko’rsatkich mavjud uskunalar bilan barcha mahsulotlarni tayyorlash mehnat sigimining uning ishlash vaqti fondiga nisbati sifatida aniqlanadi.
Uskunalar ishining smenalik ko’rsatkichi asosida uskuna ishlash vaqti rejimning smenalik foydalanishi koeffisiyenti ham hisoblanadi. Bu ko’rsatkich uskunalar ishining smenalik koefisiyentini ushbu korxonada o’rnatilgan smenaning davomiylik vaqtiga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi.
Biroq uskunalardan foydalanish jarayonining boshqa tomonlari ham bor. Smena orasida vaqtincha kun mobaynida bekor turib qolishlarni bilishdan tashqari uskunalardan haqiqiatdan ish bilan ta’minlangan vaqtlarida qanchalik darajada samarali foydalanilayotganligini ham aniqlash kerak. Uskunalar to’liq ish bilan ta’minlanmagan paytda umuman mahsulot chiqarmasligi mumkin. Bunday hollarda biz uskunalardan ekstensiv foydalanish ko’rsatkichlarini hisoblash bilan cheklansak yuqori natija olganday bo’lamiz. Lekin yuqorida ko’rganimizdek, uskunalardan samarali foydalanish samaradorligi haqida to’liq xulosa chiqarishga kifoya qilmaydi.
Olingan natijalarni ikkinchi guruxga taalluqli bo’lgan, asosiy fondlar unumdorligi aks ettiruvchi asosiy fondlardan intensiv foydalanish ko’rsatkichlari bilan boyitish kerak. Bularning ichida eng muhim uskunalardan intensiv foydalanish koeffisiyenti ko’rsatkichidir.
Bu ko’rsatkichni aniqlash uchun asosiy texnik uskunalar haqiqiy unumdorligini uning normtivdagi unumdorligiga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi. Buni hisoblash uchun quyidagi formuladan foydalaniladi:


^Kint^{= V}h ^{/ V}meyoriy ;

Bunda: V_haqiqiy – uskunalar bilan vaqt birligi ichida haqiqatdagi

mahsulot ishlab chiqarish;