Brutsellyoz sabablari, turlari, alomatlari, tashxislash, davolash, oldini olish

KECHISH SHAKLLARI

• 
  O’tkir — davomiyligi 3 oygacha;
  
• 
  O’tkir osti — davomiyligi 3-6 oy;
  
• 
  Surunkali — davomiyligi 6 oydan ortiq.
  

BRUTSELLYOZNI TASHXISLASH

• 
  Anamnez ma’lumotlari: hayvon bilan aloqa qilish, termik ishlov berilmagan chorvachilik mahsulotlarini iste’mol qilish, bemorning kasbi, endemik o’choqlar.
  
• 
  Klinik tasvir.
  
• 
  Laboratoriya diagnostikasi:
  
  • 
    Brutsellyoz bilan kasallanganlar orasida 50-70% hollarda ozuqa muhitiga qon ekish ijobiy natija beradi:
    
  • 
    Rayt reaktsiyasi — 10-kuni ijobiy bo’ladi;
    
  • 
    Kumbs reaktsiyasi — surunkali brutsellyoz tashxisi uchun;
    
  • 
    2-merkaptoetanol-aglyutinitli sinov;
    
  • 
    Xeddlson reaktsiyasi;
    
  • 
    Byurne teri sinamasi;
    
  • 
    Brucella spp. DNK`sini nuklein kislotalarni amplifikatsiyalash usullari (PZR) yordamida aniqlash.
    

BRUTSELLYOZNI DAVOLASH
Antibiotiklar bilan davolash: Tetratsiklin, streptomitsin, doksisiklin, rifampitsin, gentamitsin preparatlaridan ikki yoki uchtasi — faqat o’tkir brutsellyozda, hujayra ichiga kiradigan preparatlar bilan birga (biseptol , netilmitsin). Odamlarda brutsellyozni davolashda eng samarali antibiotik ftorxinolonlar (siprofloksatsin, norfloksatsin, ofloksatsin) sanaladi, ularning eng samaralisi — fleroksatsin.
Mumkin bo’lgan davolash sxemalari:

• 
  Doksitsiklin 45 kun + streptomitsin yoki gentamisin 14 kun;
  
• 
  Doksitsiklin + netilmitsin (ba’zi mualliflar eng samarali sxema deb hisoblashadi);
  
• 
  Doksitsiklin + rifampitsin;
  
• 
  Ftorxinolonlar + doksitsiklin yoki netilmisin yoki rifampitsin;
  
• 
  Monoterapiyada ftorxinolonlar;
  
• 
  Trimetoprim / Sulfametoksazol (Biseptol) + rifampitsin;
  

Brutsellyoz 37-80% holatlarda surunkali shaklga o’tadi, ayniqsa kech yoki noto’g’ri davolansa.
OQIBATI
Brutsellyoz kamdan-kam hollarda o’limga olib keladi. Hatto antibiotiklar paydo bo’lishidan oldinlari ham o’lim darajasi 2 foizdan oshmagan va asosan endokardit tufayli sodir bo’lgan. Biroq, brutsellyoz ko’pincha nogironlik bilan yakunlanadi. Asoratlarning jiddiyligi qo’zg’atuvchi turiga bog’liq. Brucella melitensis tomonidan chaqirilgan brutsellyoz eng og’ir oqibatlarga olib keladi. Nogironlikning sabablaridan biri — nevrologik buzilishlar, shu jumladan orqa miya shikastlanishi va paraplegiya. Meningoensefalit va streptomitsin bilan davolashning asoratlari sifatida neyrosensor qulog’i og’irlik rivojlanishlari qayd qilingan.
OLDINI OLISH

• 
  Sutni pasterizatsiya qilish yoki qaynatish;
  
• 
  Hayvonlarni veterinariya nazoratidan o’tkazib turish;
  
• 
  Hayvonlar va ularning mahsulotlari bilan ishlaydigan aholini sanitariya-gigiena qoidalari bilan tanishtirish;
  
• 
  Kasallanish xavfi yuqori bo’lgan kishilarni profilaktik emlash (qisqa muddat — taxminan 2 yil);
  
• 
  Hayvonlarni ommaviy ravishda emlash kutilgan natijani bermagan.