Bu çalışmanın amacı polikliniğimize başvuran re kurren aftöz stomatit (ras) hastalarının tetikleyici faktör



Yüklə 63,15 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix26.11.2016
ölçüsü63,15 Kb.
#209

26

ÖZET

Amaç: Bu çalışmanın amacı polikliniğimize başvuran re-

kurren aftöz stomatit (RAS) hastalarının tetikleyici faktör-

ler yönünden gözden geçirilmesidir. 

Gereç ve Yöntem: Polikliniğimize başvuran 30 RAS hasta-

sının anamnez ve laboratuvar bulguları gözden geçirildi. 

Yılda 3 kereden fazla oral aft yakınması olan; aft veya aft 

benzeri lezyonlara yol açan diğer hastalıklardan ayrımı ya-

pılmış hastalar RAS hastası olarak kabul edildi. Hastaların 

aile hikayesi, travma, emosyonel stres, gıda ve kadın has-

talarda menstürel siklus ile birlikteliği sorgulandı; hemog-

ram, vitamin B12, folik asit, ferritin düzeyleri araştırıldı. 

Nutrisyonel eksiklik saptanan hastalar replasman tedavisi 

için  dahiliye  kliniğine  yönlendirildi.  Tedavi  sonrası  takip 

eden  ilk  ayda  aft  sıklığı  hastalar  tarafından  kayıt  edildi. 

Hastaların  ilk  başvuru  sırasında  ve  tedavi  sonrasındaki 

anamnezlerine dayanılarak aft sıklığı karşılaştırıldı.

Bulgular: Otuz RAS hastasının 5’inde (% 16.7) aile fert-

lerinde  de  tekrarlayan  ağız  yarası  olduğu  öğrenildi.  3 

hastada  ferritin-hemoglobin-vitamin  B12’nin  kombine 

düşüklüğü,  1  hastada  vitamin  B  12-folik  asit-hemoglobin 

değerlerinin kombine düşüklüğü, 1 hastada sadece vitamin 

B 12 değerinin düşüklüğü, 2 hastada ferritin ve hemoglobin 

değerlerinin kombine düşüklüğü, 2 hastada sadece ferritin 

değerinde düşüklük olmak üzere toplam 9 hastada nutris-

yonel  eksiklikler  tespit  edildi.  Hastalar  dahiliye  kliniğine 

yönlendirilerek  gerekli  replasman  tedavileri  yapıldı. Aynı 

hastaların 4 ay sonraki vitamin B12, folik asit, ferritin, he-

moglobin düzeyleri normal sınırlarda ölçüldü, takip eden 

ilk ayda aft çıkışları hastalar tarafından kayıt edildi. Rep-

lasman tedavisi sonrası ilk ay, 3 hastada aft çıkışı olmadı, 4 

hastada aft sıklığı azaldı, 2 hastada aft sıklığı değişmedi.

Sonuç: Bu çalışmadan yola çıkarak; nutrisyonel eksiklikle-

rin aftöz lezyon gelişiminde etkili fakat tek faktör olmadığı, 

bu nedenle RAS antititesinin multifaktöriyel kompleks bir 

durum olarak irdelenmesi görüşünü savunmaktayız.

Anahtar kelimeler: aftöz, stomatit, rekürren, ferritin, vitamin 

B12, folik asit

SUMMARY

The  Evaluation  of  Triggering  Factors  in  Recurrent 

Aphthous Stomatitis

Objective: The aim of this study is to review the recurrent 

apthous stomatitis (RAS) patients applied to our polyclinic 

in terms of triggering factors. 

Material  and  Methods:  30  RAS  patients  applied  to  our 

polyclinic were reviewed by their anamnesis and laboratory 

findings. After distinction of other diseases causing aphthae 

or  aphthae  like  lesions;  patients  who  have  oral  aphthae 

more  than  3  times  a  year  were  accepted as  RAS  patient. 

Patients’ family history, trauma, emotional stress, food and 

for women patients, relation with the menstrual cycle were 

questioned; hemogram, vitamin B12, folic acid, ferritin le-

vels were investigated. Patients with nutritional deficiency 

were referred to internal medicine for replacement therapy. 

Frequency of aphthous ulcers in the first month after tre-

atment were recorded by the patients. Aphthae frequency 

were compared by the anamnesis of the patients (during the 

first application) before and after the treatment. 

Results: It was found that 5 of 30 RAS patients (16.7 %) had 

recurrent  oral  aphthous  lesions  in  their  family  members. 

Combined hemoglobin, vitamin B12, ferritin deficiency was 

found in three patients; combined vitamin B12, folic acid, 

hemoglobin deficiency was found in one patient; combined 

hemoglobin, ferritin deficiency was found in two patients; 

sole vitamin B12 deficiency was found in one patient, sole 

ferritin deficiency was found in two patients. Totally it was 

found that nine patients had nutritional deficiency. These 

patients were referred to internal medicine clinic to recieve 

the appropriate replacement therapy. After four months vi-

tamin B12, folic acid, ferritin and hemoglobin levels of the 

same patients were measured as normal ranges. In the fol-

lowing first month their aphthous lesions were recorded by 

the patients. After replacement therapy three patients had 

no aphthous lesions, in four patients aphthous lesion frequ-

ency decreased, in two patients aphthous lesion frequency 

did not change.

Conclusion: Based on this study we concluded that nutriti-

onal deficiencies have a role but are not the only factor in 

the development of aphthous lesions. So RAS entity should 

be examined as a multifactorial complex disease.

Key words: aphthous, stomatitis, recurrent, ferritin, vitamin 

B12, folic acid

Rekürren Aftöz Stomatit Hastalarında Tetikleyici 

Faktörlerin Değerlendirilmesi

Şule Güngör*, Gülfer Akbay**, Meral Ekşioğlu**

*Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Dermatoloji Kliniği, **Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Dermatoloji Kliniği

Alındığı Tarih: 27.11.2013 

Kabul Tarihi: 13.01.2014 

Yazışma adresi: Uzm. Dr. Şule Güngör, Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Dermatoloji Kliniği, İstanbul

e-posta: drsulegungor@yahoo.com

Okmeydanı Tıp Dergisi 30(1):26-29, 2014

doi:10.5222/otd.2014.026



Klinik Araştırma

27

Ş. Güngör ve ark., Rekürren Aftöz Stomatit Hastalarında Tetikleyici Faktörlerin Değerlendirilmesi

GİRİŞ

Rekürren  aftöz  stomatit  (RAS),  oral  mukozanın  en 

sık görülen, kronik, ağrılı, yineleyici karakterde, yu-

varlak ya da oval şekilli, düzgün kenarlı, nekrotizan 

ülserasyonlarla  karakterize  hastalığıdır 

(1)


.  Etiyopa-

togenezi  tam  olarak  bilinmemekle  birlikte,  genetik, 

nutrisyonel, hormonal, allerjik, psikolojik, travmatik, 

enfeksiyoz  ve  otoimmün  mekanizmalar  etiyolojide 

suçlanmaktadır 

(1)


. Bu çalışmada RAS nedeniyle po-

likliniğe  başvuran  hastalarda,  hastalığın  tetikleyici 

faktörlerinin gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. 

GEREÇ ve YÖNTEM

Polikliniğimize  başvuran  30  RAS  hastasının  anam-

nez ve laboratuvar bulguları gözden geçirildi. Yılda 

3 kereden fazla oral aft yakınması olan; aft veya aft 

benzeri lezyonlara yol açan diğer hastalıklardan ayrı-

mı yapılmış hastalar RAS hastası olarak kabul edildi. 

Oral aft dışında Behçet hastalığı ile ilgili diğer kriter-

lerden birini taşıyan hastalar ve dermatolojik muaye-

ne sırasında oral aftı görülmeyen hastalar çalışmaya 

dâhil edilmedi. 

Hastaların aile öyküsü, travma, emosyonel stres, gıda 

ve  kadın  hastalarda  menstürel  siklus  ile  birlikteliği 

sorgulandı;  hemogram,  vitamin  B12,  folik  asit,  fer-

ritin düzeyleri araştırıldı. Laboratuvarın verdiği refe-

rans değerlerinin altında kalan hemoglobin, vitamin 

B12,  folik  asit,  ferritin  düzeyleri  bu  parametrelerde 

düşüklük  olarak  kabul  edildi.  Nutrisyonel  eksiklik 

saptanan  hastalar  replasman  tedavisi  için  dâhiliye 

kliniğine yönlendirildi. Tedavi sonrası takip eden ilk 

ayda  aft  sıklığı  hastalar  tarafından  kaydedildi.  Has-

taların  ilk  başvuru  sırasında  ve  tedavi  sonrasındaki 

anamnezlerine dayanılarak aft sıklığı karşılaştırıldı.



BULGULAR

Otuz  RAS  hastasının  20’si  (%  66.7)  kadın,  10’u  (% 

33.3) erkekti. Kadınların yaş ortalaması 37.2±9.5; er-

keklerin yaş ortalaması 38.5±7.7 yaş olarak bulunmuş 

olup, kadın ve erkek RAS hastalarında yaş dağılımı 

açısından istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı 

(p=0.724). Otuz RAS hastasının 5’inde (% 16.7) aile 

fertlerinde de yineleyen ağız yarası olduğu öğrenil-

di. Tetikleyici faktörler açısından incelendiğinde 30 

RAS  hastasının  9’unda  travmanın,  18’inde  stresin, 

3’ünde gıdanın (baharatlı yiyecekler); 20 kadın has-

tanın  2’sinde  âdet  döneminin  (menstruasyon  öncesi 

aftlarda artış) oral lezyonların çıkışıyla ilişkisi olduğu 

saptandı (Tablo 1).

Kan parametreleri açısından incelendiğinde 30 RAS 

hastasının  beşinde  (%  16.7)  vitamin  B12,  birinde 

(% 3.3) folik asit, yedisinde (% 23.3) ferritin, altı-

sında (% 20.0) hemoglobin düzeyleri düşük bulun-

du (Tablo 2). Tek tek hasta bazında bakıldığında 3 

hastada  ferritin-hemoglobin-vitamin  B12’nin  kom-

bine düşüklüğü, 1 hastada vitamin B 12-folik asit-

hemoglobin değerlerinin kombine düşüklüğü, 1 has-



Tablo 1. RAS hastalarında oral aftı tetikleyen faktörler.

Oral aftı tetikleyen faktörler

Travma 


Stres 

Gıda 


Adet dönemi

RAS: Rekürren aftöz stomatit

Sayı 

9

18



3

2

 (%)

(30)

(60)


(10)

(9.5) (n=20)



RAS hastaları (n=30)

Tablo 2. RAS hastalarının anemi parametreleri.

Vitamin B12 düzeyinde düşüklük

Folik asit düzeyinde düşüklük

Ferritin düzeyinde düşüklük

Hemoglobin düzeyinde düşüklük

RAS: Rekürren aftöz stomatit

Sayı 

5

1



7

6

 (%)

16.7

3.3


23.3

20.0


RAS hastaları (n=30)

Tablo  3.  Nutrisyonel  eksiklik  tespit  edilen  hastaların  tedavi 

öncesi ve sonrası aft sıklığı.

Nutrisyonel 

eksikliği 

saptanan 

hastalar

Hasta 1


Hasta 2

Hasta 3


Hasta 4

Hasta 5


Hasta 6

Hasta 7


Hasta 8

Hasta 9


Nutrisyonel eksiklik

ferritin-hemoglobin-vita-

min B12

ferritin-hemoglobin-vita-



min B12

ferritin-hemoglobin-vita-

min B12

vitamin  B  12-folik  asit-he-



moglobin

vitamin B12

ferritin hemoglobin

ferritin hemoglobin

ferritin 

ferritin 



Tedavi 

sonrası 

oral aft 

sıklığı

1 aft/ay


2 aft/ay

2 aft/ay


1 aft/ay

 

Aft çıkışı yok



Aft çıkışı yok

6 aft/ay


Aft çıkışı yok

1 aft/ ay



Tedavi 

öncesi

oral aft 

sıklığı

6 aft/ay


4 aft/ay

3 aft/ay


3 aft/ay

3 aft/ay


2 aft/ay

6 aft/ay


2 aft/ ay

1 aft/ay


28

Okmeydanı Tıp Dergisi 30(1):26-29, 2014

tada yalnızca vitamin B 12 değerinin düşüklüğü, 2 

hastada ferritin ve hemoglobin değerlerinin kombi-

ne düşüklüğü, 2 hastada yalnızca ferritin değerinde 

düşüklük olmak üzere toplam 9 hastada nutrisyonel 

eksiklikler tespit edildi. Hastalar dâhiliye kliniğine 

yönlendirilerek  gerekli  replasman  tedavileri  yapıl-

dı. Aynı hastaların 4 ay sonraki vitamin B12, folik 

asit, ferritin, hemoglobin düzeyleri normal sınırlar-

da ölçüldü, takip eden ilk ayda aft çıkışları hastalar 

tarafından kaydedildi. Tedavi öncesi ve sonrası aft 

çıkma sıklığı Tablo 3’te verilmiştir.



TARTIŞMA

RAS,  etyolojisi  kesin  olarak  bilinmeyen,  kronik-

yineleyici ülserasyonlarla karakterize, oral mukoza-

nın en sık görülen hastalığıdır 

(1)

. Kadınlarda erkek-



lere oranla daha sık görülmektedir 

(2,3)


. Bu çalışmada 

da  literatürle  uyumlu  olarak,  RAS  hastalarının  ço-

ğunluğu kadındır. Östrojenin etkisi ile B hücrelerin-

den  antikor  üretiminin;  dolayısıyla  humoral  immun 

yanıtın ve otoimmun hastalıkların uyarıldığı sistemik 

lupus eritematozus modelleri üzerinde yapılan çalış-

malarda gösterilmiştir 

(4,5)


. Benzer bir mekanizma ile 

kadınlarda RAS hastalığının erkeklere göre daha sık 

görülmesi açıklanabilir. Kadın hastaların % 10’unda 

menstruasyon öncesi alevlenme gözlenmesi de hor-

monal hipotezi desteklemektedir.

RAS  oluşumunda  bazı  tetikleyici  faktörler  suçlan-

maktadır. Filiz ve ark. 

(6)


 yaptıkları bir çalışmada RAS 

hastalarının  %  12.8’inde  travmanın,  %  15.3’ünde 

gıdaların,  %  66.6’sında  stresin  ve  kadın  hastalarda 

menstruasyonun % 8.6 oranında oral aftlarla ilişkisi 

olduğu  ortaya  konmuştur.  Bu  çalışmada  hastaların 

% 30’unda travmanın, % 60’ında stresin, % 10’unda 

gıdaların ve kadın hastaların % 10’unda menstruas-

yonun oral aftlarla ilişkisi gösterilmiştir.

RAS  hastalarının  1/3’inde  aile  öyküsü  vardır.  Bu 

kişilerde,  ailesinde  RAS  hikayesi  olmayanlara  göre 

hastalık daha erken yaşlarda gelişmekte ve daha şid-

detli  semptomlar  göstermektedir 

(7,8)

.  Çalışmamızda 



RAS hastalarının % 16.4’ünde aile öyküsü saptanmış 

olup, bu oran literatüre göre düşüktür. Bunun nedeni 

bu  çalışmaya  alınan  hastaların  tek  bulgusunun  oral 

aftları olması, aft dışında başka klinik bulguları olan, 

inkomplet Behçet hastalığı olarak takip edilen hasta-

ların çalışmaya dâhil edilmemesi olabilir.

RAS hastalarının % 10-20’sinde aft gelişiminde de-

mir, folik asit, vitamin B12 eksikliği gibi nutrisyonel 

faktörlerin etkisi olduğu bilinmektedir 

(6-10)


. Porter ve 

ark. 


(9)

 yaptıkları bir çalışmada; ferritin, vitamin B12, 

folik asit düzeyleri RAS hastalarında kontrol grubu-

na  göre  düşük  bulunmasına  rağmen,  yalnızca  ferri-

tin düzeyindeki düşüklük istatistiksel olarak anlamlı 

bulunmuştur.  Aynı  çalışmada  hastaların  hiçbirinde 

anemi  tespit  edilmemiştir.  Porter,  tüm  RAS  hasta-

larında  anemi  tespit  edilmese  de  demir  depolarını 

yansıtan ferritin  düzeylerine  bakılması  gerektiğini 

belirtmiştir. Aras ve ark. 

(11)

 çalışmasında RAS has-



talarının % 11’inde (7 hasta) vitamin B12 eksikliği 

tespit edilmiş fakat vitamin B12 replasmanı sonrası 

bu yedi hastanın yalnızca ikisinde aft çıkışı durmuş, 

diğer beş hastada nüks olduğu görülmüş. Tedavi edil-

diği  hâlde  nükslerin  izlendiği  hastalar  bulunması, 

nutrisyonel  eksiklik  tespit  edilen  hastalarda  bu  ek-

sikliklerin aft gelişiminde tek faktör olmadığı görü-

şünü  desteklemektedir.  Çalışmamızda  da  literatürle 

uyumlu olarak hastaların % 3.3’ünde folik asit düze-

yinde düşüklük, % 16.7’sinde vitamin B12 düzeyinde 

düşüklük,  %  20’sinde  hemoglobin  düzeyinde  düşük-

lük, % 23.3’ünde  ferritin  düzeyinde  düşüklük  tespit 

edilmiştir.  Nutrisyonel  eksiklik  tespit  edilen  toplam 

9  hasta,  replasman  tedavisi  sonrası  yine  değerlen-

dirildiğinde  yalnızca  3  hastada  aft  çıkışı  durmuş,  4 

hastada  aft  sıklığı  azalmış,  2  hastada  aft  sıklığı  de-

ğişmemiştir. Bu sonuçlar nutrisyonel faktörlerin aftöz 

lezyon gelişiminde etkisi olduğunu, fakat tek faktör 

olmadığı  düşüncesini  desteklemektedir.  Ayrıca  top-

lam 30 hastanın yalnızca 9’unda nutrisyonel eksiklik 

tespit edilmesi, diğer 21 hastada bu değerlerin normal 

olması aftöz lezyon gelişiminde başka faktörlerin rol 

oynadığının düşündürmektedir.

Sonuç olarak, çalışmamızda RAS gelişiminde etkisi 

olduğu  düşünülen  bazı  tetikleyici  faktörler  gözden 

geçirilmiştir.  Nutrisyonel  eksikliklerin  aftöz  lezyon 

gelişiminde  etkili  fakat  tek  faktör  olmadığı,  bu  ne-

denle RAS antititesinin multifaktöriyel kompleks bir 

durum olarak irdelenmesi görüşünü savunmaktayız.

KAYNAKLAR

1.  Odom RB, James WD, Berger TG, Recurrent aphthous 

stomatitis. Andrews’ disease of the skin. 9

th

 edition. Phi-



ledephia: WB Saunders Company 2000, 1006-1008.

2.  Hutton HP, Rogers RS. Recurrent aphthous stomatitis. 



Dermatol Clin 1987;5:761-768.

29

Ş. Güngör ve ark., Rekürren Aftöz Stomatit Hastalarında Tetikleyici Faktörlerin Değerlendirilmesi

3.  Ruah CB, Strom JD, Chasin WD, Treatment of seve-

re recurrent aphthous stomatitis. Oral Surg Oral Med 

Oral Pathol 1992;74:463-465.

4.  Ahmed SA, Dauphinee MJ, Montoya AI, Estrogen in-

duces normal murine CD5+ B cells to produce autoan-

tibodies. J Immunol 1989;142:2647-2653.

5.  Verthelyi  D.  Sex  hormones  as  immunomodulators  in 

health and disease. Int Immunopharmacol 2001;1:983-

993.

 

http://dx.doi.org/10.1016/S1567-5769(01)00044-3



6.  Filiz EE, Öztürkcan S, Yüceyar H, ve ark. Rekürren af-

töz stomatit etiyolojisinde Helikobakter pilorinin rolü. 



Türkiye Klin Dermatol Derg 2002;12:61-65.

7.  Porter SR, Scully C. Aphthous stomatitis: an overview 

of aetiopathogenesis and management. Clin Exp Der-

matol 1991;16:235-243.

 

http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-2230.1991.tb00365.x



8.  Scully  C,  Porter  SR.  Recurrent  aphthous  stomatitis: 

current concepts of etiology, pathogenesis and manage-

ment. J Oral Pathol Med 1989;18:21-27.

 

http://dx.doi.org/10.1111/j.1600-0714.1989.tb00727.x



9.  Porter SR, Scully C, Flint S. Hematologic status in recur-

rent aphthous stomatitis compared with other oral disea-

se. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1988;66:41-44.

 

http://dx.doi.org/10.1016/0030-4220(88)90064-3



10. Aynalı G, Özkan M, Aynalı A, ve ark. The evaluation of 

serum vitamin B12, folic acid and hemoglobin levels in 

patients with recurrent minor aphthous stomatitis. Ku-

lak Burun Bogaz İhtisas Derg 2013;23:148-152.

 

http://dx.doi.org/10.5606/kbbihtisas.2013.64426



11. Aras N, Baykal K, Gür AR. Rekürren aftöz stomatit et-

yopatogenez ve tedavisinde serum vitamin B12, ferritin 

ve  folat  düzeyleri.  Türkiye  Klinikleri  Dermatol  Derg 

1993;3:72-74.



Yüklə 63,15 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin