Bu kiçik araşdırmamda İqrar Əliyevin tədqiqatları və fəaliyyəti ilə bağlı məndə belə fikir formalaşdı ki alim hər hansı bir fikir yürüdən araşdırmaçılardan əsaslı şəkildə sübut və dəlillər tələb edir

Bu kiçik araşdırmamda İqrar Əliyevin tədqiqatları və fəaliyyəti ilə bağlı məndə belə fikir formalaşdı ki alim hər hansı bir fikir yürüdən araşdırmaçılardan əsaslı şəkildə sübut və dəlillər tələb edir.Alimin özü də tədqiqatlarında bu istiqamətləri əsas götürür.Fikrimcə Azərbaycan tarixinin tədqiqində bu kimi yanaşmalara xüsusi önəm verilməlidir. Çünkü Azərbaycan tarixini nə qədər qərəzsiz və əsaslı şəkildə tədqiq edib araşdırarsaq biq o qədər mənfur qonşualarımızın bizə olan elmi təcavüzünə daha möhkəm silahlanmış olarıq.

İqrar Əliyevin tarixi-linqvistik etnogenetik konsepsiyasını haqqında gəldiyim nəticələri ,öyrənmiş olduğum yeni bilgiləri qısaca aşağıdakı müddəalarla qeyd edə bilərəm:

1. 
   Azərbaycanlıların etnogenezi antik dövrün və orta əsrlərin müəyyən ərazisində yaşayanların və yeni gələnlərin nisbətinə görə, ümumiyyətlə, əksər türkdilli xalqların etnogenezi ilə oxşardır.
   
2. 
   Azərbaycanın tarixi sivilizasiyası yerli tayfa ittifaqları tərəfindən yaradılmışdır ki, onların arasında nə türklər, nə də monqoloidlər olmayıb və ola da bilməz.
   
3. 
   Müasir azərbaycanlılar antropoloji, dil və mədəni mənsubiyyətlərinə görə müxtəlif etnik qrupların köçləri, tarixi təmasları və qarışması zamanı formalaşmış qədim etnik icmaların törəmələridir və bu etnik proseslərdə dövlət ən mühüm amil kimi çıxış etmişdir.
   
4. 
   Azərbaycan sakinlərinin etnogenezində iki qafqazoid antropoloji tip iştirak etmişdir: Ön Asiya və Hind-Əfqan irqləri ilə əlaqəli Qafqaz və Qərbi Kaspi (qədim zamanlarda iranlılar və hindular arilər adlanırdı).
   
5. 
   Eramızın III əsrindən etibarən Albaniyaya nüfuz edən köçəri türkdilli tayfaların (hunlar, bulqarlar, xəzərlər və s.) böyük dəstələri getdikcə Albaniyada məskunlaşmağa başladılar. VII əsrin 40-cı illərində ərəblər Azərbaycanı zəbt etməyə başladılar (ərəb-xəzər müharibələri, Alban dövlətinin süqutu, alban kilsəsinin süqutu, əhalinin islamlaşması və qriqorianlaşması, bu da etnsizləşdirməyə səbəb oldu. Hun-Bulqar-Sabir-Xəzər türklərinin Quzey Azərbaycana axını ilə əlaqədar Şimali Azərbaycanın türkləşməsi prosesi ərəblərin Alban torpaqlarını müstəmləkələşdirməsi səbəbindən ləngidi və bir qədər ləngidi. Azəri və digər İran dilləri və ləhcələrinin fəaliyyət göstərdiyi Güney Azərbaycanda türkləşməyə bir işarə belə yox idi.
   
6. 
   XV əsrin sonlarından başlayaraq türk boylarının Azərbaycana axını əsasən dayandı. Səfəvilər dövründə ərazi sabitləşməsi, türkdilli Azərbaycan xalqının tam etnik birləşməsi ilə yanaşı, ölkənin iqtisadi, siyasi, hərbi və mədəni həyatının bütün sahələrində türklərin və türk dilinin üstünlüyü qeyd olunur. Azərbaycan milli ədəbiyyatının, incəsənətinin və s.-nin çiçəklənməsi də eyni dövrə aiddir.
   

Xalqlar ölmür, xüsusən də o xalqlar ki, təmas, qohumluq, qarışma, assimilyasiya nəticəsində bölgəmizdə özünün uzun tarixi boyu bir sıra parlaq mədəniyyətlər yetişdirmişdir. Hətta ölü dillər mədəniyyət zirvələrinin daşıyıcıları kimi yaşamağa davam edir. Əksər etnik qruplar avtoxton və yeni gələn etnik qrupların qarışığı nəticəsində yaranmışdır: məsələn, üç tayfa qrupu koreyalıların (Paleo-Asiya, Avstroneziya və Altay), sakların, parfiyalıların, xorazmlıların, soqdların formalaşmasında iştirak etmişdir. və s. dillərini itirərək türk nitqinə keçmiş, ingilis, fransız, ispan, portuqal, rumın və bir çox başqaları öz orijinal dillərini də itirərək başqa dillərdə danışmağa başlamışlar.

Deməli, indiki azərbaycanlılar üç etnosun törəmələridir: irandilli midiyalılar (atropatenalılar, azərilər), qafqazdilli albanlar və türkdilli oğuzların hər biri əvvəlki tarixi dövrlərin etnik qruplarını da özündə ehtiva edir.