Bu kitab abş-da Təhsil Almış Məzunlar Asosiasiyasının dəstəyi ilə 2104-cü ildə nəşr olunmuşdur

Nizamnamə kapitalının miqdarı 
Qanunvericilikdə müxtəlif təşkilati-hüquqi forma üçün nizamnamə kapitalının 
minimum miqdarı müəyyən edilmişdir. AC-də nizamnamə kapitalının 
minimum məbləği 4000 manatdan, QSC-də isə 2000 manatdan az olmamalıdır.
177
Ancaq əvvəl qeyd edildiyi kimi, MMC-nin nizamnamə kapitalının minimum 
miqdarı müəyyən olunmayıb. Bu, öz növbəsində qeyri-müəyyənlik yaradır, bir 
tərəfdən qanunverici hesab edir ki, (minimal) nizamnamə kapitalı kreditorlar 
qarşısında şirkətin öhdəliklərinin təminatıdır, digər tərəfdən sahibkarlıq 
fəaliyyətində geniş istifadə olunan korporativ forma üçün bu minimum 
müəyyən edilməyib. 
Nizamnamə kapitalının minimum məbləğinin kiçik olması hüquqşünaslar 
arasında daimi müzakirə predmetidir. Bəzi peşəkarlar nizamnamə kapitalının 
minimum məbləğini təminat funksiyasını yerinə yetirməyə imkan verəcək qədər 
artırmağı təklif edirlər, məsələn, 10 000 və ya 20 000 manat. Lakin hesab edirik ki, 
bu cür yanaşma müasir biznesin tələblərinə cavab vermir və hətta iqtisadiyyata 
zərər vura bilər, çünki minimum nizamnamə kapitalının yüksək məbləği geniş 
kütləni sahibkarlıq fəaliyyətində iştirak imkanından məhrum edəcək. Eyni 
zamanda məntiqli səbəblərə görə müəyyən fəaliyyətlə (banklar, sığorta 
təşkilatları, investisiya institutları) məşğul olan şirkətlər üçün nizamnamə 
kapitalının minimum məbləği daha yüksəkdir. 
Şirkətin nizamnamə kapitalının formalaşma qaydası onun təsis sənədləri ilə 
müəyyən edilir. Şirkətin təsisi zamanı təsisçilər nizamnamə kapitalının 
formalaşması ilə bağlı aşağıdakı məsələləri tənzimləməlidirlər: 
а) nizamnamə kapitalının formalaşmasında iştirak edən şəxsləri müəyyən 
etmək; 
b) əldə olunan səhmlərin (payların) nə ilə ödənilməsini müəyyən etmək; 
177
Nazirlər Kabinetinin 224 nömrəli 23 dekabr 2000-ci il tarixli qərarı

---

105 
c) təsisçilərin şirkətin nizamnamə kapitalına olan əmlak əmanətlərinin 
necə qiymətləndirilməsini müəyyən etmək; 
ç) şirkətin nizamnamə kapitalının hansı müddətdə formalaşmasını 
müəyyən etmək. 
Ümumi qaydaya görə, MMC-nin yaradılması zamanı onun nizamnamə kapitalı 
şirkətin dövlət qeydiyyatı anınadək ödənilməlidir. Yəni qeydiyyat orqanına 
sənədlərin verilməsi zamanı təsisçilər nizamnamə kapitalının ödənilməsi faktını 
sənədlərlə təsdiq etməlidirlər. Bu normanın həyata keçirilməsinin praktiki 
çətinliyi ondan ibarətdir ki, qeydiyyat mərhələsində təsisçilər tərəfindən şirkətin 
nizamnamə kapitalına əmlakın qoyulması faktını sənədlərlə təsdiq etməsi 
mümkün deyil. Nizamnamə kapitalının pul ilə deyil, yalnız əmlakla 
formalaşması zamanı təsisçilər kapitala qoyulan əmlakı yaradılan şirkətə 
rəsmiləşdirə bilməzlər, çünki həmin anda şirkət qeydiyyata alınmayıb və hələ 
mövcud deyil. Lakin 2011-ci ilin dekabr ayında edilən bir sıra dəyişikliklər
178
nəticəsində vəziyyət nisbətən yaxşılaşdı. Belə ki, bu dəyişiklikdən sonra 
nizamnamə kapitalı MMC dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra ödənilə bilər. 
Təsisçilər artıq nizamnamə kapitalının müəyyən müddət (maksimum 3 ay) 
ərzində ödənilməsi haqqında şərti MMC-nin nizamnaməsinə daxil edə bilərlər 
və öhdəliyin icrasını təmin edən müxtəlif şərtlər də əlavə oluna bilər.
179
SC-lərdə nizamnamə kapitalının formalaşma qaydası şirkətin tipindən (açıq və 
ya qapalı) asılı olaraq fərqlənir. Yalnız ASC onun tərəfindən buraxılan səhmlərə 
açıq abunə aparma və onları açıq bazarda satmaq hüququna malikdir. QSC onun 
tərəfindən buraxılan səhmlərə açıq abunə aparmaq və ya əldə etmək üçün qeyri-
müəyyən şəxslər dairəsinə təklif etmək hüququna malik deyil, o, səhmləri yalnız 
onun təsisçiləri və ya əvvəlcədən müəyyən edilmiş digər şəxslər arasında 
178
"Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2011-
ci il 30 dekabr tarixli 287-IVQD nömrəli Qanunu 
179
MM-nin 90.2-ci maddəsi 

---

106 
bölüşdürməyə məcburdur.
180
Qeyd etmək lazımdır ki, istənilən tip SC-nin 
yaranması zamanı açıq abunənin aparılmasına icazə verilmir, onun bütün 
səhmləri təsisçilər arasında bölüşdürülməlidir.
181
Şirkətin nizamnamə kapitalına pul, qiymətli kağız, əmlak hüquqları və ya pul 
dəyəri olan digər hüquqlar qoyula bilər. SC-nin təsisi zamanı şirkətin 
səhmlərinin ödəniş forması şirkətin yaradılması haqqında müqavilə ilə, əlavə 
səhmlərin ödəniş forması isə yerləşdirilmə haqda qərarla müəyyən edilir. SC-nin 
nizamnaməsində onun səhmlərinin əvəzinə ödənilə biləcək əmlak növlərinə 
məhdudiyyətlər ola bilər.
182
Hüquqi ədəbiyyatda hansı əmlakın nizamnamə kapitalına daxil edilə biləcəyi, 
kapitala qoyulmuş qeyri-maddi nemətlərin hüquqi statusu haqda, nizamnamə 
kapitalının tam olaraq qeyri-maddi aktivlərlə ödənilməsinin mümkünlüyü və 
nizamnamə kapitalında maddi və qeyri-maddi aktivlərin nisbəti barədə 
müzakirələr aparılır. Bununla yanaşı, nizamnamə kapitalının formalaşması 
zamanı pul vəsaiti formasında qoyulmalı olan müəyyən faizi təyin etmək fikri də 
mövcuddur. 
183
SC-nin nizamnamə kapitalının formalaşması zamanı səhmlər səhmdarlara 
pulsuz verilə bilməz, onların mütləq əvəzi ödənilməlidir. SC-nin səhmlərini 
ödəmək öhdəliyindən azad edilməsi, eləcə də şirkətə olan tələblərin əvəzlənməsi 
yolu ilə bu öhdəlikdən azad edilməsinə icazə verilmir.
184
Hər bir səhmdar şirkətə 
pul vəsaitləri və ya əmlak daxil etmək məcburiyyətindədir. 
Bununla yanaşı, şirkətin səhmlərinin (paylarının) qeyri-maddi aktivlər ilə 
ödənilməsi xüsusiyyətlərinə diqqət ayırmaq lazımdır, çünki şirkətin nizamnamə 
kapitalının əmlak ilə formalaşdığı halda, qanunvericilik müəyyən proseduraların 
180
MM-nin 100.1-ci maddəsi 
181
MM-nin 1078-15.3-cü maddəsi 
182
Hesab edirik ki, bu şərti MMC-lərə də tətbiq etmək olar. 
183
Борякова С.А., Сергеева Е.В. Вопросы уставного капитала общества с ограниченной ответственностью в 
практике арбитражных судов. Долинская В.В. Акционерное право: основные положения и тенденции. М., 2006. 
Суханов Е.А. Проблемы развития законодательства о коммерческих организациях // Хозяйство и право. 2002. N 5 
184
MM-nin 103.4-cü maddəsi

---

107 
yerinə yetirilməsini tələb edir. Səhmdarın (iştirakçının) nizamnamə kapitalına 
qoymaq istədiyi əmlak qiymətləndirilməlidir. Şirkətin yaradılması zamanı 
səhmlərin (payların) ödənilməsi üçün verilən əmlakın qiymətləndirilməsi təsis 
yığıncağının qərarı ilə aparılır. Bu qiymətləndirmə sonradan müstəqil ekspert 
tərəfindən (təcrübədə bu, auditordur) tərəfindən yoxlanılır və müvafiq rəy 
verilir.