Bugdoy osimligi biologiya. Normetova. Sh

 
4. Bug‘doyning (triticum) 22 turi mavjud bo‘lib, shundan bizda ham, chet 
mamlakatlarda ham asosan ikki turi: yumshoq va qattiq bug‘doy keng tarqalgan. 
Qattiq bug‘doy yumshoq bug‘doydan keyin ikkinchi o‘rinni eg‘allaydi. Doni yirik 
oqrangda, yaltiroq, tarkibida oqsil miqdori 18-20% gacha bo‘lishi mumkin. Qattiq 
bug‘doy doni kuchli bug‘doylar turiga kiradi. Undan bolalar ovqati, makaron, 
pechenye tayyorlashda va boshqa unlarni yaxshilovchi sifatida foydalaniladi. 
Qattiq bug‘doy asosan bahorgi. qiltikli, boshoqchalari boshoqda zich joylashgan 

---

57 
bo‘ladi. Ishlab chiqarishda eqiladigan yana bir tur bug‘doy turg‘idum bug‘doyi, 
ayrim belgilari bo‘yicha qattiq bug‘doyga yaqin turadi. 
5. 2013 yili Nukus tumani «Seit» fermer xo`jaligida o`tkazilgan tajriba 
natiyjalari bo`yicha bug`doyning yumshoq kuzgi «Andijon-2» navidan I-variant- 
nazorat qilish varianti bo’lib bug’doyning ushbu ekilgan region uchun belgilangan 
sug`orish hajmi 600 m
3 
/ ga hisobidan 1- marta sug`orish orqali (600x1 =600 m
3 
/ 
ga 20,5 va bahorgi «Surxak» navlaridan 15,4 ts/ga., 
II-variant- bug’doyning ushbu ekilgan region uchun belgilangan sug’orish hajmi 
600 m
3
/ ga hisobidan 2 marta sug’orish bilan (600x 2= 1200 m
3 
/ ga,
23,0 va 21,0 
ts/ga., va III- variant- bug’doyning ushbu ekilgan region uchun belgilangan 
sug’orish hajmi 600 m
3
/ ga hisobidan 3 marta sug’orish bilan (600x 3= 1800 m
3 
/ 
ga bo`lganda 25,4 va 21,0 ts/ga hosil olishga erishildi. 
6.O`
zbekiston Respublikasi hududida ekish uchun tavsiya etilgan qishloq 
xo`jalik ekinlari davlat reesteri. T.: 2011.-120b. kitobida 
O`
zbekiston Respublikasi 
hududida kuzgi yumshoq bug`doyning 42 ta va qattiq bug`doyning 7 ta navi 
hamda bahorgi yumshoq bug`doyning 2 ta va qattiq bug`doyning ham 2 ta navlari 
ekish uchun tavsiya etilgan. 
7.Botanika fani darslaridagi, laborotoriya ishlari va mashg’ulotlarida, turli
amaliy ishlarni bajarish paytida, o’quvchining tirik tabiat to’g’risidagi biologik 
qonuniyatlaridan xalq xo’jaligi amaliyotida foydalanish haqidagi chuqur va 
mustahkam bilimlari bilan qurollantirishga, shuningdek ularning tabiatga moddiy-
ma`naviy ya`ni materialistik-dialektik qarashlarini rivojlantirishga imkon beradi.
8. Botanika fanidan sinfdan tashqari ishlarni o’qvchilarning bajarishi va 
qiziqishlari ularni iste`tedodlarini bilib olishga yo’l ochadi hamda ularga kelajda 
kasbini tanlashda ham katta yordam beradi masalan, o`simliklarning o`sishi va 
rivojlanishini kuzatishi o`quvchilarga bularni batafsil so’zlab berish, yoki 
kollektsiyalar , jadvallar va o’quv kinofilmlaridan, slaidlardan foydalanib suxbat 
o`tkazishdan ko`ra ularning ongida ancha chukur iz qoldiradi. Shunday qilib, 
sinfdan va darsdan tashqari ishlarni bajarish o’qvchilarning qiziqishlari va 

---

58 
iste`tedodlarini bilib olishga yo’l ochadi va ularga kelajda kasbini tanlashda ham 
katta yordam beradi .