Bugdoy osimligi biologiya. Normetova. Sh

II- ILMIY- TADQIQOT IShLARI O’RNI VA USLUBLARI 
 
2.1. Qoraqalpog’istonning ob-xavo sharoiatiga umumiy sifatlama 
 
Ilmiy-tadqiqot ishlari o’rni etib Qoraqalpog’iston Republikasi xududi 
Nukus tumani «Seit» fermer xo`jaligida joylashgan qadimdan ekilib kelinuvchi 
ekinzor dala yerlari olindi. Qoraqalpog’iston Republikasi O’zbekiston 
Respublikasining eng oxirgi shimoliy xududida joylashgan bo’lib, ob-havo holati 
bo’yicha nozik dasht xududlardan xisoblanadi. Shimoldan janubga yo’nalgan 
sovuq shamollardan ximoya qiluvchi to’siqlarning (barerlarning) bo’lmasligi, bu 
yerlarda yozning doimiy holatta quriq va issiq, qishi esa yetarli darajada sovuq 
va havo harorati birdaniga o’zgarmali bo’lishiga olib keladi. 
Jadval-1 da kursatilganidek, havoning o’rtacha eng issiq oyi (iyul`) +44.5 
0
S, eng 
sovuk oyi (yanvar`) –27.0 
0
S. 
Havo haroratining o’rtacha yillik amplitudasi ( urtacha issiq va o’rtacha 
sovuq ayirmachiligi) 32-37 
0
S ga barobar. Havo haroratining yil davomidagi 
o’zgarish amplitudasi 80 
0
S ga barabar. Sovuk davr 4-oy, balki issik davr 8-oyni 
tashkil etadi. 
Kun hisobida sovuk davr 185-205 kunni tashkil kiladi. Musbat harorat
yig`indisi 3700-4600 
0
S oraligida o’zgaradi, samarali harorat 1850-2500 
0
S gacha 
yetadi. Yil davomida o’rtacha 80-125 mm yog’in-sochinlar yog’adi. Yog’in-
sochinlarning tushish davri ob-havoning salqin vaqtlariga mos keladi. 
Yillik yog’in –sochinlar miqdori 94,5 mm, uning ham eng ko’p qismi yilning 
sovuk yarmida–66.9 mm yani umumiy miqdorning 71 % ni tashkil etadi. yog’in-
sochinlarning eng ko’p miqdori mart-may oylariga to’gri keladi.
Yilning o’rtacha havo namligi 58 % bo’lib, qish kunlarida 70-80%, yoz kunlarida 
esa 40-49% oralig’ida o’zgaradi. 
Shamolning o’rtacha tezligi,2m\sek, kuchli shamolli kunlar soni 34.6., chang-
to’zonli kunlar 33.1ga borabor. Shomalning maksimal` tezligi 21-24m\sek ga 
etadi. Kuchli shang-tuzonli shamollar bahor va kuz kunlarida kuzatiladi. 

---

18 
Shamolning asosiy yo’nalishi shimoliy-sharqdan bo’ladi va 380 marotabagacha 
songa ega. Eng kam shamol yo’nalishi janubdan bo’lib 70 marotabaga barobar. 
jadval - 1
Qoraqalpog’istonning ob-havo harorati, sovuqning tushish davrining o’rtacha kuni 
va yilning sovuqsiz kunlarining soni. 
Absalyut harorat S 
0
Sovuq tushishining 
o’rtacha kunlari 
O’rtacha ob-
havo 
harorati 
S
0
maksimal` 
minimal 
erta 
(kuzgi) 
erta (bahorgi) 
Sovuqsiz 
kunlarning 
o’rtacha kuni 
(sovuqsiz 
davr)
Effektli 
harorat +5 
0
S dan 
yukori 
+11.4 
+44.5 
-27.0 
26. IX 
-30.X 
26. III- 
-22. IV 
155-210 
2118 
Yozi yomg’irsiz, quruq bo’lib, Amudaryoning havzasida va uning deltasida 
gidrotermik koeffitsient juda kichik 0,1 ni tashkil qiladi. A.Sapojnikovaning 
ko’rsatmasiga binoan respublikaning mintaqasini judo quruq xududga kirgizish va 
bu yerlarda yer ishlarini faqat sug’orish bilangina rivojlantirish mumkin. 
Qopaqalpog`iston Respublikasining Nukus tumanida o`tkazilgan tajriba 
tadqiqot ishlarida bizlar Nukus shahri markazida joylashgan Nukus ob-havoni 
kuzatish 
stantsiyasining 
yil 
davomidagi 
oylar 
bo`yicha 
berilgan 
ko`rsatkichlarining ma`lumotlaridan foydalandik. Bular haqida ma`lumotlar
jadval -2 da berilgan. [5, 55] 
jadval -2