Bugdoy osimligi biologiya. Normetova. Sh

Nukus shahri markazida joylashgan Nukus ob-havoni kuzatish 
stantsiyasining yil davomidagi oylar bo`yicha berilgan ko`rsatkichlarining 
ma`lumotlari. 
Oylar 
q/
s 
ko`rsatkishla
ri 
O`lcha
m 
birligi 
1 
11 
111 
1V 
V 
V1 
V11 
V111 

---

19 
1 
temperatura 
S
0
-0,7 
-2,7 
0 
13,1 
20,4 
28,9 
28,6 
28,4 
2 
namlik 
mm 
87 
64 
71 
45 
42 
38 
39 
43 
3 
Yog`in-
sochinlar 
% 
7,7 
0 
5,6 
0 
6,1 
0 
5,3 
0 
 
 
2.2. Qoraqalpogistonning tuproq-meliorativ holatiga sifatlama 
 
Qoraqalpogiston Respublikasida tuproqning paydo bo’lish holati uning ob-
havo iqlimiga, sug’orish, xo’jalik va boshqa ham omillariga zich bog’liq. 
Dekxonchilikga eng qulayli joy dala xududi hisoblanib: u tuzi juda kam va 
yuviluvchan soz, noyob xolda loyli tuproqli bo’lishi bilan O’zbekistonning boshqa 
xududlaridan ajralib turadi. 
Barcha tuproqlar tarkibida karbonatlarning bo’lishi, tuban strukturasi, 
tuzlanishga qulayliligi, organik moddalarga qashshoqliligi bilan farklanadi.
Tuprok qavatining ustki gorizontida umumiy azot o’rtacha 0,06-0,1 % ni, 
fosfor 0,11-0,13 % ni tashkil etadi. Haydash yo’li bilan ekiladigan yerlarning 75-
85 % -i har-xil darajada tuzlangan va doimiy turda yuvuv- chayuv sug’orishni talab 
kiladi.
Kollektor-drenaj tizimlari qayta rekonstruktsiyalashni talab etadi. Shuning 
uchun ham yuqori tuzlikga ega yer osti zey suvlari kapillyar naychalar orqali tez 
ko’tarilib ikkilamchi tuzlanish holatlari intentsiv turda jadal kechmoqda. 
Ikkilamchi tuzlanish holatlarining shunday tez kechishi sababidan ekin ekiladigan 
yerlarning tez ishdan chiqish hollari ko’p kuzatilmokda. Yil davomida o’rtacha
80-125 mm miqdorida yog’in-sochinlar tushadi. Ularning ustin ko’pchiligi ob-
havoning sovuq davriga to’gri keladi. yozi yomg’irsiz, quruq bo’lib, Amudaryo 
havzasida va uning deltasida gidrotermik koeffitsient juda kichik 0,1 ni tashkil 
kiladi. A.Sapojnikovaning ko’rsatmasiga binoan respublikaning mintaqasi juda 
quruq xududga kirgizilishi kerak va bu yerlarda yer ishlari faqat sug’orish 
bilangina rivojlantirilishi mumkin. 

---

20 
Keyingi yillardagi ekologik o’zgarishlarga bog’liq, bugungi kunda Orol 
dengizi o’zining qishda sovuq shomollarni to’xtatish va yozda esa o’zining issiq 
havoni yutish xossalarini butunlay yo’qotadi. Shuning uchun ham respublika 
xududida yozi issiq, quruq, qishi qattiq sovuq bo’lib, chang-to’zonlar 
ko’paymoqda va shunga bog’liq ayrim holatlarda yil davomida chang- 
tuzonlarning kun soni 2-3 barabor ortmoqda. Nisbiy namlikning kamayishi 
o’simliklar dunyosining unimlarining keskin kamayishiga olib kelmoqda va 
ularning nobud bo’lish holatlari ham kuzatilmoqda. Chang-to’zonlarning ko’plab 
ko’tarilishi oqibatidan o’simliklar va hayvonotlar dunyosi hamda insonlarning ham 
hayotiga salbiy tasirlar ko’rsatmoqda. [7,19]