Bütün dövlətlər məlumatlar mübadiləsi şəraitində birləşirlər
Diplomatiya dövlətin xarici siyasətini, beynəlxalq əlaqələrdən
Yüklə 182,07 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Diplomatiya dövlətin xarici siyasətini, beynəlxalq əlaqələrdən
irəli gələrək daxili siyasətini şaxələndirən məfhum olduğundan, bu anlayışın ümumi geniş və törədici, birləşdirici və məhdud çərçivəli tərifləri mövcuddur: -diplomatiya forma etibarilə və vasitə kimi fiziki hadisədir, fenomendir; -diplomatiya siyasi aktlar və ardıcıl proseslər məcmusudur; -diplomatiya siyasət vasitəsi (siyasəti reallaşdıran vasitə) kimi hüquqi aktlardan ibarət olan fenomendir; -diplomatiya dövlət siyasətinin beynəlxalq münasibətlərdə baza prinsiplərini, fundamental axarlarını müəyyən edən vasitədir; -diplomatiya beynəlxalq münasibətlərdəki şəraitdən istifadə edərək daxili siyasət və xarici siyasət xətlərini uzlaşdıran bir sahədir; -diplomatiya milli maraqları bəşəri maraqlarla birləşdirən və bəşəri mahiyyət kəsb edən vasitədir; -diplomatiya sülhü yaradan və sülh təşəbbüslərini reallaşdıran aktlar cəmidir; -diplomatiya gərginlikləri yatıran və tərəflərin ortaq maraqlarını müəyyən edən bir sahədir; -diplomatiya xarici siyasəti icra edən və bununla da beynəlxalq münasibətlərin ruhunu ehtiva edən vasitədir; -diplomatiya xarici siyasət aktlarını, həmçinin beynəlxalq hüquq aktları və beynəlxalq əlaqələr yaradan, aktları qruplaşdıran və sistemləşdirən aktlar cəmidir; -diplomatiya dövlət siyasətinin ruhunu təqdim edən praktiki formalı hadisələr kompleksidir; -diplomatiya ayrı-ayrı məkanlarda (burada dövlətlərdə və beynəlxalq ümumi ərazilərdə) dövlət maraqlarını təmin edən və mənafeləri qoruyan vasitədir; -diplomatiya dövlətin fiziki sərhədlərini siyasi və hüquqi üsullarla müəyyən edən və icrasını həyata keçirən vasitədir; -diplomatiya dövlət rəmzlərini əks etdirən və dövlət simvollarını daşıyan və tanıtdıran vasitədir; -diplomatiya dövlət siyasətinin əsas daşıyıcısıdır, xarici sferasını müəyyən edəndir; -diplomatiya beynəlxalq sferada dövlət siyasətinin uzlaşdırıcı vasitəsi və sahəsidir; -diplomatiya dövlətlərin aidiyyatı qurumlarının fəaliyyətini uzlaşdıran, əlaqələndirən aktlar məcmusudur; -diplomatiya dövlət quruluşunu özündə ifadə edən siyasi mexanizmıərin fəaliyyətini beynəlxalq üsul və metodlarla birləşdirən, uzlaşdıran vasitədir; -diplomatiya dünya siyasət təcrübəsini öyrənən və milli səviyyədə tətbiqini reallaşdıran sahə və vasitədir; -diplomatiya xarici siyasətin hüquqi tənzimlənməsini müəyyən edən vasitədir; -diplomatiya forma baxımından beynəlxalq münasibətlərin ruhunu duyan ən güclü strateji və taktiki vasitədir, xarici siyasət müstəvisində ən çevik aktdır. Diplomatiya xarici siyasətin trayektoriyasını cızan vasitələri: danışıqların aparılması, görüşlərin təşkili və görüşlərin həyata keçirilməsi, sənədlərin hazırlanması, imzalanması və ratifikasiyası kimi aktları özündə cəmləşdirən vasitələri toparlayan mexaniki bir strukturdur, sistem və şəbəkədir; -diplomatiya siyasi aktlar, hərəkətlər müstəvisində xətlər cızan aktiv fəaliyyət növüdür (siyasi fəaliyyət növü olaraq); -diplomatiya dövlətlərin və onların törəməsi olan təşkilatların siyasət və fəaliyyət mexanizmisinin əsaslarını təşkil edən strukturlarının bir-birinə üzvi bağlanmasını və xətti tamamlanmasını həyata keçirən, bununla da beynəlxalq mahiyyətli bir vasitəçi olaraq vəhdət müstəvisi yaradan, icra məzmunlu mədəni bir aktdır, aktlar toplusudur. Onun vasitəçiliyi və birləşdirici həlqə rolunu oynaması sayəsində dünya siyasəti formalaşır; -diplomatiya dünya siyasətində dövlətlərin və beynəlxalq təşkilatların, beynəlxalq birliklərin elementlərini, hərəkət aktlarını, bununla da maraq, məqsəd və mənafelərini, eləcə də hüquqdan irəli gələrək, vəzifə və səlahiyyətlərini (diplomatiya aktlarını təşkil edən istiqamətləri və elementləri) kompleksləşdirən, uzlaşdıran, uyğunlaşdıran bir fəaliyyət sahəsidir. Siyasi kompleksli (bu kompleksin tərkibini siyasət, mədəniyyət, iqtisadiyyat məzmunlu aktlar təşkil edir) məşğuliyyətdir, peşədir, sənətdir. -diplomatiya həm qərarların icrası (xarici siyasət müstəvisində) sahəsidir (səfirliklərin, konsulluqların və digər diplomatik missiya nümayəndəliklərinin, eləcə də xarici siyasət həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti qurumunun fəaliyyətlərini nümunə göstərmək olar), həm də xarici siyasət və beynəlxalq münasibətlərdə qərarların qəbul edilməsi sferasıdır. Dövlət rəhbərlərinin və hökumət rəhbərlərinin görüşlərin nəticələri ilə bağlı qərarlarını (məsələn, bəyanatları) buna nümunə göstərmək olar. Eləcə də danışıqların nəticələri olaraq bağlanan sülh müqavilələrini, iqtisadi sazişləri və digər razılaşmaları göstərmək olar. Diplomatiya bu baxımdan siyasət vasitəsidir, eləcə də hüquqi mexanizmləridən ibarətdir. Dövlətin siyasət peşəsi fəaliyyətidir. Burada məqsədlər və hədəflər cəmləşir, istiqamətlər müəyyən olunur, aktlar qruplaşır. Diplomatiya siyasət və onun tərkibi olan hüquq normalarının və qaydalarının məcmusunu ifadə edən peşə fəaliyyətidir. Bu yöndə diplomatiya anlayışı forma etibarilə meyarlardan, hədlərdən, miqyaslardan ibarətdir. Diplomatiya məcmu vasitə olaraq universal və məxsusi peşə sahəsidir. Bu peşə dövlətin xarici siyasət aktları ilə beynəlxalq münasibətlərdə iştirakını təmin edir; -diplomatiya təmsilçilik, nümayəndəlik vəziyyətlərini və sahələrini müəyyən edən etik-estetik vasitədir; -diplomatiya dövlətin milli və beynəlxalq etikasını müəyyən edən vasitədir, fəaliyyət sahəsidir, etik təmsilçilik peşəsi və sferasıdır; -diplomatiya dövlətin, xalqın dəyərlərini bəşəri, dünyəvi sahələrlə, amillərlə bağlayan aktlar məcmusudur; -diplomatiya xarici siyasətin aktlarını ifadə edən, onların xarakterini müəyyən edən və bu baxımdan da realizə edən mexanizm vasitəsidir; -diplomatiya dövlətin xarici siyasət və beynəlxalq münasibətlər sferasında strateji-konseptual doktrinalarını, bu baxımdan strategiya və konsepsiyalarını həyata keçirən ali siyasi vasitədir; -diplomatiya dövlətin milli maraqları ilə beynəlxalq maraqlarını regionlarda və regionlardan kənarlarda uzlaşdıran, tamamlayan və bütövləşdirən bir vasitədir, uyğun, şərtləndirici aktlar cəmidir; -diplomatiya danışıqlarda tərəflərin mövqelərini milli mənafe naminə dəyişən, əks tərəfin (tərəflərin) mövqeyini yaxınlaşdıran və ortaq birləşdirici xətlər yaradan vasitədir, sahədir; -diplomatiya immunitet və imtiyazlar fəlsəfəsini yaradan sahədir, anlayışdır, məfhumdur; -diplomatiya xalqın siyasi mədəniyyətini əks etdirən, təmsil edən və transfer etdirən mühüm vasitədir; -diplomatiya dövlətin siyasi sistemini başqa dövlətlərin siyasi sistemləri ilə uzlaşdıran nəzəri və təcrübi vasitədir; -diplomatiya dünya siyasətinin axarlarını, xətlərini birləşdirən ali və orta, eləcə də aşağı mərhələli və sahəli bir vasitədir; -diplomatiya danışıqlar tərzini müəyyən edən, siyasi dialoqları və danışıqları, müzakirələri özündə cəmləşdirən vasitədir; -diplomatiya beynəlxalq maraqları milli maraqlarla birləşdirən və dövlətin regional miqyaslı geosiyasi maraq sferasını yaradan vasitədir; -diplomatiya danışıqların aparılması və qərarların dövlətin xeyrinə çıxarılmasını təmin edən siyasi-hüquqi aktlar cəmidir; -diplomatiya milli və beynəlxalq maraqları, eləcə də vəsaitləri bəşəri amallar uğrunda toparlayan vasitədir; -diplomatiya xalqın mədəni ruhunu, siyasi məfkurəsini real xarici siyasətlə uyğunlaşdıran əsas vasitələrdəndir; -diplomatiya milli maraqları xarici vəsaitlər, xarici fondlar hesabına təmin edən vasitədir; -diplomatiya dövlətin xarici siyasətini zəruri edən aktlar toplusudur; -diplomatiya siyasətin həyata keçirilməsi üçün hüquqi sistem və baza yaradan əsas vasitədir; -diplomatiya xarici siyasət və beynəlxalq münasibətlər üçün ideyalar müəyyən edən, təşəbbüslər verən, təkliflər irəli sürən əsas vasitədir; -diplomatiya dövlətin xarici siyasətinin reallaşması üçün vəsaitlər axtaran və danışıqlar həyata keçirən vasitədir; -diplomatiya xarici siyasət aktlarının kollektiv əsaslarını müəyyən edən bağlayıcı vasitədir; -diplomatiya beynəlxalq münasibətlərdə dövlətin və xalqın, dövlətin yaratdığı təşkilatların və qeyri-hökumət təşkilatlarının maraqlarını və hüquqi əsaslarını norma və qaydalara salan əsas vasitədir; -diplomatiya dünyada sabitliyi və dinamik inkişafı təmin edən beynəlxalq vasitədir; -diplomatiya beynəlxalq hadisələri reallaşdıran, aktlaşdıran və mexanizmləri özündə cəmləşdirən hüquqi-siyasi kompleksdir; -diplomatiya dövləti beynəlxalq əlaqələr və beynəlxalq münasibətlər sisteminə qoşan və siyasət müstəvisi yaradan bağlayıcı və uzlaşdırıcı vasitədir; -diplomatiya beynəlxalq əlaqələr və münasibətlər sistemini zənginləşdirən əsas vasitədir; -diplomatiya xarici siyasət aktlarını mərkəzləşdirici və genişləndirici, yayıcı funksiya kəsb edən vasitədir; -diplomatiya dövləti başqa dövlətdə və beynəlxalq təşkilatlarda təmsil edən siyasi (səfirlik, elçilik, işlər vəkilliyi institutu), mülki (konsulluq) və iqtisadi (ticarət nümayəndəliyi), hərbi (hərbi attaşelik) vasitədir; -diplomatiya milli hökumətlər və təşkilatlar arasında əlaqələr yaradan, üzvi bağlılığı ehtiva edən ideyaverici, təşəbbüsverici vasitədir; -diplomatiya dövlətlər və təşkilatlar arasında danışıqları və kompromisləri sistemləşdirən və təsnif edən, ayırd edən vasitədir; -diplomatiya dünyanın ruhunu əvvəlcədən duyan həssas xarakterli, ön gedişatlı xarici siyasət aktıdır; -diplomatiya qloballaşma şəraitində dövlətin qloballaşma müstəvisində aktiv iştirakını təmin edən hüquqi-siyasi və mədəni fəaliyyət sahəsidir; -diplomatiya beynəlxalq inkişaf meyarlarını, tendensiyaları və yönləri müəyyən edən xarici siyasət aktlarının icrası sahəsidir; -diplomatiya dövlətlərin milli siyasətlərini uyğunlaşdıran və yaxın standartlarla müəyyən edən siyasət peşəsi sahəsidir; -diplomatiya münaqişələrin, müharibə və böhranların baş verməməsi üçün vəsaitlərdən tarazlı istifadəni təmin etmək üçün bağlayıcı vasitədir; -diplomatiya insanlığı yaşadan və dünyaya nəzarət edən mexanizmlərə malik olan fəaliyyət sahəsidir; -diplomatiya insan resurslarından səmərəli istifadəni təmin edən fəaliyyət sahəsidir; -diplomatiya diaspora və lobbiçilik fəaliyyətini özündə əks etdirən və bu yöndə milli mədəniyyəti bəşəri mədəniyyətlə bağlayan amildir; -diplomatiya dünyada xalqların köçünü, bu baxımdan da miqrasiya proseslərini təmin edən, proseslərə nəzarət edən fəaliiyət sahəsidir; -diplomatiya bəşəri cinayətkarlığın qarşısını alan, xalqları soyqırım təhlükələrindən qoruyan və cinayətkarların ekstradisiyasını təmin edən fəaliyyət sahədidir; -diplomatiya dünya vətəndaşlarına beynəlxalq tranzitlər zamanı mülki-siyasi yardımlar göstərən humanist vasitədir; -diplomatiya ölkələrin maddi ehtiyaclarını təmin edən və maddi tələbatları tarazlaşdıran, əhatəli şəkildə bölən bağlayıcı vasitədir (humanitar və sülh diplomatiyası, ədalətli və bəşəri diplomatiya); -diplomatiya müharibələrdə sülhü qalib edən zəfər vasitəsidir; -diplomatiya ölkələrin bəşəri ruhunu müəyyən edən və bir-birinə bağlayan vasitədir; -diplomatiya dövlətlərin milli maraqlarını beynəlxalq maraqları ilə uzlaşdıran və dünyanın qlobal problemlərinə birgə maraq və diqqəti yaradan əsas vasitədir; -diplomatiya beynəlxalq sövdələşmələri milli siyasətə, milli siyasəti ilə beynəlxalq razılaşmalara uyğunlaşdıran siyasət vasitəsidir; -diplomatiya gərginlik yaşayan tərəflər arasında “yastıq” rolunu oynayan vasitədir; -diplomatiya dövlətin beynəlxalq siyasət müstəvisində yerini və siyasi çəkisini müəyyən edən, dövləti söz sahibinə çevirən avtoritar fəaliyyət vasitəsidir (geosiyasi diplomatiya buna nümunə ola bilər); -diplomatiya xalqları bilavasitə, açıq şəkildə bir-birinə bağlayan gücdür (xalq diplomatiyası misaldır); -diplomatiya beynəlxalq aləmin sosial statusunu müəyyən edən vasitədir və beynəlxalq sosial vəziyyətləri müəyyən edən araşdırıcı fəaliyyət sahəsidir; -diplomatiya dünya standartlarından milli standartları və modelləri formalaşdıran siyasət vasitələrindən biridir; -diplomatiya dövlətləri beynəlxalq aləmdə faktiki və hüquqi baxımdan tanıdan ümdə vasitədir; -diplomatiya dövlətlər arasında ilkin siyasi bağlantını və münasibətləri müəyyən edən və təmin edən vasitədir (ilk diplomatik danışıqları və müqavilələri buna misal çəkmək olar); -diplomatiya beynəlxalq sferanın regional və qeyri-regional müstəvilərində dövlətlərin hüquqi-siyasi statuslarını müəyyən edən vasitədir; -diplomatiya dövlətləri və xalqları universal maraq və məqsəd uğrunda birləşdirən həlqədir; -diplomatiya dövlətləri universal fəaliyyət, birgə maraq uğrunda birləşdirən, təşkilatlandıran vasitədir (beynəlxalq təşkilatlara qoşulmaq və təşkilatlarda fəaliyyət buna bariz nümunədir); -diplomatiya xarici siyasət sferasında müxtəliflikləri bir arada cəmləşdirən mozaik sferadır; -diplomatiya beynəlxalq təşkilatların fəaliyyət prinsiplərini və vəzifələrini, həmçinin öhdəliklərini müəyyən edən təminedici və bağlayıcı vasitədir (beynəlxalq təşkilatların nizamnamələrinin hüquqi və siyasi əsasları buna nümunədir); -diplomatiya beynəlxalıq aləmdə dövlətin və təşkilatın nüfuzunu qoruyan və təmin edən əsas vasitələrdəndir; -diplomatiya dövlətlər və təşkilatlar arasında ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığın və tərəfdaşlığın əsaslarını müəyyən edən əsas bağlayıcı vasitədir; -diplomatiya siyasi fəaliyyət sahəsində hərəkətlərdə və davranışlarda əxlaq yaradan nümunəvi vasitədir; -diplomatiya xalqları dövlətlər (siyasət) yolu ilə bağlayan və dəyərləri inteqrasiya edən yaxınlaşdırıcı və bağlayıcı vasitədir; -diplomatiya xalqların mədəniyyətini ölkələrdən-ölkələrə transfer edən ictimai-siyasi və mədəni bir fenomendir; -diplomatiya xalqın və dövlətin şəxsiyyətini (dövlət rəhbərinin, hökumət rəhbərinin, mərkəzi icra hakimiyyəti rəhbərlərinin və diplomatik nümayəndələrinin timsalında) nümayiş etdirən ictimai- siyasi və mədəni bir fenomendir; -diplomatiya bir dövləti və təşkilatı başqa dövlət və təşkilatlarda təmsil edən və xidməti ezamiyyət məzmunlu fəaliyyət sahəsidir. Yüklə 182,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|