Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

 
9.3. Kredit berish va qaytarish operatsiyalarining hisobi 
 
Korxona va tashkilotlarga yoki alohida olingan jismoniy shaxslar-
ga ssuda hisobvarag„i ochilgandan so„ng ular bo„yicha kreditning 
berilishi va qaytarilishi bo„yicha operatsiyalarni amalga oshirish mum-
kin. Har bir kredit berilishi kredit komissiyasining farmoyishi asosida 
amalga oshiriladi, ya‟ni kredit bo„limi tomonidan hisob-operatsion bo„-
limga mijozga ssuda hisobvarag„i ochish va kredit berish to„g„risidagi 
yozma farmoyishi beriladi. Mas‟ul ijrochilar farmoyishda ko„rsatilgan 
rekvizitlar asosida hisob-kitob hujjatlarini to„lash orqali kredit berish 
bo„yicha buxgalteriya provodkalarini bajaradilar.
Quyida biz xususiy korxonalarga kredit berish bo„yicha buxgalte-
riya provodkalarni ko„rib chiqamiz. Xususiy korxonalarga xo„jalik shir-
katlari va jamiyatlarga qisqa muddatli kredit berish uchun 13100 – 

---

172 
“Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarga berilgan qisqa 
muddatli kreditlar” nomli balans hisob raqami ochiladi. Bu hisob raqam 
bir qator subhisob raqamlarni o„z ichiga oladi. 
Asosiy hisobvaraqqa qarashli bo„lgan subschyot 
11-jadval. 
Muddatli, muddati o„tgan kreditlar va shartlari qayta ko„rib 
chiqiladigan qisqa muddatli kreditlarni hisobga olishda 
qo„llaniladigan ssuda hisobvaraqlar
 
Asosiy 
hisobvaraq 
Hisobvaraqlarning nomi 
13100 
“Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarga 
berilgan qisqa muddatli kreditlar” 
Sub hisobvaraqlar 
(subschyot)
13101 
“Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarga 
berilgan qisqa muddatli kreditlar” 
13105 
“Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarga 
berilgan muddati o„tgan kreditlar”
13109 
“Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarga 
berilgan shartlari qayta ko„rib chiqiladigan qisqa muddatli 
kreditlar” 
13199 
Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va jamiyatlarga 
berilgan qisqa muddatli kreditlar bo„yicha ko„rilishi 
mumkin bo„lgan zararlarni qoplash zaxirasi (kontr-aktiv) 
Kredit 
berilayotganda 
korxonaning 
hisob-kitob 
hujjati 
to„lanayotgan bo„lsa, pul o„tkazilishi lozim bo„lgan mol sotuvchi yoki 
xizmat ko„rsatgan korxona hisobvarag„iga o„tkaziladi. Pul tushirilishi 
lozim bo„lgan korxonaga boshqa bank bo„limi xizmat ko„rsatsa, kredit 
summasi kredit berayotgan bankning vakillik hisobvarag„i orqali tegishli 
bankga o„tkaziladi. 
Kredit berilayotganda quyidagi buxgalteriya provodkasi bajariladi: 
Debet 13101 – “Xususiy korxonalar, xo„jalik shirkatlari va ja-
miyatlarga berilgan qisqa muddatli kreditlar” 
Kredit 10301 – “Bankning vakillik hisobvarag„i yoki mahsulot so-
tuvchi korxona hisobvarag„i” 
13101 – hisob raqamida bank tomonidan xususiy firmalar, shirkat-
lar va jamoa xo„jaligi va shu kabi xususiy mulkchilik shakliga ega bo„l-

---

173 
gan korxonalarga berilgan qisqa muddatli kreditlarning hisobi yuritiladi. 
Bu hisob raqam bo„yicha analitik hisob har bir qarzdor va kredit turlari 
bo„yicha alohida shaxsiy hisobvaraqlarda olib boriladi. 
Kredit oluvchi va bank o„rtasida tuzilgan kredit shartnomasiga bi-
noan kreditni qaytarish muddatlari belgilanadi. Kreditning qaytarish 
muddati tugagandan so„ng ssuda qaytarish bo„yicha buxgalteriya pro-
vodkalari bajariladi. Kreditni qaytarish bo„yicha buxgalteriya provod-
kalari quyidagicha ko„rinishda bo„ladi. 
Debet 20208