Buxgalteriya hisobining milliy standarti (21-son bhms)

T/r	Xo‘jalik muomalalarining mazmuni
Schyotlarning bog‘lanishi
Debet	Kredit
1	Bank tomonidan to‘lovi kafolatlangan xaridorlar va buyurtmachilardan olingan veksellarning uzoq muddatli qismi	0910	4010
2	Olingan veksellarning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish	4020	0910
3	Ijarachi bilan kelishilgan bahoda asosiy vositalarning moliyaviy ijara shartnomasi bo‘yicha berilishi: uzoq muddatli qismiga; joriy qismiga.	0920 4810	9210 9210
4	Olinadigan moliyaviy ijaraning uzoq muddatli qismining joriy qismiga o‘tkazilishi	4810	0920
5	Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlar qarzlarining uzoq muddatli qismi	0930	7810
6	Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha qarzlarning uzoq muddatli qismining joriy qismiga o‘tkazilishi	4710	0930
7	Berilgan qarzlar bo‘yicha xodimlar qarzlarining uzoq muddatli qismi	0930	5110-5530
8	Berilgan qarzlar bo‘yicha qarzlar summasining uzoq muddatli qismining joriy qismiga o‘tkazilishi	4720	0930
9	Moddiy zararlarni qoplash bo‘yicha qarzlarning uzoq muddatli qismi	0930	1010-2990, 5010-5530, 9210
10	Moddiy zararlarni qoplash bo‘yicha qarzlar summasining uzoq muddatli qismining joriy qismiga o‘tkazilishi	4730	0930
11	Berilgan bo‘naklarning uzoq muddatli qismi	0940	5110-5530
12	Berilgan bo‘naklarning uzoq muddatli qismidan joriy qismiga o‘tkazilishi	4310-4330	0940
13	Ajratilgan bo‘linmalar, sho‘‘ba va qaram xo‘jalik jamiyatlaridan olinadigan schyotlarning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish	4110-4120	0940
14	Boshqa shaxslar qarzlari summasining uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish	4890	0940
15	Vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan foyda solig‘i	0950	6410
16	Vaqtinchalik farqlar bo‘yicha kechiktirilgan foyda solig‘i summasining uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish	3210	0950
17	Obligatsiyalarni chegirma (diskont) bilan sotish	0960	7830
18	Diskont bo‘yicha kechiktirilgan xarajatlarning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish	3220	0960
19	Kelgusi davrlar (uzoq muddatli) hisobiga to‘langan ijara to‘lovlari	0990	5110-5530
20	Kelgusi davrlar (uzoq muddatli) hisobiga to‘langan abonent to‘lovlari	0990	5110-5530
21	Kechiktirilgan xarajatlarning uzoq muddatli qismini joriy qismiga o‘tkazish	3290	0990

IKKINCHI QISM. JORIY AKTIVLAR
Hujjatning rus tilidagi
matniga qarang
II bo‘lim. Tovar-moddiy zaxiralar
III bo‘lim. Kelgusi davr xarajatlari va
kechiktirilgan xarajatlar - joriy qismi
IV bo‘lim. Olinadigan schyotlar - joriy qismi
V bo‘lim. Pul mablag‘lari, qisqa muddatli
investitsiyalar va boshqa joriy aktivlar
II BO‘LIM. TOVAR-MODDIY ZAXIRALAR

Muqaddima

1-§. Materiallarni hisobga oluvchi schyotlar (1000)
2-§. O‘stirishdagi va boquvdagi hayvonlarni hisobga oluvchi schyotlar (1100)
3-§. Materiallarni tayyorlash va xarid qilishni hisobga oluvchi schyotlar (1500)
4-§. Materiallar qiymatidagi farqlarni hisobga oluvchi schyotlar (1600)
5-§. Asosiy ishlab chiqarishni hisobga oluvchi schyotlar (2000)
6-§. O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar (2100)
7-§. YOrdamchi ishlab chiqarishni hisobga oluvchi schyotlar (2300)
8-§. Umumishlab chiqarish xarajatlarini hisobga oluvchi schyotlar (2500)
9-§. Ishlab chiqarishdagi yaroqsiz mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar (2600)
10-§. Xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarni hisobga oluvchi schyotlar (2700)
11-§. Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar (2800)
12-§ Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar (2900)
85. Ushbu bo‘limning schyotlari quyidagilarning mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotlarni umumlashtirish uchun mo‘ljallangan:
a) mahsulot ishlab chiqarish yoki ishlar bajarish va xizmatlar ko‘rsatish jarayonida foydalanish uchun mo‘ljallangan xom ashyo zaxiralari, materiallar, sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi buyumlar, yoqilg‘i, idishlar, ehtiyot qismlar, inventar va xo‘jalik jihozlari, boshqa materiallar;
b) tugallanmagan ishlab chiqarish, ishlar bajarish va xizmatlar ko‘rsatish;
v) tayyor mahsulotlar;
g) korxonaning odatdagi faoliyati davomida sotish uchun mo‘ljallangan tovarlar.

86. Tovar-moddiy zaxiralar hisobini tashkil qilishda ularning tarkibi, holati, harakati, miqdori, xarid qilinishi, qayta baholash tartibi va hokazolarga e’tibor qaratish lozim. Hisob ma’lumotlari mahsulot tannarxini pasaytirish imkoniyatlarini qidirib topish, moddiy qiymatliklardan tejamli foydalanish, xarajat me’yorlarini kamaytirish, ularni tegishli holatda saqlash va ularning butligini ta’minlash to‘g‘risidagi axborotlardan iborat bo‘lishi lozim.

87. Ushbu bo‘limda quyidagi schyotlarning hisob tartibi yoritiladi:

1000 - Materiallarni hisobga oluvchi schyotlar;
1100 - O‘stirishdagi va boquvdagi hayvonlarni hisobga oluvchi schyotlar;
1500 - Materiallarni tayyorlash va xarid qilishni hisobga oluvchi schyotlar;
1600 - Materiallar qiymatidagi farqlarni hisobga oluvchi schyotlar;
2000 - Asosiy ishlab chiqarishni hisobga oluvchi schyotlar;
2100 - O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar;
2300 - YOrdamchi ishlab chiqarishni hisobga oluvchi schyotlar;
2500 - Umumishlab chiqarish xarajatlarini hisobga oluvchi schyotlar;
2600 - Ishlab chiqarishdagi yaroqsiz mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar;
2700 - Xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarni hisobga oluvchi schyotlar;
2800 - Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schyotlar;
2900 - Tovarlarni hisobga oluvchi schyotlar.

88. Aktivlarni tovar-moddiy zaxiralarga kiritish tartibi va ularni hisobga olishning asosiy qoidalari O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2006 yil 15 iyundagi 52-son buyrug‘i bilan tasdiqlangan Buxgalteriya hisobining milliy standarti (4-son BHMS) "Tovar-moddiy zaxiralar" (2006 yil 17 iyulda 1595-son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan) ("O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami", 2006 yil, 28-29-son, 282-modda) bilan tartibga solinadi. (AV 25.05.2009 y. 1181-2-son bilan ro‘yxatga olingan MV Buyrug‘i tahriridagi band) (Oldingi tahririga qarang)