Buxoro davlat tibbiyot instituti xirurgik stomatologiya kafedrasi

YUmshoq  to`qimani  ing  jaroxati  kamdan  kam  xollarda  yuzaga  kelishi  mumkin,  beiorning  yoki 
shifokorning  nojo`ya  xarakati  natijasida  ignani  anesteziya  qilinadigan  soxaga  sanchayotgan  vaqtda  boshqa 
yumshoq to`qimaga surtish natijasida yuzaga keladi (labga,lunjga,tilga). Mashg’ulot bayoni 
1.Novakaindan zaxarlanish 
2.Adrenalindan zaxarlanish 
3.Xushdan ketish 
4.Kollaps 
5.Anafilaktik shok 
 
Novakaindan zaxarlanish bosh aylanishi, bosh o0ri0i,xolsizlik, bo`shanqirash,qusish, qo`rquv. Maxalliy 
teri  va  shilliq  qavat  rangining  o`chishi,muzdek  ter  chiqishi,  tez  tez  va  yuza  nafas  olishi,bezovtalanish,  ayrim 
xollarda tutqanost bo`lishi. Arterial qon bosimi tushib, pul‘s tezlashib, susayishi kuzatiladi. 
YOrdam choralari: 
Anestetik yuborilishi to`xtatiladi, 
Kreslo gorizontal xolatga keltiriladi, 
Vena ichiga 20 ml.40% glyuko`za 2ml kordiamin,5% askorbin kislota. 
YUrak qon tomir etishmovchiligi bo`lsa sun`iy nafas oldirish 
Siydik xaydash maqsadida 4ml laziks yuboriladi. 
  
Adrenalindan 
zaxarlanish 
bezovtalanish, 
qo`rquv,qaltirash,sovuq 
qotish,teri 
rangi 
ostarishi,xansirash,bosh og‘rig‘i,yurak urib ketishi,qon bosimi ko`tarilishi yurakda og‘riq bo`lishi  belgilaridan 
biri. 
Ayrim xollarda yurak urish rejimi buzilib xushsizlik,bosh miyaga qon quyilishim mumkin. 
YOrdam choralar: 
Gorizontal xolatda yotqizish, 
Venaga 0,6 1 ml 0,1%atropin sul‘fat 
0,5 ml 0,05 % qrofantin eritmasi yuborish 
Amil nitrit va kislorod bilan nafas oldirish 
Til ostiga 1 yoki 2 tabletka nitrogliqerin tavsiya qilinadi. 
 
Xushdan  ketish  bosh  miyaning  kislorod  bilan  kam  ta`mirnlanganidan  kelib  chiqadi.  Bosh 
aylanishi,quloqlar  shang‘illashi,ko`ngil  aynishi,esnash.  Teri  rangi  qchadi,namlanadi,ko`z  qorachig‘i 
kengayadi,pul‘s  tezlashadi,va  kuchsizlanadi.  Qon  ‗osimi  tushib  ketadi,nafas  siyraklashadi.  Bexushtlik  yuzaga 
kelib mushaklar tonusi tushib ketadi. 
Gorizontal xolatda yotqiziladi, toza xavo ostimi ko`paytiriladi. 
Nashatir spirt bilan chakkalar artilib, xidlatiladi. 
Sochiqni  muzdek  suvda  xo`llab,  yuz,bo`yin,tananing  ochiq  qismlari  artiladi.  SHular  natijasida  bemor 
o`ziga keladi. 
Ax`vol o`zgarmasa va chuqurlashsa vena ichiga yurak qon tomirga ta`sir etuvchi dorilar yuboriladi. 
O`tkir tomir etishmovchiligi (kollaps) bemor xushini yo`qotmaydi, atrofga beparvo, boshi aylanadi. Teri rangi 
o`chib, muzlaydi va namlanadi. Pul‘s tezlashadi, urishi suq, to`liq emas. Arterial bosim tushib ketadi,nafas olish 
yuza. 
YOrdam choralari: 
Bemor gorizontal xolatga, boshi gavdasidan pastrost xolatga keltiriladi (trendelnburg xolati), 
Vena ichiga 20 60 ml 40% glyuko`za eritmasi, 
2 3 ml kordiamin, 
1 2 ml kofein eritmasi yuboriladi.shulardan so`ng 10,0 ml 10% kal‘qiy xlorid eritmasi yuboriladi. 
 
Anafilaktik shok novakain anafilaktik shok beradigan dori vositalari ichida to`rtinchi o`rinda turadi. Bu og‘ir 
asorat odatda allergik kasalliklarga moyil, oldin xam dorilarga allergik reaktsiya bergan odamlarda uchraydi. 
Kechishi bo`yicha o`ta tez, og‘ir, o`rtacha og‘irlikda va engil bo`lishi mumkin. Anafilaktik shokning 5 xil 
ko`rinishi farqlanadi: kardial, aqmoid,qerebral, tipik va abdominal. Bemor bezovtalanadi, qo`rquv 
boshlanadi,yuz, bosh, qo`llar terisi qichishib achishadi, quloqlar shang‘illaydi , muzlek ter bosadi. YUz terisi 
oldin qizarib so`ng rangi o`chadi. Tutqanost tutib beior xushidan ketishi mumkin.Ko`z qorachig‘i kengayib 
yoruo`likni farvlamaydi. 

---

YOrdam choralari: 
YUkori nafas yo`llariga xavo o`tishini ta`minlash,boshini yonga burish, tilni chiqarib oldinga tortish, og‘iz 
bo`shlig‘ini tozalash, pastki jag‘ni oldinga chastarib sun`iy nafas oldirish. 
Antigenning qonga tushishini to`xtatish. SHu joyga 0.5 ml 0,1% adrenalin yuborish, 
Sensibilizaqiyani kamaytirish, antigiqamin preparatlar 3 5 ml 3% prednizolon. 
Nafasni tiklash va bronxo spazmni olish maqsadida2,45 eUFILIN 10 ML 
YUrak qon tomir faoliyatini yaxshilash uchun 0,5 ml 0,06% korglyukon 
2 4 ml laziks yuboriladi 
Axvolida o`zgarish bo`lmasa bemor reanimatsiya bo`limiga yotqiziladi.,