Buxoro Davlat Universiteti Filologiya va tillarni o`qitish (o`zbek tili) III “D” guruh talabasi Moxigul Qurbonovaning Iqtisodiyot nazariyasi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

ISPANIYADA YIRIK SUGURTA KOMPANIYALARI VA ULAR TOMONIDAN KORSATILADIGON ASOSIY SUGURTA XIZMATLARI

Mavzu: Ispaniya – tarix va bugun

Ispaniya

Dastlab Ispaniya haqida…

• Ispaniya, Ispaniya Qirolligi- Yevropaning janubi-g`arbida Piriney yarimorolida joylashgan davlat. O`rta dengizdagi Balear, Atlantika okeanidagi Kanar orollari, Afrikaning shimoliy qirg`og`idagi Seuta va Melilya shaharlari va unga yondosh Veles-de-la-Gomera, Alusemas, Chafarinas orollari ham Ispaniyaga qaraydi.

Maydoni 504,75 ming km kv.

Aholisi 47,27mln kishi (2012-yil).

Ma`muriy jihatdan o`z hukumati va parlamentiga ega bo`lgan 17 muxtor regionga, ular, o`z navbatida, 50 viloyat (provincial) ga bo`linadi. Poytaxti – Madrid shahri. Ispaniya parlamenti – monarxiya. Amaldagi konstitutsiyasi 1978-yil 6-dekabrda milliy referendumda ma`qullangan, o`sha yili 29-dekabrdan kuchga kirgan. Ispaniya 1955-yildan boshlab BMT a`zosi. Milliy bayrami – 12-oktabr – Ispan Millati kuni. O`zbekiston Respublikasi bilan diplomatik munosabatlar 1992-yil 17-martda o`rnatilgan.

Ispaniya iqtisodiyoti qishloq xo‘jaligiga asoslangan. Biroq u Yevropada sanoat sohasida ham yetakchilardan hisoblanadi. Tashqi savdoda asosan Yevropa Ittifoqi, AQSH va Lotin Amerikasi mamlakatlari bilan sherikchilik qiladi. AQSH, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Shveytsariya kompaniyalarining iqtisodiyotga ta’siri katta. Mamlakat mashinasozlik va metallurgiya korxonalarining yarmidan ko‘pi mana shu kompaniyalarga tegishli.

• Ispaniya iqtisodiyoti qishloq xo‘jaligiga asoslangan. Biroq u Yevropada sanoat sohasida ham yetakchilardan hisoblanadi. Tashqi savdoda asosan Yevropa Ittifoqi, AQSH va Lotin Amerikasi mamlakatlari bilan sherikchilik qiladi. AQSH, Fransiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Shveytsariya kompaniyalarining iqtisodiyotga ta’siri katta. Mamlakat mashinasozlik va metallurgiya korxonalarining yarmidan ko‘pi mana shu kompaniyalarga tegishli.

 

• Turizm sohasi yuksak darajada rivojlangan. O‘lkaga har yili oltmish millionga yaqin sayyoh keladi.

 

• Bank tizimi barqarorligi bo‘yicha Yevropada yetakchilardan

Mashinasozlik sohasida kemasozlik asosiy o‘rinni egallaydi. Dunyoga mashhur “Folksvagen” mashinasozlik kontserni shu yerda joylashgan. Elektrotexnika sanoati; kimyo, yengilsanoat, oziq-ovqat sanoati asbob-uskunalari va qurilish materiallari ishlab chiqarish rivojlangan.

• Mashinasozlik sohasida kemasozlik asosiy o‘rinni egallaydi. Dunyoga mashhur “Folksvagen” mashinasozlik kontserni shu yerda joylashgan. Elektrotexnika sanoati; kimyo, yengilsanoat, oziq-ovqat sanoati asbob-uskunalari va qurilish materiallari ishlab chiqarish rivojlangan.

 

• Aholisi. Ispanlar, kataloniyaliklar, basklar, galiyaliklar Ispaniyaning tubjoy aholisi sanaladi. XX asr so‘ngidan boshlab Lotin Amerikasi, Mag‘rib va qisman Sharqiy Yevropadan ko‘chib kelayotgan muhojirlar hisobiga aholi soni ortib boryapti.

 

Shahar aholisi 76 foiz. Rasmiy tili – ispan (kastil) tili. Muxtor viloyatlarda ispan tili bilan bir qatorda boshqa mahalliy tillar ham rasmiy maqomga ega.
 
Dini. Aholining 70 foizdan ortig‘i katoliklardan iborat. Yahudiylar 1 foizni tashkil etadi.
 
O‘lkada Islom dinining yoyilishiga Andalusiya amirligi katta ta’sir ko‘rsatdi. IX-X asrlarda mamlakat ilm-fani va madaniyati gullab-yashnadi. XV asr so‘ngiga kelib, Ispaniya hududidagi so‘nggi musulmon davlati – Qurdoba (Granada) amirligi ham tanazzulga yuz tutgach, o‘lkada Islom dinining ta’siri keskin kamaydi.
Musulmonlar zamonaviy Ispaniyaning kundalik hayoti, madaniyati, an’analariga sezilarli ta’sir ko‘rsatgan.
Bugun mamlakatga Marokash, Suriya, Livan, Iroq, Bangladesh, Hindiston va Pokistondan juda ko‘p immigrantlar kelyapti. Ular hisobiga ham musulmonlar soni ortib boryapti. Hozir Ispaniyada bir milliondan ortiq musulmon yashaydi. Taxminiy hisob-kitoblarga ko‘ra, ellik mingga yaqin tubjoy ispan Islom dinini qabul qilgan. Ularning ko‘pchiligi Andaluziyada istiqomat qiladi. Zamonaviy Ispaniyadagi ilk masjid 1982 yili qurilgan.

Ispaniya davlati bayrog`I va gerbi

O`zbekiston va Ispaniya

• O`zbekiston – Ispaniya o`rtasida 15-asrdayoq xalqaro aloqalar o`rnatilganligi, 1404-yilda Kastiliya qirolining elchisi Rui Gonsales de Klavixo Samarqandga kelgani va Amir Temur saltanati haqida esdaliklar yozgani tarixdan ma`lum.
• O`zbekiston mustaqillikka erishganidan keyin Ispaniya bilan savdo-iqtisodiy va madaniy-ma`rifiy sohalarda hamkorlik yo`lga qo`yila boshlandi. Ikki mamlakat rasmiy delegatsiyalarining o`zaro tashriflari chog`ida hamkorlikning shartnomaviy-huquqiy negizini yaratuvchi bir qancha hujjatlar kelishib olindi.