Buxoro davlat universiteti

To’gri chziqni chizish uchun Bezie (Bezier) asbobidan

foydalaniladi. Bunig uchun Bezie asbobi tanlanilib

kursorni bochangish nuqtaga qoyiladi va sichqonchani

chap tomoni bilan chertiladi.Chertilgan joyda qora rangli

nuqta foyda bo’ladi ,bu segmentning birinchi tayanch

nuqtasi ,bu nuqta kelasi nuqta tanlanganicha joriy bulib turadi.

Kursoni keyinga nuqta joylashadigan joyga siljitamiz va sichqoncha bilan chertiladi

natijada ekkita nuqta birlashtirilib to’gri chiziq payda qilinadi.

CorelDRAW dasturida segmentning bir nechta nuqtalarini

birlashtirishining uchta tipi bor:

1. Ekkita egri chziqni «egrilikga» birlashtiruvchi

tayanch nuqta - burchak tayanch nuqta (cusp node)

deyiladi. Bu tiptagi tayanch nuqtaning bochqarish

to’grichiziqlarning “richaglarning” uzunliglari va

yonalishlari bir-biriga bogliq bo’lmaydi.

2. Bo’lmay ekkita egri chiziqni birlashtiruvchi tayanch

nuqta silliq tayanch nuqta (smooth node) deyiladi. Bu

tipdagi tayanch nuqta boshqarich to’gri chiziqlari

fahat uzunliqlari bilan farh qiladi, yonalishi esa

umumiy bo’lgan urinma bo’ladi. Bitta boshqarish turgichiziqning silzitilishi

ekkinchi to’grichiziqning silzishiga olib keladi.

3. Bo’lmay ekkita egi chiziqni bir xil egrilig bilan birlashtirilgan bo’lsa simmetrik

tayanch nuqta (symmetrical node) deyiladi.

Bu tipagi tayanch nuqtaning boshqarich to’gri chizigi va yonalishi bir-biriga bogliq

bo’ladi.

19

Bezie asbobi erdamida egri chiziqli segmentlarni ham yaratsa bo’ladi. Bu uchun

asbobni ishga qoshib , kursorni bochlangish nuqtaga olib kelinadi va sichqonchani

chap tomoni chertilib en tomonga suriladi. Paydo bo’lgan tayanich nuqtadan

boshqarich to’grichizigi olinadi. Boshqaruvchi to’grichiziq uzinligi va qialiq

burchagini segment egriligidan aniqlanadi.

Qavariq segmentni olish uchun birinchi tayanch nuqtani qavariq tomanga

ekkinchisini esa teskari tomanga surish kerak.

Agarda ekkinchi nuqtani ham shu tomanga surilsa S-ko’rinishidagi egrichiziq paydo

bo’ladi.

Murrakab konturni hosil qilishda kamroq tayanch nuqtalarni hosil qilgan

maqsadga muvafiq bo’ladi.

• Bitta yonalishga ega egri chiziq bitta tayanch nuqtani talab qiladi.

• Uz yonalishini sekin o’zgartiradigan egri chiziq ekkita tayanch nuqta talab

qiladi (boshida va oxirida).

• Yonalishini burchak ostida uzgartuvch egri chiziq ushun har bir egilishda

tayansh nuqta kerak bo’ladi.

Chizmalar va sxemalar bilan ishlaganda formalarining to’gri chizilishi bilan bir

qatorda ularning razmerlarining to’gri bo’lishi katta ahamiatga ega.Vektor grafikasi

dasturlari sxemalar chizish uchun qul keladi. Dasturda bu amallarni bajarish uchun

oltita asbob mavjud:

1. Автоматическая размерная линия (Auto Dimension) asbobi sichqonchni

qaysi yonalishda silzuishiga qaray ulchjamli to’grichiziq

chizadi.(Vertikal,gorizontal o’lchamli to’grichiziqlarida bir biriga utishga

tugmasi erdamida amalga oshiriladi).

2. Вертикальная размерная линия (Vertical Dimension) asbobi fahat vertikal

o’lchamli to’grichiziq paydo etadi.

3. Горизонтальная размерная линия (Horizontal Dimension) asbobi fahat

gorizontal o’lchamli to’grichiziq paydo etadi.

4. Наклонная размерная линия (Slanted Dimension) asbobi fahat qia bo’lgan

o’lchamli to’grichiziq paydo etib obyekt uzgarishi bilan u da uzgaradi.

20

5. Выноска (Callout) asbobi obyektlarga beriktirilgan yarliqlarni yaratadi.

6. Угловая размерная линия (Angular

Dimension) asbobi burchakning qiymatini

ko’rsatadigan ulchagish duga yaratadi.

Hoqlagan turdagi o’lchamli to’grichiziq yaratish

uchta etabdan tashkil topadi:

• Birinchi chertich boshlangish nuqta ni aniqlaydi;

• Ekkinchi chertish oxirgi nuqtani aniqlaydi;

• Uchinchi chertish o’lcham eziladigan erdan

to’grichiziqgacha oraliqni bildiradi.

Obyektga o’lchamli yoki ulanuvchi to’grichiziqni

boqlash uchun joriy bo’lgan nuqtalar biriga kursor

olib kelinib, sichqoncha bilan chertiladi.

Burchakni ulchiovchi chiziqni payda etish

turtta etabdan eborat:

• Birinchi chertilish burchakning

dastlabki nuqtasini aniqlaydi;

• Ekkinchi va uchinchi chertilishlar

nurda burchak nuqtalarni belgilaydi;

• turtinchi chertich esa nurdagi

nuqtalardan o’lcham ezilgan

ezuvgacha masofa.