Buxoro davlat universitetining pedagogika

AYOLLAR MILLIY KO‘YLAGINI TEXNIK MODELLASH 
Ayollarning koketkali milliy ko‘ylagi XX asrning boshida yaratilgan. Uning 
tashqi ko‘rinishida milliy, an’anaviy va maishiy omillar mujassamlashgan.
Ayollar milliy ko‘ylagining konstruktiv tuzilishi issiq iqlim sharoitiga yuqori 
darajada mosligi bilan xarakterlanadi. Bu gigiena va fiziologiya mutaxassislari 
tomonidan ilmiy jihatdan asoslangan.
Milliy ko‘ylak ikki qavatli koketka tufayli qomatning yuqori tayanch sathiga 
yopishib, ko‘krak va kuraklar chizig‘idan boshlab kiyim ostidagi havo bo‘shlig‘ining 
hajmini oshiradi (1- rasm). Ko‘ylak old koketka, orqa koketka, old tana, orqa tana 
detallaridan iborat.
Orqa koketkasining ko‘ndalang chizig‘i kuraklar markazining sathidan o‘tadi. 
Ularning shakli va konstruktiv tuzilishi turlicha bo‘lishi mumkin: kaltaroq, uzunroq, 
dumaloqroq, to‘g‘ri chiziqli yoki turli shakllarda.
Old koketkasining ko‘ndalang chizig‘i ko‘krak nuqtasi ustidan model 
xususiyatiga bog‘liq holda 2,0 – 6 sm masofada o‘tishi mumkin. Uning uzunligi va 
shakli modelga moslab o‘tkaziladi.

---

Koketka yaxlit bichilgan yoki ikki bo‘lakli bo‘lishi mumkin. Ko‘ylakning 
pastki qismi – tanasi – keng to‘g‘ri, trapetsiyasimon kengaygan, uzun yoki kalta moda 
yo‘nalishiga bog‘liq holda quriladi.
Ko‘ylak detallarining konstruksiyasi beli yaxlit bichilgan ko‘ylak chizmasi 
asosida modellashtiriladi. 1, a - rasmda tipaviy tuzilishdagi (yoqasi ochiq, pidjakbop, 
engi to‘g‘ri o‘rta kengli, o‘rta chiziqda taqilmadek bort chiziqlari ustma – ust o‘tgan) 
ayollar milliy ko‘ylagining modelli konstruksiyasi 1, b - rasmda ko‘rsatilgan (164 – 
96 - 104).

---

2 – rasm. Ayollar milliy ko‘ylagining model turlari 
3– rasm. Ayollar milliy ko‘ylagining konstruksiyasi 
Orqa koketkasi quyidagicha modellashtiriladi: 11 nuqtadan o‘rta chiziq 
bo‘ylab koketka uzunligi qo‘yiladi. 14' nuqtadan o‘miz chizig‘i bo‘ylab 13 sm 
qo‘yiladi. Orqa koketkasining chizig‘i o‘miz chizig‘idagi 332 nuqtaga nisbatan 2 – 3 
sm pastroq o‘tishi mumkin. Belgilangan nuqtalar ravon birlashtiriladi. Elka 
vitachkasi koketka chizig‘iga shablon usuli orqali o‘tqaziladi.
Old koketkani qurish uchun 14'' nuqtadan old o‘mizi bo‘ylab 352 nuqtadan 14 
sm o‘lchab qo‘yiladi, yoki kiyim razmeriga va modelga bog‘liq holda 2 – 3 sm 
pastroq tushiriladi. Koketka chizig‘i ko‘krak nuqtasining ustidan 3 sm teparoq o‘tib, 
o‘rta chiziqning 371 nuqtasi bilan (modelga bog‘liq holda pastroq yoki teparoq) ravon 
birlashtiriladi. Ko‘krak vitachkasi shablon usuli yordamida koketka chizig‘iga 
o‘tqaziladi. O‘rta chiziq bo‘ylab koketka bir – birining ustiga o‘tish kengligi 2,5 - 3 
sm, yoqa o‘mizi o‘rta chiziqda 0,7 sm ga tushiriladi. Bort qaytarmasining shakli 

---

modelga mos ifodlanadi. Old etak chizig‘idagi 97 – 971 pastki balans 371 nuqtadan 
tepa tomonga o‘lchanib 97' nuqta qo‘yiladi. Old tanasining tepa qirqimi 97' nuqtadan 
o‘tib 6 – 8 sm yoki modelga mos kengaytiriladi. Orqa tanasi ham 6 – 8 sm ga 
kengaytiriladi. YOn chizig‘i 331 – 351 o‘miz chizig‘ining o‘rtasidan boshlanadi.
Koketkali milliy ko‘ylakni modellashga xos xususiyatlarga yana quyidagilar 
ham kiradi:
old koketkasining kengligi 0,5 – 0,7 sm ga toraytiriladi, ya’ni koketkaning 
o‘rta chizig‘i chap tomonga suriladi;
o‘miz chizig‘idagi ko‘ylak tanasining yuqori nuqtalari orqa bo‘lakda 332 
nuqtadan, old bo‘lakda 352 nuqtadan juda pastga tushgan holda ko‘ylakning 
ergonomik ko‘rsatkichlari pasayadi.