Qrup:
Müəllimə:
Tələbə:
Fənn:
Mövzu: AJAX
Asynchronous JavaScript and XML (Bizim dildə: Asinxron JavaScript və XML) mənasını verən Ajax, bir çox proqramlaşdırma dili ilə uyğun işləyən bir texnologiyadır. Necə oxunmalı olduğuna dair ümumi bir razılaşma olmasa da, çox vaxt yazıldığı kimi ajaks olaraq oxunur, ingilis dilində ey-ceks kimi tələffüz olunur.
AJAX(Ayaks ) nədir?
AJAX-da "A" hərfi Asinxron mənasına gəlir, kompüter proqramlarında proseslər digər proseslərdən asılı olmayaraq işləyirsə buna asinxron deyilir.
AJAX-da "J" hərfi JavaScript mənasına gəlir. JavaScript xüsusi olaraq dinamik veb məzmun yaratmaq, əlavə etmək və idarə etmək üçün istifadə olunur.
AJAX-dakı "X", XML üçün nəzərdə tutulsa da, məlumat mübadiləsi üçün XML-dan istifadə etmək məcburi deyil. Bunun əvəzinə JSON və ya jQuery istifadə edilə bilər.
Bəs Ajax nədir? Məqsəd; İstifadəçinin bütün səhifəni yenidən yükləməsinə ehtiyac olmadan dinamik olaraq yalnız lazımi məlumatları ekrana çıxarmaq və ya məlumatları serverə göndərməkdir. Məsələn, əlaqə formu doldurulduqda, sadəcə məlumat göndərməklə nəticəni həmin hissədə çap etmək üçün istifadə edilə bilər.
Standart bir form göndərmə, yeni bir HTTP sorğusu(request) (POST və ya GET) göndərir və yeni səhifəni brauzerə yükləyir. Ajax-da məlumatlar səhifəyə təsir etmədən arxa planda serverə (POST və ya GET) göndərilir və cavab(response) daha sonra səhifəni yeniləmdən arxa planda javascript vasitəsilə qəbul edilir.
AJAX istifadə edərkən, hər dəfə bütün səhifəni yeniləməyə ehtiyac yoxdur, çünki onun yalnız müəyyən bir hissəsi yenilənir. Bu, çox daha rahatdır, çünki uzun müddət gözləmək lazım deyil və daha qənaətlidir, çünki hamının limitsiz İnterneti yoxdur. Düzdür, bu halda tərtibatçı istifadəçinin səhifədə baş verənlərdən xəbərdar olmasını təmin etməlidir.
Bu, yükləmə göstəricilərindən, verilənlərin serverlə mübadilə edildiyi mətn mesajlarından istifadə etməklə həyata keçirilə bilər. Siz həmçinin başa düşməlisiniz ki, bütün brauzerlər AJAX (köhnə brauzerlər və mətn brauzerləri) dəstəkləmir. Plus Javascript istifadəçi tərəfindən deaktiv edilə bilər. Buna görə də, texnologiyadan sui-istifadə etməməli və veb-saytda məlumat təqdim etmək üçün alternativ üsullara müraciət etməməlisiniz
Ajax texnikası aşağıdakı texnologiyaları istifadə edir:
Məlumatı formatlamaq və görünüşünü dəyişdirmək üçün XHTML (ya da HTML) və CSS.
görüləcək məlumatı dinamik olaraq göstərmək və onunla interaktiv çalışmaq üçün xüsusilə JavaScript və JScript kimi ECMAScript olan istifadəçi tərəfindəki bir scripting dili köməyinə yetşən DOM.
Veb serveri ilə məlumat dəyiş toxunuşunda istifadə edilən XMLHttpRequest objesi. Bəzi Ayaks framework lərdə və bəzi hallarda veb serveriylə məlumat mübadiləsi üçün XMLHttpRequest yerinə iframe də istifadə olunur; digər proqramlar isə dinamik olaraq əlavə olunan JavaScript TAG'ləri də istifadə edilə bilər.
HTMLi şəbəkə skaneri (browser) proqramında yaradarkən, JavaScript əməliyyatlarını və işlənəcək məlumatları istifadə edərkən, serverdən gələn səhifə məlumatı lazım olduğundan daha az yer tutduğunda ötəri Ajax veb səhifələrinin nisbilik olaraq daha sürətli yükləndiyi müşahidə edilə bilər.
Bant genişliyini qurmaq Məzmunun "istəyə bağlı olaraq yüklənməsinə" əlavə olaraq, bəzi veb tətbiqləri ilk öncə Hadisə İdarəçilərini (event handler), sonra əlaqədar funksiyaları endirir. Bu texniki, kompleks mexanizmi və funksiyası olan veb tətbiqlərinin ehtiyac duyduğu yüksək miqdarda bant genişliyi istehlakını əhəmiyyətli dərəcədə yüngülləşdirər.
Ajax demək olar ki, bütün veb layihələrdə istifadə edilir. Asanlıqla deyə bilərik ki, AJAX yaxşı bir istifadəçi təcrübəsi təmin etmək və veb saytı daha sürətli etmək üçün ən yaxşı variantlardan biridir. Veb saytınızda Google xəritələri, söhbət otaqları, canlı bildirişlər, canlı yayım kimi proqramlar varsa, AJAX sizə yüksək səviyyəli xidmət göstərəcək.
Yalnız istənən hissənin yüklənməsi sürət baxımından bir üstünlük olsa da, kodlar istifadəçi kompüteri tərəfindən şərh edildiyindən yavaş kompüterlər problem yaşayır. Ajaxdan istifadə etmək üçün əsas veb proqramları ilə yanaşı javascript haqqında da yaxşı bilik tələb olunur.