romantik qirralar va sahnaviy harakatning chambarchas aloqalari orqali yangi musiqiy ifoda sohasini ochib berdi. B erliozning «Fantastik sim foniya»si XIX asr sim fonik m usiqasidagi yangi y o ‘nalishni belgilab berdi. U aniq poetik obrazlarga, muayyan sujet ch iz ig biga tayanadigan batafsil ishlab chiqilgan adabiy senariy asosida yaratilgan edi. XIX asr ch o lg ‘u musiqasida d astu riy tam oyillarn i talqin etish n in g x ilm a-xil sh a k lla ri uchraydi. Romantik kompozitorlar Betxovenning «(Pastoral) C ho‘pon sim foniyasi» bilan aloqador b o‘lgan dasturiylik turini saqlab qolishdi. U XIX asrdagi k o‘plab sim foniyalar uchun xosdir. M endelsonning «Italyancha», «Sholandcha», Shumanning «Bahor», «R eyn» sim foniyalari shular sirasiga mansub. Dasturiylikning klassik prinsipigina xos rivojini konsert uvertyuralari janri (M endelsonning www.ziyouz.com kutubxonasi
«Y oz tunidagi tush», Shumanning «Manfred», Berliozning «Rim kamavali»)da ham kuzatiladi. Bu asarlarda biz konkret em otsional hamda dramatik o ‘xshatmalami kuzatamiz, m uallifning o ’zi ham sarlavhalar orqali bunga ishora qiladi. Dasturiylik tam oyilini romantik ch olg‘u m usiqasining yangi turiari - fortepiano miniatyurasi, dasturiy sim foniya, sim fonik poemalarda turlicha amalga oshiririladi. Lirik kamer miniaturalari asosidagi yorqin dasturiylik Shuman («Kam aval», «Fantastik pyesalar») va Listning («Unashtirish», «Petrarka soneti» v.b.) fortepiano Musiqasida uchraydi. Berliozning dasturiy simfoniyalarida ma‘lum darajada tasviriy san’at
