C h e t e L m u s I q a t a r I x I

P
*» 
r 
*1 
Л 
■
»
Mavzu baslarda butun asaming leytintonatsiyasi bo‘lib kuzatib 
boriladi, u turli obrazli ma’no mohiyati bo‘Igan xar-xil mavzular 
o'rtasida qarama-qarshilik va birlikni amalgam oshiradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yordamchi partiya mavzusi mi majorda sadolanadi va u ham lirik 
sevgi obrazini ifodalaydi:
53- misol
1 
j
T -f—^
■
- . 
— ■
T~F' T
W- 
= £ 
T-
#
* 
f* 
-l-" “
V 
V 
4 
V
l
A 
.A
-|ч^ РН — P O
f ,gT i"
Bu yengil, valsona mavzu ayniqsa altlaming divisisi bilan 
qo‘shaloqlangan valtornalar kvarteti tufayli dilkash sadolanadi. U 
muqaddima mavzusining (3-4 t.) so‘roq intonatsiyasiga ishorani o ‘zida 
mujassamlashtiradi va tobora o‘sib, butun orkestrni qamrab olgan holda 
keng rivojlanishga ega boMadi.
Kulminatsiya onida mavzu hayajonli sevgi madhiyasi sifatida
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

jaranglaydi. Rivojlov ikki bo'limdan iborat.
Birinchi bo‘lim inson baxtini barbod qiluvchi bo'ronni tasvirlaydi.
Bu yerda kompozitor pastga va yuqoriga yuguruvchi xromatik yurishlar, 
kamaytirilgan garmoniyalar (kamaytirilgan septakkordlar), torli 
cholg‘ular tremolosi, lad noturg‘unligi kabi musiqiy vositalardan 
foydalanadi. Shu boMim ichida, bo‘ron asta-sekin so‘ngan vaqtda, goboy 
bogMovchi partiya mavzusining intonatsiyasini ijro etadi, u bo‘ron va 
baxtsizliklar ortasidagi yorqin sevgi xotiralari kabi taassurot qoldiradi.
Rivojlovning ikkinchi bo‘limi Allegretto pastorale, bo‘ron lavhasiga 
yaqqol qarama-qarshi va u osoyishta pastoral(qishloq, dala manzarasi)ni 
eslatadi. U yangi, mustaqil mavzuga qurilgan. Cho‘pon nayi sadolarini 
valtoma,^rlamet, fleyta va goboy cholgculari ifodalaydi. Mana shu 
pastoral fonda yordamchi partiyaning sevgi mavzusi paydo boMadi, u 
orkestr tuttisida forte sadolanadi.
Asta-sekin aks etuvchi pepriza boshlanadi, u rivojlov bilan qo‘shilib 
ketadi.
Bu yerda barcha mavzular bosh partiyaning qahramonona yo‘nalishiga 
bo‘sundirilgan. Bog‘lovchi partiya o bzining hayolchan xarakterini 
yo‘qotadi va tantanali chaqiriqqa aylanadi. Yordamchi partiya g‘olibona 
marsh xarakteriga ega boMadi. Poemani yakunloivchi bosh partiya 
mavzusi qahramonlikni tamoman mustahkamlovchi sigatida mahobatli 
va ulug‘vor yangraydi.
“Prelyudlar" simfonik poemasi - List monotematizmining namunasi
bo‘lib, unda bitta mavzu o‘zagidan (so‘roq intonatsiyasi) chuqur 
g4oyaviy-obrazli mazmunga ega katta simfonik asar o‘sib chiqadi.
B ilish kerak: