C++ proqramlaşdırma dili haqqında ümumi məlumatlar

Göstəricilərlə əməllər

Standart funksiyalar

C++ dilindəki əsas standart funksiyalar cədvəl-də verilmişdir.

Adı	Təyinatı
abs(x)	x tam ədədinin modulu
fabs(x)	x həqiqi ədədinin modulu
sin(x)	x ədədinin sinusu
cos(x)	x ədədinin kosinusu
tan(x)	x ədədinin tangensi
atan(x)	x ədədinin arktangensi
asin(x)	x ədədinin arksinusu
acos(x)	x ədədinin arkkosinusu
exp(x)	e^x
log(x)	natural loqarifm
log10(x)	onluq loqarifm
sqrt (x)	x ədədinin kvadrat kökü
pow(x,y)	x ədədinin y qüvvəti
ceil(x)	x ədədinin ona yaxın ən böyük ədədə qədər yuvarlaqlaşdırılması
floor(x)	x ədədinin ona yaxın ən kiçik ədədə qədər yuvarlaqlaşdırılması

Verilənlərin daxil və xaric edilməsi

C++ dilində verilənlərin daxil və xaric edilməsi siniflər kitabxanası vasitəsilə həyata keçirilir. Formatlı xaric etmək üçün printf funksiyasından istifadə olunur və onun ümumi aşağıdakı kimidir:

printf (format sətri, xaric olunacaq dəyişənlərin siyahısı);

Bu funksiya format sətrində verilmiş siyahı üzrə dəyişənləri formatlı xaric edir.

Formatlı daxil etmək üçün scanf funksiyasından istifadə olunur və onun ümumi şəkli aşağıdakı kimidir:

scanf (format sətri, daxil ediləcək dəyişənlərin siyahısı);

Bu funksiya format sətrində verilmiş siyahıda ünvanları göstərilmiş dəyişənləri formatlı daxil edir. Format sətri ekrana çıxarılacaq və ya klaviaturadan daxil ediləcək simvollardan ibarət olub spesifikasiya adlanır. Spesifikasiya “%” simvolu ilə başlayır və formatlaşdırma əməliyyatını yerinə yetirir. Bu zaman tam ədədlər üçün %d, həqiqi ədədlər üçün %f və simvol üçün %c formatı göstərilməlidir.

Qeyd edək ki, printf funksiyasının parametrləri scanf funksiyasının parametrlərinə oxşardır və format sətrində ədədlər üçün %d, həqiqi ədədlər üçün %f, simvol üçün %c və simvollar sətri üçün %s formatı göstərilməlidir.

Bunlardan başqa format sətrində aşağıdakı xüsusi simvollarda ola bilər:

• 
  \b – cari mövqenin sola sürüşdürülməsi;
  
• 
  \n – növbə
  
• 
  \r – yeni sətrə keçmədən sətrin əvvəlinə keçid;
  
• 
  \t – horizontal
  
• 
  \’ – tək dırnaq simvolu;
  
• 
  \” – cüt dırnaq simvolu;
  
• 
  \? - ? simvolu.
  

Format sətrindən sonra vergül qoyulur və ondan sonra ekranda əks olunacaq dəyişənlərin adları, ədədlər və ya ifadələr yazılır.

Giriş-çıxış funksiyası istifadə olunan proqramda #include direktivindən istifadə olunmalıdır.

Aşağıdakı nümunəyə baxaq.

Məsələ. Üçbucağın üç tərəfi verilmişdir. Onun sahəsini və perimetrini hesablamalı.

Bu məsələnin həlli üçün proqram tərtib etmək üçün giriş və çıxış verilənlərini təyin edək.

Giriş verilənlərini a, b, c ilə, çıxış dəyişənlərini isə S və P ilə işarə edək. Sahənin hesablanması üçün Heron düsturundan istifadə edirik. Burada yarımperimetrdir.

Proqramın mətni aşağıdakı kimi olar.

#include

#include

#include

Using namespace std;

int main()

{

float a, b, c, S, r; // dəyişənlərin təsviri.

printf (“a=”); // a= yazılışının ekrana çıxarılması.

scanf (‘%f”, &a); // a dəyişəninə klaviaturadan daxil edilmiş qiymətin yazılması.

printf (“b=”); // b= yazılışının ekrana çıxarılması.

scanf (‘%f”, &b); // b dəyişəninə klaviaturadan daxil edilmiş qiymətin yazılması.

printf (“c=”); // c= yazılışının ekrana çıxarılması.

scanf (‘%f”, &c); // c dəyişəninə klaviaturadan daxil edilmiş qiymətin yazılması.

r=(a+b+c)/2; //yarımperimetrin hesablanması.

S=sqrt (r*(r-a)*(r-b)*(r-c)); // üçbucağın sahəsinin hesablanması.

printf(“S=%5.2f \t”, S); // S= yazılışının ekrana çıxarılması. S-in qiymətinin ekrana çıxarılması, tabulyasiya.

// %5.2f spesifikası 5 simvoldan ibarət və onlardan 2-si nöqtədən sonra gələn həqiqi ədədin təsvirini göstərir.

printf(“p=%5.2f \t”, 2*r); // p= yazılışının və 2*r ifadəsinin qiymətini ekrana çıxarır.

return 0;

}