C++ proqramlaşdırma dili
Yüklə 362,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- H lli. ə
- 4.3 Funksiyanın Proqram kodu
- Çalışma 4.
- 4.4 Funksiyanın n tic qaytarması ə ə
- 4.6 Proqramda funksiyadan istifad ə Çalışma 6.
- $5 C rg l r ə ə ə 5.1 C rg anlayışı ə ə
- 5.1.1 C rg nin elanı ə ə
- Çalışma 1.
- 5.1.2 C rg nin elementl rin müraci t ə ə ə ə ə
- Çalışma 2.
- Çalışma 3.
- H lli . ə
|
Çalışma 1. int tipli n tic qaytaran, adı f olan v bir d n char tipli parametr q bul ed n ə ə
ə ə ə
ə ə funksiya elan edin. H lli. ə Funksiyanın adı f, n tic sinin tipi int -dir. Funksiya tipi char olan bir parametr q bul ə ə
ə edir. Onun elanı aşağıdakı kimi olar:
int
f ( char
); Çalışma 2. Aşağıdakı funksiyaların qaytardığı n tic nin tipini, adını v arqumentl rinin ə ə
ə ə tipini mü yy n edin. ə ə
int cemle (
int x,
int y );
void
cap_et( void
);
long en_boyuk( int ,
long ,
float );
H lli. ə
int cemle (
int x,
int y );
Funksiyanın tipi int, adı cemle -dir. Funksiya int tipli x v y adlı 2 arqument q bul edir. ə ə void
cap_et( void
); Funksiya heç bir n tic qaytarmır v heç bir arqument q bul el mir. Funksiyanın adı ə ə ə
ə cap_et -dir.
long
en_boyuk( int
x, long
y, float
z); Funksiyanın tipi long, arqumentl rinin tipi müvafiq olaraq int, long v float -dır. ə ə
Çalışma 3. char tipli n tic qaytaran, son_simvol adlı v char v int tipli arqument q bul ə ə
ə ə ə ed n funksiya elan edin. ə
ə Arqumentl rin adları h miyy tli olmadığından elan zamanı onlara ist diyimiz kimi ə ə ə
ə ə ad ver bil rik. Funksiyanın elanı aşağıdakı kimi olacaq: ə ə
char son_simvol ( char c,
int x);
4.3 Funksiyanın Proqram kodu Funksiyanın Proqram kodu funksiya çağırılan zaman icra olunan proqram kodudur. Funksiyanın Proqram kodunun t rtibi ə Funksiyanın proqram kodunu t rtib etm k üçün aşağıdakı sintaksisd n istifad olunur. ə ə ə ə Funksiyanın_tipi Funksiyanın_adı (parametrlər) { Proqram kodu
} Funksiyanın tipi, adı v parametrl r eynil funksiyanın elanında olduğu kimidir. { } ə ə
möt riz l ri arasında funksiyanın icra etm li olduğu proqram kodu yerl şdirilir. ə ə ə
ə ə
ə ə
H lli. ə Funksiya icra olunduqda ekranda "Salam Dunya" s trini çap etm lidir. Heç bir ə ə
ə ə ə ə ə
void cap_et ( void );
ə
void cap_et ( void
) { std::cout<< "Salam dunya " ; } 4.4 Funksiyanın n tic qaytarması ə ə Funksiyanın n tic qaytarması üçün return mrind n istifad olunur. Sintaksis aşağıdakı ə ə ə
ə kimidir.
nəticə;
return operatorundan funksiyanın proqram kodunun ist nil n yerind istifad etm k olar. ə ə
ə ə ə N tic d funksiya d rhal "geri" qayıdır. ə ə ə
ə Çalışma .5 cem adlı, int tipli n tic qaytaran v int tipli iki parametr q bul ed n funksiya ə ə
ə ə ə t rtib edin, hansı ki n tic olaraq verilmiş arqumentl rin c mini qaytarır. ə ə ə ə ə
ə Funksiyanın elanı aşağıdakı kimi olar.
int cem ( int
, int
); Funksiyanın proqram kodu is aşağıdakı kimi : ə
cem ( int
dey1, int
dey2){
// funksiyanin daxilinde int tipli x deyisheni
// elan edek
int x;
// arqumentlerin cemini x -e menimsedek x = dey1 + dey2;
return x;
} 4.5 Funksiyanın çağrılması Funksiyanı elan etdikd n sonra proqramın ist nil n yerind n funksiyanın adına müraci t ə ə ə ə ə etm kl onu çağırmaq olar. N tic d funksiyanın proqram kodu icra olunacaq. g r ə ə ə ə ə
Ə ə funksiya parametr q bul edirs bu zaman onlar da qeyd olunmalıdır, aşağıdakı kimi: ə ə
4.6 Proqramda funksiyadan istifad ə Çalışma 6. Çalışma 4 -d t rtib olunan cap_et funksiyasından istifad etm kl ekranda ə ə
ə ə ə
"Salam dunya" s trini çap ed n proqram qurun. ə ə H lli. ə Proqram aşağıdakı kimi olar:
#include // evvelce cap_et funksiyasinin elan edek
void cap_et ( void );
int main(){
// funksiyani cagirmaq ucun onun adindan
// istifade edirik cap_et(); }
// cap_et funksiyasinin proqram kodu
void cap_et(
void ) {
std::cout<< "Salam dunya" ; }
Çalışma 7. Çalışma 5 -d elan olunmuş cem funksiyasından istifad etm kl 2 d din ə ə ə ə ə ə c mini hesablayan proqram t rtib edin. ə ə
ə Proqram aşağıdakı kimi olar:
#include
int
cem ( int
, int
);
int main(){
// cem funksiyasina muraciet edirik
// ve arqument olaraq 4 ve 5 qiymetlerini otururuk
// cem funksiyasi 4 ile 5 -in cemini hesablayib
// netice olaraq qaytarir
std::cout<< cem( 4 , 5 ); }
// cem funksiyasinin proqram kodu int
cem ( int
dey1, int
dey2){
// funksiyanin daxilinde int tipli x deyisheni
// elan edek
int x;
// arqumentlerin cemini x -e menimsedek x = dey1 + dey2;
return x;
} 4.7 Lokal v Qlobal d yiş nl r ə ə ə ə Funksiyalardan istifad ed rk n bilm li olduğumuz vacib anlayışlardan biri d lokal v ə ə ə
ə ə ə qlobal d yiş nl r anlayışıdır. N dir lokal v qlobal d yiş nl r? lokal v qlobal d yiş n ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə -nin n olduğunu bilm k üçün biz blok anlayışını daxil etm liyik. C++ dilind { v } ə ə
ə ə möt r z l ri arasında qalan hiss blok adlanır. ə ə ə ə ə g r diqq t yetirs niz, gör rsiniz ki, funksiyanın m tn kodu bütövlükd bir blok -dan Ə ə ə ə ə ə ə ibar tdir. blok daxilind blok elan ed bil rik v bu zaman "iç rid " yerl ş n blok –lar ə ə ə ə ə ə ə ə ə
"üst" blok -lardakı d yiş nl ri görür, "üst" blok -lar is "iç ri" blok -larda elan olunan ə ə ə ə ə d yiş nl ri görmür. ə ə ə
Aşağıdakı kimi: {
int
x; /* x y-i gormur*/
{ /* blok B */
int y;
/* y ise x-i gorur, ona gore yaza bilerem*/ y = x; {
/* blok C */
int z;
/* z -ti ne blok A ne de blok B gormur.*/
/* z ise x ve y-i gorur, ona gore yaza bilerem*/ z = x + y;
} /* blok B -nin sonu */
} /* blok A -nin sonu */
} Çalışmalar 1. Funksiyadan istifad etm kl 2 d din c mini hesablayan proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə
ə ə 2. Funksiyadan istifad etm kl 2 d din hasilini hesablayan proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə
ə g r d d 1 -d n v özünd n başqa heç bir d d bölünmürs bel d d sad d d Ə ə ə ə ə
ə ə ə ə
ə ə ə ə ə
ə ə ə deyirl r. ə 3. El funksiya t rtib edin ki, verilmiş d din sad olduğunu mü yy n etsin. H min ə ə ə ə ə ə ə
ə funksiyadan istifad e ə d r k 1 -d n 100 - q d r olan d dl r arasında yerl ş n sad ə ə ə
ə ə ə ə ə
ə d dl ri çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə ə
4. Funksiyadan istifad etm kl verilmiş düzbucaqlının sah sini hesablayan proqram ə ə ə ə t rtib edin. ə 5. Funksiyadan istifad etm kl verilmiş kubun s thinin sah sini hesablayan proqram ə ə ə
ə ə t rtib edin. ə 6. Funksiyadan istifad etm kl verilmiş radiuslu dair nin sah sini hesablayan proqram ə ə ə
ə ə t rtib edin. ə $5 C rg l r ə ə ə 5.1 C rg anlayışı ə ə C rg dedikd eyni tipd n olan bir neç d yiş nin bir ad altında "c mi" başa düşülür. ə ə ə
ə ə ə ə C rg d d yiş nl r index nömr l rin gör sıralanır v sıralanma 0 -dan başlayır. ə ə ə ə
ə ə ə ə ə
ə ə Bel likl c rg nin ilk elementinin index nömr si 0, sonuncu elementinin index nömr si ə ə ə ə ə ə is elementl rin_sayı - 1 olur. ə ə 5.1.1 C rg nin elanı ə ə C rg elan el m k üçün aşağıdakı sintaksisd n istifad olunur. ə ə ə ə
ə ə tip ad [ say ] ; Burada tip c rg ni t şkil ed n elementl rin tipini, ad c rg nin adını, say is c rg d ki ə ə
ə ə ə ə ə ə ə ə ə
elenemtl rin sayını bildirir. ə
ə ə
H lli. ə C rg nin elanı sintaksisin sas n t l b olunan c rg ni aşağıdakı kimi elan ed ə ə
ə ə ə ə ə
ə ə ə bil rik: ə
int x[ 5 ]; 5.1.2 C rg nin elementl rin müraci t ə ə ə ə ə C rg nin elementin müraci t etm k üçün c rg nin adından v müraci t el m k ə ə ə
ə ə ə
ə ə ə ə ist diyimiz elementin index nömr sind n istifad olunur, aşağıdakı kimi: ə ə ə ə cərgənin_adı [index]; Çalışma 2. Çalışma 1 -d elan olunan x c rg sinin ilk elementini çap edin. ə ə ə H lli. ə İlk elementin indeksi 0 olduğundan ona müraci t etm k üçün x[0] yazmalıyıq v ə ə ə cout operatoru il onu aşağıdakı kimi çap ed bil rik: ə ə
std::cout< 0 ]; Çalışma 3. Çalışma 1 -d elan onunan c rg nin sonuncu elementin 96 qiym ti ə ə ə ə ə m nims din. ə ə
ə İndeks nömr l ri 0-dan başladığından c rg d ki sonuncu elementin nömr sini ə ə
ə ə ə ə mü yy nl şdirm k üçün elementl rin sayından 1 çıxırıq. Elementl rin sayı 5 olduğundan ə ə ə ə ə ə c rg nin sonuncu elementin indeksi 4 olur. Bu element müraci t etm k üçün x[4] ə ə ə
ə yazmalıyıq. M nims tm operatoru il c rg nin sonuncu elementin aşağıdakı kimi 96 ə ə ə
ə ə ə ə qiym ti m nims d bil rik: ə ə ə ə ə x[
4 ] =
96 ;
ə ə ə
ə ə d di m nims d n proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə ə H lli. ə C rg nin elementl ri 0-dan başlayaraq nömr l ndiyind n 3 -cü elementin indeks ə ə
ə ə ə
ə nömr si 2 olacaq, x[2]; . Bu element istifad çinin daxil etdiyi d di m nims tm k üçün ə ə
ə ə ə ə ə cin operatorundan istifad ed bil rik, aşağıdakı kimi: ə ə ə
std::cin>>x[ 2 ]; Yekun proqram kodu bu ş kild olacaq: ə ə
#include
main(){
// cegeni elan edek
int x[
5 ];
// cergenin 3-cu elementine istifadecinin
// daxil etdiyi qiymeti menimsedek std::cin>>x[ 2 ];
} Çalışma 5. Çalışma 1-d elan olunan x c rg sinin bütün elementl rin istifad çinin daxil ə ə ə ə ə ə etdiyi qiym tl r m nims d n proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə ə H lli . ə Bu proqramı t rtib etm k üçün yen cin operatorundan istifad ed c yik. for ə ə
ə ə ə
operatoru il dövr t şkil ed c yik. Sayğac 0-dan 4- kimi d yiş c k(4 -d daxil olmaqla). ə ə ə ə ə ə ə ə ə Dövr h r d f t krar olunduqda istifad çinin daxil etdiyi qiym ti c rg nin müvafiq ə ə ə ə ə ə ə ə elementin m nims d c yik. Bu zaman c rg nin müvafiq elementinin indeksi olaraq ə ə ə ə ə
ə ə sayğacın qiym tind n istifad ed c yik. Proqram kodu aşağıdakı kimi olar: ə ə
ə ə
#include
int main(){
int i;
//cerge elan edek
int x[
5 ];
//istifadecinin daxil etdiyi ededleri
// x -in elementlerine menimsedek
for (i=
0 ; i<=
4 ; ++i)
std::cin>>x[i]; }
Izahı: Dövrd i sayğacı 0-dan 4- kimi d yişir (4 -d daxil olmaqla). Sayğacın qiym ti h r ə ə ə ə ə ə d f bir vahid artır. N tic d dövr 5 d f t krar olunur. Dövr h r d f t krar olduqda cin ə ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə
operatoru istifad çinin daxil etdiyi d di c rg nin indeksi sayğacın qiym tin b rab r ə ə ə ə ə ə ə ə
ə olan elementin yerl şiririk, aşağıdakı kimi: ə ə
for (i=
0 ; i<=
4 ; ++i)
std::cin>>x[i]; Burada i -nin qiym ti 0-dan 4- kimi bir-bir artdıqca cin operatoru istifad çid n növb ti ə ə
ə ə d di daxil etm sini gözl y c k v daxil olunan d d c rg nin indeksi i-y b rab r olan ə ə ə ə ə ə ə ə ə
ə ə ə ə
ə elementin m nims dil c . ə ə ə ə ə
Çalışma 6. Çalışma 5-i el d yişin ki, proqram istifad çinin daxil etdiyi d dl ri c rg y ə ə
ə ə ə ə
ə ə ə yerl şdirdikd n sonra onları c rg d n oxuyub t krar ekranda çap etsin. ə ə
ə H lli. ə Proqramın ilk hiss si, y ni istifad çinin daxil etdiyi d dl ri c rg y yerl şdirm li ə ə ə ə ə ə
ə ə ə ə ə olan hiss si Çalışma 5 - h ll olundu. İndi is yen for operatorundan istifad etm kl ə ə ə ə ə ə ə ə c rg y yerl şdirilmiş d dl ri ekranda çap ed bil rik, aşağıdakı kimi: ə ə ə ə
ə ə
for (i=
0 ; i<=
4 ; ++i)
std::cout<
#include int
main(){
int i;
//cerge elan edek
int x[
5 ];
//istifadecini melumatlandiraq std::cout<< "Zehmet olmasa 5 eded daxil edin \n " ;
//istifadecinin daxil etdiyi ededleri
// x -in elementlerine menimsedek
for (i=
0 ; i<=
4 ; ++i)
std::cin>>x[i];
//istifadecini melumatlandiraq std::cout<< "Siz ashagidaki ededleri daxil etdiniz \n " ;
// cergenin elementlerini cap edek
for (i=
0 ; i<=
4 ; ++i)
std::cout< Çalışma 7. Çalışma 6 -da t rtib olunan proqramı el d yişin ki, istifad çinin daxil etdiyi ə ə ə ə d dl ri ks sıralama il (sonuncudan vv lkin doğru) çap etsin. ə ə ə ə ə
ə H lli. ə C rg nin elementl rini ks sıra il (axırdan vv l ) çap etm k üçün dövrün ə ə
ə ə ə ə ə ə ə sayğacının başlanğıc, son qiym tl rini v d yişm qaydasını t l b olunan qaydada ə ə ə ə
ə ə ə
yenil m liyik. g r sayğacın qiym tin 4 -d n 0 -ra doğru h r -d f bir vahid azaltsaq ə ə
Ə ə ə ə ə ə ə
onda c rg nin elementl rinin indeksl rini ks sıra il almış oluruq. Daha sonra cout ə ə
ə ə ə ə operatoru il onları çap ed bil rik. ə ə
Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include
int main(){
int i;
//cerge elan edek
int x[
5 ];
//istifadecini melumatlandiraq std::cout<< "Zehmet olmasa 5 eded daxil edin \n " ;
//istifadecinin daxil etdiyi ededleri
// x -in elementlerine menimsedek
for (i=
0 ; i<=
4 ; ++i)
std::cin>>x[i];
//istifadecini melumatlandiraq std::cout<< "Siz ashagidaki ededleri daxil etdiniz \n "
// cergenin elementlerini eks sira ile cap edek
for (i=
4 ; i=>
0 ; --i)
std::cout< Yüklə 362,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|