C++ proqramlaşdırma dili
Yüklə 362,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- $6 S tirl r ə ə
- Çalışma 1.
- Çalışma 2.
- Calışma 3.
- H lli. ə
- Çalışma 5.
- $7 Struct tipl r. ə 7.1 Struct tipinin yaradılması
- 7.2 Struct tipind n olan d yiş nl r ə ə ə ə
- 7.3 Struct tipinin h ddl rin müraci t ə ə ə ə
- $8 Sinifl r. ə 8.1 Sinfin elanı
- H lli . ə
- 8.2 Sinif tipind n d yiş n elan etm k ə ə ə ə
- 8.3 Sinfin h ddl rin müraci t ə ə ə ə
- 8.4 Sinfin funksiya h ddinin t rtibi ə ə
- 8.5.1 Açıq h ddl r ə ə
- 8.5.2 Gizli h ddl r ə ə
|
Çalışmalar.
1. İstifad çinin daxil etdiyi d dl rin c mini hesablayan proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə ə
2. İstifad çinin daxil etdiyi d dl r iç risind n böyüyünü t yin ed n proqram ə ə ə ə ə ə ə
ə ə t rtib edin. ə
3. İstifad çinin daxil etdiyi d dl r iç risind 3 - bölün nl ri t yin ed n ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə proqram t rtib edin. ə
4. İstifad çinin daxil etdiyi d dl ri artan sıra il düz n proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə ə ə 5. İstifad çinin daxil etdiyi d dl rd n cüt v t k d dl ri ayrı-ayrı (2 müxt lif ə ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə sırada) çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
$6 S tirl r ə ə S tirl r simvol tipli c rg l rdir. S tir elan etm k üçün aşağıdakı sintaksisd n istifad ə ə ə ə ə
ə ə ə ə olunur:
char Sətrin_Adı [ Simvolların_Sayı ]; Çalışma 1. 10 simvoldan ibar t s s tri elan edin. ə ə H lli . ə S trin elan olunma sintaksisin sas n t l b olunan s tri aşağıdakı kimi elan ed ə ə ə
ə ə ə ə ə bil rik: ə
char s[
10 ]; S tril rl işl m k üçün funksiyalar ə ə ə ə ə
S tirl rl işl m k üçün bir neç standart funksiyalar t yin olunmuşdur. Bu funksiyalardan ə ə ə
ə ə ə ə istifad ed rk n proqrama string.h faylını lav etm liyik. G lin bu funksiyalarla tanış ə ə ə ə ə ə ə olaq.
strcpy(s1, s2) funksiyası strcpy funksiyası parametr olaraq iki s tir q bul edir v ikinci s tri birinciy köçürür. ə ə
ə ə strcmp(s1,s2) fuksiaysı strcmp funksiyası s tirl rin müqais si üçün istifad edirl r. g r s1 s tri s2 s tri il ə ə
ə ə ə Ə ə ə ə ə eynidirs onda funksiya 0 qiym tini qaytarır. g r s1-in elementl rinin sayı s2-d n ə ə Ə ə ə ə azdırsa onda <0 ks halda >0 qiym tini qaytarır. ə ə strcat(s1,s2) fuksiaysı strcat funksiyası parametr olaraq iki s tir q bul edir v birinci s trin sonuna ikinci s tri ə ə
ə ə lav edir ə ə strlen(s) funksiyası. strlen funksiyası parametr olaraq h r-hansı s tir q bul edir v n tic olaraq h min s trin ə ə ə ə ə ə
ə ə uzunluğunu qaytarır. Burada s trin uzunluğu anlayışını elanda istifad etdiyimiz ə ə Simvolların_Sayı il qarışdırmaq olmaz. Elandakı Simvolların_Sayı s tir n çoxu neç ə ə ə ə
ə simvol yerl şdir bil c yimizi bildirir, s trin uzunluğu is hal-hazırda s tr yerl şdirilmiş ə ə
ə ə ə ə ə simvolların sayını bildirir. Çalışma 2. İstifad çinin daxil etdiyi s trin uzunluğunu ekranda çap ed n proqram t rtib ə ə ə ə edin. H lli. ə H r-hansı s tir elan ed k. cin operatoru il h min s tr istifad çinin daxil etdiyi ə ə ə ə ə
ə ə ə qiym ti m nims d k. strlen il s trin uzunluğunu çap ed k. Proqram aşağıdakı kimi ə ə ə ə ə ə ə olacaq: #include
#include int
main(){
int k;
// ozunde en coxu 256 simvol saxlaya bilen
// setir elan edirik
char s[
256 ];
// istifadeciden her-hansi setir daxil etmesini isteyek std::cout<< "Zehmet olmasa her-hansi setir daxil edin \n " ;
// istifadecinin daxil etdiyi qiymeti s setrine yerleshdirek std::cin>>s;
k = strlen(s);
std::cout<< "setrin uzunlugu = " < \n " ; } Calışma 3. İstifad çinin daxil etdiyi s tird olan 'a' simvollarının sayını tapan proqram ə ə ə t rtib edin. ə
Proqramda h r-hansı s tir elan edib istifad çinin daxil etdiyi ifad ni h min s tir ə ə
ə ə ə ə yerl şdir c yik. S trin uzunluğunu strlen funksiyası il hesablayacayıq. Daha sonra dövr ə ə ə ə ə operatoru il s trin bütün simvollarını yoxlayıb, a-ya b rab r olanların sayını tapa bil rik. ə ə ə ə ə Proqram kodu aşağıdakı kimi olar:
#include #include
int
main(){
int i,k,say;
// setir elan edirik
char s[
256 ];
// istifadeciden her-hansi setir daxil etmesini isteyek std::cout<< "Zehmet olmasa her-hansi setir daxil edin \n " ;
// istifadecinin daxil etdiyi qiymeti s setrine yerleshdirek std::cin>>s;
k = strlen(s);
say =
0 ;
//dovr operatoru ile setirde olan simvollari bir-bir yoxlayaq
(i=
0 ; i {
(s[i] == 'a' ) say++;
}
std::cout<< "setirde olan a simvollarinin sayi = " < \n " ;
} Çalışma 4. İstifad çinin daxil etdiyi iki s trin eyni olub olmadığını mü yy n ed n proqram ə ə ə ə ə
t rtib edin. ə
ə İki s trin elan edirik v istifad çinin daxil etdiyi ifad l ri h min s tirl r yerl şdiririk. ə ə ə ə ə
ə ə ə ə
ə
Daha sonra strcmp funksiyası il bu s tirl ri müqais edirik. Proqram kodu aşağıdakı kimi ə ə ə
ə
olar: #include
#include int
main(){
// iki setir elan edek
char s1[
256 ], s2[
256 ];
// istifadeciye birinci setri daxil etmesini bildirek std::cout<< "Zehmet olmasa birinci setri daxil edin \n " ;
// Istifadecinin daxil etdiyi birinci setri s1 -e yazaq std::cin>>s1;
std::cout<< "Zehmet olmasa ikinci setri daxil edin \n " ; std::cin>>s2;
if (strcmp(s1,s2) == 0 )
"Setirler eynidir \n " ;
else std::cout<< "Setirler ferqlidir \n " ;
} Çalışma 5. İstifad çinin daxil etdiyi iki s tri birl şdirib çap ed n proqram t rtib edin. ə ə ə ə ə H lli. ə İki s tir elan ed k, istifad çinin daxil etdiyi ifad l ri h min s tril r yerl şdir k. ə ə ə ə ə
ə ə ə ə
ə ə daha sonra strcat il ikinci s tri birinicinin sonuna lav ed k. Proqram kodu aşağıdakı ə ə ə ə ə kimi olar:
#include
#include
int main(){
// iki setir elan edek
char s1[
100 ], s2[
100 ]; std::cout<< "Zehmet olmasa birinci setri daxil edin \n " ; std::cin>>s1; std::cout<< "Zehmet olmasa ikinci setri daxil edin \n "
std::cin>>s2;
// strcat ile s1 -in sonuna s2 -ni elave edek strcat(s1,s1);
std::cout< "
\n
} Çalışmalar. 1. İstifad çini daxil etdiyi s trin uzunluğunu çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
ə 2. İstifad çinin daxil etdiyi s trin son 5 simvolunu ekranda çap ed n proqram t rtib edin. ə ə
ə 3. İstifad çinin daxil etdiyi s trin ilk 3 simvolu il son 5 simvolunu birl şdirib çap ed n ə ə
ə ə proqram t rtib edin. ə 4. El proqram qurun ki, istifad çinin daxil etdiyi s trin 5-ci simvolu il 15-ci simvolu ə ə ə ə arasında qalan hiss sini çap etsin. ə 5. El proqram t rtib edin ki, istifad çid n 3 s tir q bul etsin v bu s tirl ri ardıcıl ə ə
ə ə ə ə ə ə
birl şdir r k tam s tir kimi çap etsin. ə ə ə ə 6.* El proqram t rtib edin ki, istifad çid n 4 s tir q bul etsin v bu s tirl ri daxil olma ə ə
ə ə ə ə ə ə
sırasının ksi ardıcıllığında birl şdir r k tam s tir kimi çap etsin. ə ə ə ə ə 7.* El proqram t rtib edin ki, istifad çid n 4 s tir q bul etsin v bu s tirl ri ə ə ə ə ə ə ə ə ə
uzunluqlarının artma ardıcıllığı il alt-alta çap etsin. ə
ə 7.1 Struct tipinin yaradılması Struct tipl rind n müxt lif tipl rd n olan d yiş nl rd n ibar t yeni tip yaratmaq üçün ə ə
ə ə ə ə ə ə ə istifad olunur. Struct tipi elanı sintaksisi aşağıdakı kimidir: ə
struct Ad {
tip_1 dəyişən_1; tip_2 dəyişən_2; . .
. tip_n dəyişən_n }; Burada Ad yeni yaratdığımız struct tipinin adını bildirir. d yiş n_1, ... d yiş n_n is yeni ə ə ə ə ə tipin h ddl ri adlanır. ə ə
ə ə
ə ə H lli. T l b olunan struct tipinin adı s -dir v 2 h ddi var: int tipli x v char tipli c. Struct ə ə ə
ə ə ə tipinin elanı sintaksisin asas n onu aşağıdakı kimi elan ed bil rik: ə ə ə ə
struct s {
int
x;
char c;
}; 7.2 Struct tipind n olan d yiş nl r ə ə ə ə Struct tipi elan ed rk n biz yeni d yiş n tipi yaratmış oluruq. Yeni yaratdığımız tipd n ə ə ə
ə dig r standart tipl rd n olduğu kimi d yiş n elan ed bil rik. ə ə ə
ə ə ə ə Çalışma 2. Çalışma 1 -d t rtib olunan s struct tipind n q adlı d yiş n elan edin. ə ə
ə ə ə H lli. ə Tipin adı s, d yiş nin adı q olduğuna gör adi standart tipl rin elan olunması ə ə ə ə qaydasına sas n q d yiş nin aşağıdakı kimi elan ed bil rik: ə ə ə ə ə ə // s adli yeni tip yaradiriq
struct s {
int
x;
char c;
};
s q;
Struct tipind n d yiş n elan etdikd n sonra biz artıq onun h ddl rin müraci t ed ə ə
ə ə ə ə ə ə bil rik. Bunun üçün D yiş nin_Adı.H ddin_adı sintaksisind n istifad edirik ə ə ə ə ə ə (d yiş nin_adı nöqt h ddin_adı). ə ə ə ə Çalışma 3. Çalışma 2 -d elan olunan q d yiş nin x h ddin 10, c h ddin is 'A' qiym ti ə ə ə ə ə ə ə ə
ə m nims din. ə ə
ə D yiş nin adı q, olduğundan onun x h ddin 10, c h ddin 'A' qiym ti ə ə ə ə ə ə ə m nims tm k üçün ə ə ə
q.x = 10 ; q.c = 'A'
; yazmalıyıq. Struct tipinin elanı v q d yiş ninin elanı s tril rini d n z r alsaq yekun ə ə
ə ə ə ə ə ə
kod aşağıdakı kimi olar:
// s adli yeni tip yaradiriq
struct s {
int
x;
char c;
};
s q;
// q -nün x həddinə 10 qiyməti mənimsədək q.x =
10 ;
// q -nün c həddinə 'A' qiyməti mənimsədək q.c =
'A' ;
ə 8.1 Sinfin elanı Sinifl r struct tipl rd n f rqli olaraq özl rind d yiş nl rl yanaşı funksiya h ddl ri d ə ə ə ə
ə ə ə
ə ə ə ə ə ə saxlaya bil r. Sinfin elan olunma qaydası aşağıdakı kimidir: ə
sinfin_adı { tip1 dəyişən1; tip2 dəyişən2 .
. .
tip_n dəyişən_n; tip_1 funksiya_1 (); tip_2 funksiya_2 (); .
. .
tip_k funksiya_k (); };
D yiş nl r sinfin d yiş n h ddl ri, funksiyalar is funksiya h ddl ri adlanır. ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə Çalışma 1. int tipli en v int tipli uz d yiş n h ddl ri, int sahe(int,int) funksiya h ddind n ə ə ə ə ə ə ə ibar t duzbucaqli adlı sinif elan edin. sahe funksiyası n tic olaraq q bul etdiyi ə ə ə
ə parametrl rin hasilini qaytarır. ə
H lli . ə Sinfin elanı sintaksisini n z r alsaq t l b olunan sinfi aşağıdakı kimi elan ed ə ə ə ə ə
ə bil rik:
ə
duzbucaqli {
int en;
int
uz;
int sahe (
int , int );
}; 8.2 Sinif tipind n d yiş n elan etm k ə ə ə ə Sinif tipini yaratdıqdan sonra adi standart tipl rd olduğu kimi d yiş n elan ed bil rik. ə ə ə
ə ə Sinif tipind n elan olunan d yiş nl r b z n obyekt d adlandırılır. ə ə ə ə ə ə ə Çalışma 2. Çalışma 1 -d t rtib olunmuş duzbucaqlı sinfind n duzb adlı d yiş n elan ə ə
ə ə ə edin. H lli. ə Sinif tipind n d yiş n elan etm sintaksisin sas n t l b olunan d yiş ni ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə aşağıdakı kimi elan ed bil rik. ə ə duzbucaqli duzb; 8.3 Sinfin h ddl rin müraci t ə ə ə ə Sinfin h ddl rin müraci t ed n zaman struct tipinin h ddl rin müraci t qaydasından ə ə ə
ə ə ə ə ə ə istifad ed c yik. Başqa sözl d yiş nin_Adı.h ddin_adı kimi. ə ə ə
ə ə ə ə Çalışma 3. Çalışma 2 -d elan olunan duzb d yiş ninin en h ddin 10, uz h ddin 20 ə ə ə ə ə ə ə qiym tl ri m nims din. ə ə ə ə H lli. ə Sinif tipinin h ddl rin müraci t qaydasından istifad edib sinfin d yiş n ə ə ə ə ə ə ə h ddl rin t l b olunan qiym tl ri aşağıdakı kimi m nims d bil rik: ə ə ə ə ə
ə ə ə ə ə ə duzb.en = 10 ;
20 ;
ə ə Sinfin funksiya h ddinin proqram kodunu t rtib etm k üçün aşağıdakı sintaksisd n ə ə
ə istifad olunur: ə nəticə_tipi sinfin_adı::funksiyanın_adı (parametrlər) { proqram kodu; }
ə
kodunu t rtib edin. ə
ə sinfin_adı duzbucaqli, funskiya h ddinin adı sahe, funksiyanın qaytardığı n tic nin ə ə ə tipi int, q bul etdiyi h r iki parametrin tipi int-dir. sahe funksiyası n tic olaraq q bul etdiyi ə ə ə ə ə
parametrl rin hasilini qaytarır. Bunları v sinfin funksiya h ddinin t rtib olunma qaydasını ə ə ə ə n z r alıb sah funksiyasının proqram kodunu aşağıdakı kimi t rtib ed bil rik: ə ə ə ə ə ə ə
int duzbucaqli::sahe ( int x,
int y){
return x*y;
} 8.5 Açıq v gizli h ddl r ə ə ə Struct tipind n f rqli olaraq sinifl r öz h ddl rin müraci ti açıq v gizli xass l ri il ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə t nziml y bilir. Sinfin açıq h ddl rin müraci t s rb stdir. Gizli h ddl r is yalnız sinfin ə ə ə
ə ə ə
ə ə ə ə ə ə ə öz h ddl ri müraci t ed bil r. ə ə
ə ə
ə ə Sinfin h r-hansı d yiş n v ya funksiya h ddini açıq elan etm k üçün "public" xass si il ə ə
ə ə ə ə ə elan etm k lazımdır. Sintaksis aşağıdakı kimidir: ə
class sinfin_adı {
: tip_1 dey_1; tip_2 dey_2; . . . tip_n dey_n; };
8.5.2 Gizli h ddl r ə ə Sinfin h r-hansı d yiş n v ya funksiya h ddini gizli elan etm k üçün "private" xass si il ə ə
ə ə ə ə ə elan etm k lazımdır. Sintaksis aşağıdakı kimidir: ə
class sinfin_adı {
Yüklə 362,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|