Çalışan Sağlığı Zoonozlar: Tanı ve Tedavi Yaklaşımı
Yüklə 242,63 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Çalışan Sağlığı Zoonozlar: Tanı ve Tedavi Yaklaşımı Dr. Gül Ruhsar YILMAZ
Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği
Meslek hastalıkları ve iş kazaları, bir ülkede İSG hizmetlerinin niteliğini değerlendirmede en önemli iki kriterdir. İnfeksiyon hastalıkları, günümüz dünyasında önemli sağlık sorunları içinde yer almaktadır.
listesinde infeksiyon hastalıkları vardır.
TANIM (Meslek Hastalıkları Tüzüğü 62. Madde)
Meslek hastalıkları, sigortalının işin niteliğine göre;
İşyerinde bulunan bir etmenle,
kalma sonucu oluşan geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhsal bozukluk durumlarıdır.
Bir enfeksiyon hastalığının ‘Mesleki Bulaşıcı Hastalık’ olabilmesi için;
Görülen işin gereği olarak,
İşyerinin özel koşulların etkisiyle oluşması,
Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile kanıtlanması gereklidir.
Meslek hastalıkları listelerinde yer almayan, fakat görülen iş ve görev icabı olarak alındığı kesin olarak tespit edilen diğer enfeksiyon hastalıkları da meslek hastalığı sayılır.
Teşhisin laboratuvar deneyleriyle teyit edilmesi gereklidir.
«Hastalığın azami kuluçka süresi yükümlülük süresi olarak kabul edilir.»
A GRUBU Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları 1 B GRUBU Mesleki Deri Hastalıkları 2 C GRUBU Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları 3 D GRUBU Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar 4 E GRUBU Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları 5 Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü Hastalık Su- Besin Hava Vekt ö r Temas Plasenta T ü rkiye ’de En Sık Şarbon X X ? X Enfekte et ve deriye dokunma Kuduz X Hasta hayvan tarafından ısırılma Bruselloz X X ? Kaynamamış sü t, taze beyaz peynir
X X X X Kedi dışkısı, plasenter Psittakozis X X X Ev kuşlarından solunum yoluyla
X X X X S ü t ve besin maddeleri Ruam X X Direkt tenas ile deri ve mukozadan Tularemi X X X Su kemiricileri, kene yoluyla Dönek Humma X X Kemiricilerden kene yoluyla Leptospirozis ? X Kontamine sularda y ü zme, çıplak ayak
X X
Fareden pire aracılığıyla
X Doğrudan temas Salmonella X Kontamine et- yumurtayı pişirmeden y.
X Et yiyen k öpeğin enfekte dışkısı
X Kirli gere ç lerle yaralanma Hastalık - Belirtileri Y ü k ü ml ü l ü k Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler D1 GRUBU (Helminthiasis Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar) Ankilostomiasis 3 Ay T ünel ve yeraltı maden işleri, pirinç tarlalarında, killi, nemli toprak zeminde çalışmalar.
3 Ay Hastalık - Belirtileri Y ü k ü ml ü l ü k Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler D2 GRUBU: Tropik Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Malarya 40 G ü n Bu gibi hastalıkların saptandığı ve tedavi edildiği sağlık örgütlerinde ve kurumlarında veya bu hastalıkların patojen ajanları ile çalışılan laboratuvarlardaki sağlık görevlerinde ve araştırmalarında çalışmalar. Amebiasis 30 G ü n Sarı Humma 10 G ü n Veba 10 G ü n Rek ürren Ateş 20 G ü n Deng Fever 10 G ü n Leishmaniozis 7 Ay Frambosie 8 Hafta Lepra 25 Yıl Lekeli Humma 20 G ü n Riketsi ö z 20 G ü n Hastalık -Belirtileri Y ü k ü ml ü l ü k Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler D3 GRUBU: Hayvanlardan İ nsana B ulaşan Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Bruselloz 6 Ay Hayvan bakımı, veterinerlik hizmetleri. Hayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan artıklarıyla yakın temas, bunların işlenmesi, saklanması, taşınması (ahır, mezbaha, hayvan taşımacılığı, veteriner hastaneleri, kasap sakadat çı, sucukç u, et ve balık konserveciliği, sü t ve s ü t mamullerinin işlenmesi, mutfak işleri, hayvan derisi, kılı, yelesi, y ü n ü , kemik vb ’nin işlendiği, toplandığı, yok edildiği yerlerdeki çalışmalar), Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle yapılan çalışmalar. Tetanoz 30 G ü n Şarbon 30 G ü n Salmonella İnf. 30 G ü n Weil Hastalığı 14 G ü n Kuduz 2 Yıl Ornithozlar, Psittakoz 30 G ü n Rek ürrent Ateş 12 G ü n Şap Hastalığı 10 G ü n Ç i ç ek 12 G ü n Q Humması 30 G ü n Leke Humması 20 G ü n Ekinokok Humması 1 Yıl Ruam 1 Ay Hastalık - Belirtileri Y ü k ü ml ü l ü k Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler D4 GRUBU: Meslek Gereği Enfeksiyon Hastalıklarına Ö zellikle Maruz Kişilerdeki Mesleki Bulaşıcı Enfeksiyon Hastalıkları Viral Hepatit 6 Ay Hastane, dispanser, poliklinik araştırma laboratuvarı vb. sağlık kurumlarında çalışmalar. T ü berk ü loz 1 Yıl Meslekle İlişkili Olarak Bulaşabilen Önemli Zoonozlar Şarbon Bruselloz Leptospirozis Q fever
Kuduz
Batı Nil
Listeryozis Lyme hastalığı
M. bovis
Pasteurellosis Psittakozis Salmonellozis E. coli 0 157
Health Protection Agency, UK Meslekler Kesimhane çalışanları Yarasalarla çalışanlar Köpek gezdirenler/barınak çalışanları Balık çiftliklerinde çalışanlar ve balıkçılar Orman işçileri At bakıcıları ve seyisler
Health Protection Agency, UK Meslekler Kanalizasyon işçileri Veterinerler Vahşi hayatta çalışanlar
Çoban
Health Protection Agency, UK Mekan Kesimhane Balık çiftlikleri
Çiftlikler - mandıra, balık, tavuk, diğer
Araştırma ve tanı laboratuvarları Karantina bölgeleri Hayvanat bahçeleri/vahşi hayvan parkları Health Protection Agency, UK Olası Bulaş Yolları Direkt temas Aerosol inhalasyonu Oral
Çevresel kontaminasyon
- kaynaklı
Veterinerlik 1978, Ilinois Katılanların %40’ında zoonotik bir hastalık öyküsü
ısırıkları, psittakozis, Erysipelothrix ve leptospiroz 1975-1982, Avustralya veteriner hekimler Brusellozis, Toxoplazmozis, Q humması
hastalıkların %14’ü
Şarbon Etken
Bacillus anthracis Rezervuar Sığır, buzağı, koyun, keçi, at, domuz, köpek Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi Deri:1-
7 gün, Akciğer: 2 - 5 gün, GIS: 2 - 5 gün
Bulaş
Direk temas-deri, inhalasyon- akciğer, kontamine ürünün yenmesi -GIS Klinik
Deri- tipik lezyon, Akciğer ve GIS: akla gelmeli Şarbon - Tanı Deri şarbonu Lezyon tipik Kesin tanı lezyondan yapılan preparatta gram -pozitif basil görülmesi
B. anthracis İnhalasyon şarbonu Sporlarla karşılaşma hikayesi ve şüphe Mediasten genişlemesi Balgam ve kan kültürlerinde B. anthracis Pulmoner effüzyon veya bronşial biyopsi - immünohistokimyasal boyama ve PCR Orofarengeal ve GIS şarbonu Lezyonda gram- pozitif kapsüllü basiller
Dışkı, kusmuk ya da asit sıvısında etkenin üretilmesi
Vector Borne and Zoonotic Dis 2009 Şarbon -Tedavi Hafif deri şarbonu Prokain penisilin 2 x 800000 U IM, Penisilin V 4 x 500 mg tb, Amoksisilin 3 x 500 mg tb Ağır deri şarbonu Kristalize penisilin 24 MU- semptomlar düzelene ve ateş düşene dek, daha sonra prokain penisilin ya da oral ab Tedavi Süresi Alışılmış: 5 - 7 gün, DSÖ klavuzu: 3 - 5 gün
Siprofloksasin 750 mg 2x1 veya doksisiklin 100 mg 2x1 kull.bl.
Akciğer şarbonu
GIS şarbonu
Menenjit Penisilin G + rifampisin veya vankomisin Penisilin alerjisi: parenteral kinolon veya meropenem + rifampisin veya vankomisin Tedavi Süresi 10- 14 gün
Biyoterör durumunda 60 gün
Şarbon -Tedavi Bruselloz Etken
Brucella melitensis, Brucella abortus, Brucella suis, Brucella canis Rezervuar Keçi, sığır, köpek, domuz Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi Genellikle 1-3 hafta (melitensis), 2 hafta- birkaç ay (abortus) Bulaş
Pastörize edilmemiş süt ürünlerinin ve az pişmiş kontamine yiyeceklerin tüketilmesi ve infekte hayvanlar ve bunların atıkları ve sekresyonları ile direk temas Klinik
Akut dönemde ateş, titreme, terleme, yorgunluk, başağrısı, sırt ağrısı. Kronik dönemde tekrarlayan uyku bozuklukları, depresyon, yorgunluk, başağrısı, terleme, lokalize organ tutulumları Bruselloz- Tanı Tipik klinik özellikler Hayvan teması öyküsü Seroloji Rose-Bengal testi-En iyi tarama testi Akut bruselloz: duyarlılık %96 - 100, özgüllük %91 -100 Kronik bruselloz: duyarlılık %33 -50 Standart tüp aglütinasyonu Tek örnekte 1/160 ve üstü ya da titre artışı Takip ve tedavide kullanılmamalı. 2 yıla dek yüksek titrelerde kalabilir Coombs testi Blokan antikorlar ve prezonu ortadan kaldırır
Tedavi Akut Bruselloz 4-6 hafta tedavi 2-3 streptomisin 1 x 1 gram IM + doksisiklin tb 2 x 100 mg, takiben doksisiklin 2 x 100 mg veya rifampisin tb 1 x 600 mg + doksisiklin 2 x 100 mg Doksisiklin + rifampisin 6 hafta TMP-SMZ < 8y veya gebelerde kull.bl. Kronik Bruselloz Tutulan bölgeye bağlı 3 ay –
1 yıl süreyle tedavi Gebede Bruselloz Rifampisin, seftriakson, TMP/SMZ Nörobruselloz Seftriakson + doksisiklin + rifampisin TMP/SMZ + doksisiklin + rifampisin
Leptospiroz Etken
Leptospira interrogans grubu Rezervuar Fare, kedi, köpek, keçi, sığır, domuz, kuş, sürüngenler, çiftlik hayvanları, koyun, geyikler Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi 2 gün –
4 hafta Bulaş
İdrarla kontamine suda yüzme sırasında derideki yaralardan ve mukozalardan etkenin alınması ve infekte hayvan idrarı ile temas
Klinik İlk belirtiler ani ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, kusma, konjunktivit ve halsizlik. İshal, karın ağrısı, sarılık, hemorajik döküntüler. 4 - 7 gün sonra iyileşme ve ikinci faz: Böbrek ve karaciğer yetmezliği, vaskülit , menenjit Leptospiroz- Tanı Klinik ve laboratuvar bulguları Karanlık alan mikroskopisi “Whartin - Starry” ya da Giemsa ile boyanan spiroketler, FNK besiyeri, PCR İlk 7 gün kan ve BOS, 2. haftadan itibaren idrardan izolasyon Seroloji –
Mikroaglütinasyon testi >1/100 Leptospiroz-Tedavi 4. günden sonra tedavinin faydası yok Ağır olgular – Penisilin G, 4 x 1.5 MU Hafif olgular – Doksisiklin 2 x 100 mg veya amoksisilin 4 x 500 mg, 7 gün süreyle kullanılır.
Q Humması Etken
Coxiella burnetii Rezervuar Sığır, koyun ve keçi Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi 14-
39 gün (ortalama 20)
Bulaş Kontamine aerosollerin solunması, çiğ ya da pastörize edilmemiş süt, peynir, enfekte doğum yapan hayvanla temas, enfekte tavşan derisini yüzme, kan transfüzyonu, enfekte kene ile temas, otopsi Klinik
Akut Q ateşi: 2 - 14 gün süren ve kendi kendini sınırlayan ateşli hastalık, pnömoni , endokardit, hepatit, osteomyelit, Kronik Q ateşi: Endokardit, osteomyelit, hepatit, interstisyel ac fibrozisi , uzamış ateş, purpurik döküntü Q Humması - Tanı Kompleman aglütinasyon ve IFA Faz 2 IgG ≥ 1/200, IgM ≥ 1/50 ve üstü titrede pozitiflik akut
Faz 1 IgG ≥ 1/800 kronik
PCR Q Humması -Tedavi Pnömoni doksisiklin 2 x 100 mg 10 - 14 gün.
Eritromisin tek başına ya da rifampisinle kombine kull.bl. Endokardit: doksisiklin + klorokin 18 ay veya doksisiklin + ofloksasin 3 yıl
Doksisiklin + siprofloksasin veya rifampisin 2 yıl
Kuduz Etken
Rabies virüs Rezervuar Köpek, kedi, kurt, tilki, yarasa, kokarca, rakun Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi Birkaç gün –
19 yıl
Bulaş
Kuduz hayvan ısırıkları, yarasa teması, transplantasyon Klinik
2- 10 gün süren prodromal dönem, ensefalit dönemi ve paralizi dönemi Ensefalit dönemi: Ajitasyon, deliryum, hidrofobi, fotofobi, aerofobi Paralitik dönem: Assendan paralizi veya simetrik quadriparezi Kuduz – Temas Öncesi Profilaksi 0, 7, 21 veya 28. günlerde 3 doz aşı Riskin devam ettiği laboratuvar çalışanlarında 6 ayda bir, diğer risk altındaki kişilerde 2 yılda bir antikor düzeyi bakılmalı < 0.5 IU/mL ise rapel aşılama
Ig gerek olmayıp 0 ve 3. günlerde 2 doz aşı yeterli
Kuduz - Tanı Histopatolojik inceleme: Negri cisimcikleri Serum, BOS, ense saç çizgisinden alınan biyopsi örneğinde FA testi ile antijen aranması
Fare beynine inokülasyon ve nöroblastoma hücre kültürü ile virüs izolasyonu Nötralizan antikorların tespiti - Tedavi edilmemiş hastalarda 15. günde %100
Moleküler yöntemler
Kuduz - Tedavi Destek
Temas Sonrası Profilaksi DSÖ: “Rabies postexposure prophylaxis is emergency”
CDC: “Rabies postexposure prophylaxis is not emergency but urgency”
TSP uygulaması
Yara bakımı
IG uygulaması
Hücre kültürü aşısı
Genel Yaklaşım Temas sonrası profilaksi acil bir durumdur, geciktirilmemeli ve ertelenmemelidir
Pürifiye kuduz aşısı ve immunglobulin için kontrendikasyon yoktur
rejimleri ve uygulama yolları tercih edilmelidir
Genel Yaklaşım Yara zaman geçirmeden su ile yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir İlk anda kuduz immunglobulini mevcut değilse ilk aşıdan itibaren maksimum 7 güne kadar yapılabilir
Gebelik ya da yenidoğan olmak PEP için asla kontrendikasyon değildir
öyküsü olan kişide yeni başvurmuş gibi yaklaşımda bulunulmalıdır
Kuduz PEP Yara yerine yaklaşım Hemen yapılmalıdır Kişi temastan uzun süre sonra geldiyse de yapılmalıdır
Yara yeri hızla en az 15 dakika bol sabunlu suyla ya da suyla yıkanmalıdır
yapılmalıdır
Kuduz PEP Yara yerine yaklaşım Deri ve dokulara zarar verilmemelidir Primer kapama derin ve geniş yaralarda bireysel olarak değerlendirilmelidir
Yaraya sütür atılmamalıdır. Zorunlu ise yara çevresine IG uygulandıktan sonra atılabilir
Tetanoz aşısı ve antibiyotik profilaksisi yapılmalıdır
Temas Sonrası Profilaksi DSÖ Risk Kategorileri Kategori I:
Hayvana dokunma veya besleme, sağlam cildin yalanması
PROFİLAKSİ GEREKMEZ Kategori II:
Çıplak cildin dişlenmesi, kanama olmayan minör tırmalamalar,
Sadece AŞI UYGULANIR
Kategori III: Tek veya çok sayıda olup deriyi geçen ısırıklar,
bütünlüğü bozulmuş cildin yalanması
Müköz membranların salya ile teması, yarasa ile şüpheli temas
AŞI ve İMMÜNGLOBULİN UYGULANIR
WHO 2009 Temas Sonrası Profilaksi Karar verirken Temasın tipi
O bölgedeki kuduz epidemiyolojisi Daha önceki immünizasyon durumu IG mevcudiyeti Temas Sonrası Profilaksi Profilaksi gerektirmeyen temas İnsan ısırıkları Fare, sıçan, gerbil, tavşan, hamster, yılan ısırıkları Kuduz bir hayvanı beslemek, kan, idrar ve dışkısıyla temas etmek, pişmiş etini yemek veya sütünü içmek
Kuduz hastasına rutin bakım yapan sağlık çalışanlarına müköz membran veya bütünlüğü bozulmuş deriye infeksiyöz materyal teması olmadıkça
Rutin aşılanan kedi, köpek ısırmalarında hayvanın gözlenmesi şartıyla
Temas Sonrası Profilaksi Riskli temas Tüm vahşi ve evcil etobur hayvan ısırmaları, ısırığın tipi ve yerine bakmaksızın
Isırık dışı yaralar; açık yara, kesik veya müköz membranların tükrük, salya ve diğer nöral doku ile teması, tırmalamalar
İnfeksiyöz aerosollerin inhalasyonu
Kuduzlu hastadan yapılan transplantasyon
Temas Sonrası Profilaksi Temas edilen hayvan ile ilgili durumlar Provokasyon sonucu olan ve kuduzun görülmediği bölgelerdeki hayvan ısırıklarında risk daha düşüktür
Hayvanın türü kuduz için riskli değilse ve laboratuvar sonuçları 48 s içinde alınabiliyorsa test sonuçları beklenebilir Hayvan aşılı ve gözlem altında tutuluyorsa 10 gün beklenir Ancak hayvanda gözlem altında bir bulgu ortaya çıkarsa hemen TSP’ye başlanır
Kuduz İmmunglobulini Uygulaması Bütün kuduz şüpheli temaslarda aşı ile birlikte uygulanır (DSÖ 3. kategorideki yaralanmalarda öneriyor)
uygulanmalıdır
IM uygulanması gerekiyorsa aşının yapıldığı yerden uzak bir bölgeye yapılmalıdır
Kuduz İmmunglobulini Uygulaması Başlangıçta IG bulunamamışsa aşının ilk dozundan sonraki 7 gün içinde yapılabilir
Doz: İnsan RIG: 20 IU/kg, At RIG: 40 IU/kg tek seferde Toplam doz aşılmamalıdır Sayıca çok ve geniş yaralarda steril SF ile 2- 3 kat sulandırılarak uygulanabilir
Temas Sonrası Profilaksi Mevcut hücre kültürü aşıları yeterli etkinliktedir Human diploid cell vaccine (HDCV) Rabivac TM Purified vero cell vaccine (PVRV) Verorab TM , Purified chick embryo cell vaccine (PCECV) Rabipur TM
Erişkinlerde deltoid kas içine, çocuklarda uyluk anterolateral bölgeye uygulanır
Aşı hiçbir zaman gluteal bölgeye uygulanmaz
Temas Sonrası Profilaksi Aşı uygulama şeması
ESSEN Kuduz virusu ile temas 0. gün kabul edilerek 0, 3, 7, 14 ve 28. günlerde birer doz aşı uygulanır
ZAGREB Alternatif olarak 2-1- 1 rejimi kullanılabilir. İki doz aşı 0. günde uygulanır. Aşılardan biri sağ kol deltoid kasına, diğeri ise sol kol deltoid kasına yapılır. Daha sonra 7. ve 21. günlerde birer doz aşı daha uygulanır.
ETKİNLİK
43 HASTA
42 HASTA
% 30
% 53
% 90
% 95 Tulek N. Int J Infect Dis 2005 Batı Nil Ateşi Etken
West Nile virüs Rezervuar Kuşlar, at, Vektör: Culex cinsi Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi 2- 14 gün Bulaş
Culex türü sivrisinekler, kan transfüzyonu, laboratuvarda perkütan yaralanma, organ transplantasyonu, diyaliz, transplasental Klinik
Asemptomatik , Batı Nil Ateşi, Ensefalit, Menenjit, Akut flask paralizi Batı Nil Ateşi - Tanı Seroloji BOS IgM pozitifliği
PCR BOS, doku veya diğer vücut sıvılarında
- Tedavi Destek Tetanoz Etken
Clostridium tetani Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi 2 gün –
4 hafta Bulaş
C. tetani içeren toz, toprak veya hayvan atıkları ile kontaminasyon Klinik
Trismus (kilitlenmiş çene) ve risus sardonicus, opistotonus, abdominal rijidite, tonik konvülziyonlar, serebral ve duyusal fonksiyonlar normal Tetanoz - Tanı Klinik özellikler Travma hikayesi Daha önce bağışıklığın olmaması
Hava yolu ve ventilasyon Tetanoz anti-serum Karanlık ve sessiz oda Diazepam veya nöromuskuler blokerler Metronidazol Tetanoz Korunma http://www.who.int/immunization/wer8120tetanus_May06_position_paper.pdf Tetanoz- Temas Sonrası Profilaksi Temiz minör yaralanmalar Diğer bütün yaralanmalar Bağışıklama
durumu
Td TIG
Td TIG
Bilinmiyor veya <3 doz Evet Hayır
Evet
Evet >3 doz
Hayır**
Hayır Hayır***
Hayır
*Kirli, dışkı ve salya teması olan yaralanmalar. Kesi yaraları, yanıklar, yabancı cisim batmaları, ısırıklar, donma, kurşun yarası
**Evet, son dozun üzerinden geçen süre >10 yıl ise *** Evet, son dozun üzerinden geçen süre > 5 yıl ise
Td: Tetanoz ve erişkin tip difteri toksoidi, TIG: Tetanoz immünglobulin Erişkin Bağışıklama Rehberi, EKMUD Derneği, Ankara 2009
Psittakoz (Ornitozis) Etken
Chlamydia psittaci Rezervuar Kuşlar Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi 4- 15 gün Bulaş
İnfekte kuş dışkılarını taşıyan tozların inhalasyonu, infekte sekresyonlar ve dokulardan direk temas Klinik
Titreme, ateş, başağrısı , myalji , boğaz ağrısı, öksürük, abdominal distansiyon ve hassasiyet, bulantı, kusma, fotofobi , solunum sayısında artma, sekonder akciğer infeksiyonu ve maküler döküntü. Ciddi olgularda deliryum, stupor ve siyanoz. Psittakoz - Tanı İlk hafta -PA- AC yama tarzı infiltrasyon
örneğinden mikroorganizma izolasyonu
Akut ve konvelesan dönem serum örneklerinde Chlamydia antikor titresinde 4 kat artış
Tetrasiklin ateş düştükten sonra 2 hafta süreyle kullanılır.
Lyme Etken
Borrelia burgdorferi Rezervuar Beyaz ayaklı fare, kirpi, karaca ve geyik Vektör: Ixodes türü keneler Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi
Bulaş
Kenenin spiroketi içeren tükrüğünü kan akımına ya da dışkısını cilde bırakmasıyla mg.
Klinik 1. evre: ECM, 2. evre: Haftalar ya da aylar sonra oç. nörolojik bozukluklar, AV blok, 3. evre: İki - üç yıl sonra artrit Lyme - Tanı Endemik bölgede ECM lezyonları ve klinik bulgular PCR IFA, ELISA 2-4 hft IgM, 4-6 hft IgG Lyme - Tedavi Erken evre: Tetrasiklin, seftriakson, penisilin, amoksisilin, eritromisin EM doksisiklin 2 x 100, 10- 21 gün, amoksisilin veya sefuroksim aksetil 14- 21 gün
Menenjit ve radikülopati: seftriakson 1 x 2 gram, 10 - 28 (14) gün, pen. Kristalize 18-24 MIU Geç evre Artrit: Oral doksisiklin, amoksisilin, sefuroksim aksetil 28 gün Nörolojik tutulum + artrit: 2 -4 hft seftriakson veya pen. kristalize Penisilin, seftriakson, eritromisin Tekrarlayan Ateş Etken
Borrelia recurrens Rezervuar Fare, tavşan, hamster, sincap, at, sığır, domuz Vektör: Ornithodoros spp. türü kene, bit Risk Grubu Meslekler Endemik bölgeye seyahat edenler, açık alanda çalışanlar
Kuluçka Süresi 2- 12 gün Bulaş
Kene tutunması, bit
Klinik Ani ateş, epidemik form 5 -7, endemik 3- 4 günde normale döner, 7 - 10 gün sonra tekrar ateş ve klinik bulgular, ateşle birlikte başağrısı, myalji, iştahsızlık, bulantı, kusma, splenomegali, hepatomegali, kanama eğilimi bulguları, bronşit, bronkopnömoni, koma, kranial sinir felçleri, hemipleji, menenjit Tekrarlayan Ateş - Tanı Ateşli dönemde periferik yayma, kalın damlada spiroketler PCR Tekrarlayan Ateş - Tedavi Bit kaynaklı – tek doz tetrasiklin ya da eritromisin Kene kaynaklı – 5- 10 gün tetrasiklin, doksisiklin ya da eritromisin Menenjit ve ensefalit –
parenteral 14 gün seftriakson ya da kristalize penisilin Mycobacterium bovis Etken
Mycobacterium bovis Rezervuar Sığır, Geyik Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi
Bulaş
Kontamine ve pastörize edilmemiş hayvansal gıdaların tüketimi, avlama ya da kesme sırasında direk temas, M. bovis ile infekte hayvanların exhale ettiği havanın inhalasyonu Klinik
Akciğer tbc, lenf nodları ve diğer vücut bölgeleri etkilenebilir. M. bovis - Tanı Tüberkülin deri testi PCR Kültürde üreme
M. bovis - Tedavi
’le aynı
Lekeli Humma (Kayalık Dağlar Ateşi) Etken
Rickettsia rickettsi Rezervuar Köstebek, tavşan, yarasa, köpek Vektör: Dermacentor türü keneler Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi
Bulaş
Kene tutunması Klinik
Başağrısı, ateş, döküntü Kayalık Dağlar Ateşi - Tanı Akut ve konvelesan dönem örneklerde ab titrelerinde 4 kat artış IFA: 1/64 ve üzeri Kayalık Dağlar Ateşi - Tedavi Doksisiklin Gebelerde kloramfenikol Kist Hidatik Etken
Echinococcus granulosus, Echinococcus oligoarthrus, Echinococcus multilocularis Rezervuar Köpek, çakal, tilki, ara konak: otçul ve etçil hayvanlar Risk Grubu Meslekler
Bulaş
İnfekte köpekten ellere bulaşan parazit yumurtalarının ağız yoluyla alınması Klinik
Sağ üst kadranda ağrı, kolestaz, siroz, kronik öksürük, balgam, dispne, göğüs ağrısı, hemoptizi Kist Hidatik – Tanı Seroloji Görüntüleme
Cerrahi- kür
PAIR- %98’e varan başarı oranları
Üç - altı ay. Ruam Etken
Burkholderia mallei Rezervuar At, eşek, tek tırnaklı hayvanlar, kedigiller, köpek, keçi, koyun, deve Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi
Bulaş
Hasta hayvanların burun akıntılarının derideki yara ve çiziklere bulaşması, lab.da aerosol Klinik
Etkenin vücuda girdiği bölgede müköz membranlarda, deride, lenfatiklerde nodül, apse ve ülser oluşumu Ruam – Tanı Seroloji Kültür
Moleküler yöntemler Ruam – Tedavi Sülfonamidler Kırım - Kongo Kanamalı Ateşi Etken
Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus Rezervuar Büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarda viremi Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi
Bulaş
Kene tutunması, kan, vücut sıvısı ile bütünlüğü bozulmuş deri ve mukoza teması Klinik
Ateş, başağrısı, myalji, ciddi olgularda ekimoz, hemoraji, şok KKKA – Tanı Seroloji PCR
KKKA – Tedavi Destek Tularemi Etken
Francisella tularensis Rezervuar Yabani tavşan, sincap, su ve tarla faresi kunduz, geyik ve rakun gibi kemirici hayvanlar, insan ve evcil hayvanlar rastlantısal konak Risk Grubu Meslekler
Kuluçka Süresi
Bulaş
Kene tutunması, kontamine su ve gıdalar, infekte aerosoller Klinik
Ülseroglandüler, orofarengeal, okuloglanduler, glanduler, pnömonik, tifoidal Tularemi – Tanı Kültür Seroloji: MAT, ELISA, DFA PCR
Tularemi – Tedavi Streptomisin 2 X 1 gram İM Gentamisin, 3- 5 mg/kg İV/İM
Tetrasiklinler (özellikle doksisiklin)
Doksisiklin 2 X 100 mg İV/PO
Kloramfenikol (menenjit olgularında düşünülmelidir) 4 X 15 mg/kg İV
TEŞEKKÜRLER Yüklə 242,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
|