Camal Zeynaloğlu
) “İşləməyən, dişləməz” ≈ “No pains, no gains”
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1) “İşləməyən, dişləməz” ≈ “No pains, no gains”; 2) “Əl əli yuyar, əl də üzü” = “Clow me and I`ll clow thee”; 3) Gözəllik ondur, doqquzu dondur” ≈ “Fine feathers make fine birds”; 4) “Tək əldən səs çıxmaz” = “One man, no man”; 5) “Balıq başından iylənər”=“Fish begins to stink at the head”; 6) “Nə əkərsən, onu da biçərsən” = “As you sow, you shall mow”; 7) “Hər oxuyan Molla Pənah olmaz” ≈ “All are not hunters that blow the horn”; 8) “Halva-halva deməklə ağız şirin olmaz” ≈ “ Many words will not fill a bushel”; 9) “Ağıl yaşda deyil, başdadır” = “Wisdom is not attained with years, but by ability” və s. Beləliklə, orta məktəbi bitirən şagirdlər zəngin lüğət ehtiyatı ilə yanaşı, İngilis dilində ən azı 70-80 atalar sözü və zərbi- məsəlləri mənimsəyirlər. Son olaraq, şagirdlərin İngilis dilində atalar sözləri və zərbi-məsəllərinin öyrənilməsinin nə dərəcədə əhəmiyyətli olmasını İngilis aliminin, A.Tennisonun fikrini xatırlamaq məncə kifayət edər. Onun fikrincə, “Atalar sözləri - şəhadət barmağında daim parlayan qiymətli üzükdür.” Camal Zeynaloğlu, İngilis dili müəllimi 1986 - cı il. 46 Yenidənqurma siyasətilə əlaqədar dil dərslərində şagirdlərin ideya-siyasi tərbiyəsinə verilən müasir tələblər Sov.İKP MK-nın yenidənqurma siyasəti təkcə əvvəlki dövrün durğunluğundan xilas olmaq, buraxılmış səhvləri düzəltmək demək deyildir, həm də ictimai təşkilin və iş metodlarının tarixən məhdud, vaxtı keçmiş cəhətlərini aradan qaldırmaq deməkdir. Bu siyasət həm də sovet cəmiyyətinin intellektual tərəqqisinə uyğun olaraq, sosializmə ən müasir formalar vermək deməkdir. Bu gün cəmiyyətimiz inqilabi yolla keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçdiyi bir zamanda məktəb qarşısında çox mühüm vəzifələr durur, çünki sosializmin gələcəyi məktəbdən, yeni insanın təlim və tərbiyəsindən çox asılıdır. Cəmiyyətimiz üçün yüksək ideya-mənəvi keyfiyyətlərə malik nəsil yetişdirmək sahəsində biz müəllimlər qarşısında yeni vəzifələr qoyulmuşdur. Ümumtəhsil və peşə məktəbi islahatının əsas istiqamətlərində deyilir: “Möhkəm kommunist əqidəsinə malik şüurlu vətəndaş yetişdirilməsi ideya-siyasi tərbiyədə əsas yer tutmalıdır. Təlim-tərbiyə prosesinin bütün ünsürləri, məktəbin bütün ictimai həyatı buna xidmət etməlidir. Şagirdlərin sovet vətənpərvərliyi ruhunda, SSRİ xalqları arasında mehriban dostluq ruhunda tərbiyə olunması gücləndirilsin.” Xarici dilin tədrisi prosesində tərbiyə məqsədi, əsasən, tədris materiallarının məzmunu vasitəsilə həyata keçirilir. 47 Tədrisin mərhələlərindən asılı olaraq mətnlər müxtəlif xarakterdə olur. Lakin müəllim elə ilk mərhələdən başlayaraq məzmunla yanaşı mətnin tərbiyəvi cəhətinə də xüsusi diqqət verməlidir. Tədris zamanı mətnlərin əksəriyyətində ideya-siyasi tərbiyə məsələsinin vacib problemləri olan vətənpərvərlik, beynəlmiləlçilik, vəzifə borcu, əməyə, əmək adamlarına hörmət, əmək kollektivlərində qarşılıqlı münasibət və s. məsələlər qoyulur. Tədrisin yuxarı mərhələsində ictimai-siyasi xarakterli materiallara daha geniş yer verilmişdir. Bu materiallarda sosializm cəmiyyətinin üstünlükləri, ölkəmizin inqilabi keçmişi, sovet xalqının Böyük Vətən müharibəsindəki rəşadəti, hazırda əmək cəbhəsindəki nailiyyətləri öz əksini tapır. Həmin materiallardan istifadə edərkən sosializm sisteminin kapitalizm sistemindən üstünlüklərini, sovet həyat tərzinin kapitalist həyat tərzindən köklü surətdəki fərqlərini şagirdlərə müqayisəli şəkildə izah edilməlidir. Bu da şagirdlərdə ideya-siyasi tərbiyənin formalaşmasına, onlarda elmi-dünyagörüşünün daha da inkişafına zəmin yaradır. Dördüncü sinifdən başlayaraq onuncu sinfə kimi ingilis dilinin tədrisində siyasi xarakterli mətnlər əsas yer tutur. Məsələn: IV sinifdə “May günü”, V sinifdə “Noyabr bayramı”, “Leninin uşaqlığı”, “Qoy həmişə günəş olsun!”, VI sinifdə “Lenin haqqında”, “Leninin portreti”, VII sinifdə “Bilik günü”, “Sovet Konstitusiyası günü”, “Ananın bayramı” və s. kimi mətnlər şagirdlərin ideya-siyasi tərbiyəsində həlledici əhəmiyyətə malikdir. Müasir tələblər baxımından ayrı-ayrı mövzular üzərində şagirdlərdə ideya-siyasi tərbiyənin aşılanması biz 48 müəllimlərdən böyük pedaqoji ustalıq tələb edir. Belə ki, müəllim tədrisin aşağı mərhələsində ictimai-siyasi xarakterli mövzu və materialları tədris edərkən istər-istəməz şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərini və bilik dairəsini nəzərə almalıdır. IV sinifdə “May günü” mövzusunu keçərkən müəllim ilk növbədə şagirdlərə 1 Mayın nə vaxt, harada və necə yaranması tarixi haqqında qısaca məlumat verməlidir. Onların nəzərinə çatdırılmalıdır ki, 1886-cı il mayın 1-də Amerika Əmək Federasiyası səkkiz saatlıq iş günü tələbi ilə nümayiş keçirməyi qərara almışdır. Həmin gün ölkənin 350 minə yaxın fəhləsi nümayişə çıxmışdı. Bundan sonra Çikaqoda hadisələr xüsusilə kəskin xarakter almışdı. Çikaqo fəhlələri ilə həmrəylik əlaməti olaraq bütün ölkələrin proletarları Mayın 1-də çıxışlar təşkil etməyə başladılar. Sonra müəllim fikrini bu cür tamamlamalıdır. Zəhmətkeşlərin həmrəylik günü olan 1 Mayın böyük siyasi əhəmiyyəti var. Həmin gün bütün dünyada milyonlarla zəhmətkeş insanlar hər cür istismara, ədalətsizliyə, zorakılığa, şovinizmə, müstəmləkəçiliyə, imperializmə, hər cür silahlanmaya və ədalətsiz müharibələrə qarşı özlərinin etiraz səslərini ucaldırlar. VI sinifdə “V.İ.Lenin haqqında” mövzusunun tədrisi zamanı dahi rəhbərin həyat fəaliyyəti ilə şagirdləri tanış edərkən qeyd edilməlidir ki, o hər hansı bir ölkədə olmuşsa, hökmən ilk növbədə həmin xalqın dili ilə maraqlanmışdır. Sonra müəllim fikrini bu şəkildə tamamlamalıdır: “Sovet adamları həmişə və hər yerdə öz həyat və fəaliyyətlərinin hər bir sahəsində V.İ.Lenindən nümunə götürürlər. Lenin kimi yaşamaq, Lenin kimi işləmək, Lenin kimi mübariz olmaq bizim həyat meyarımız olmuşdur. İndi biz ictimai-siyasi fəaliyyətimizin bütün sahələrindəV.İ.Leninə istinad edirik. 49 Dərs prosesində müəllim şagirdlərə bu və ya digər məsələlər barədə sadəcə məlumat verməklə kifayətlənməməli, onlarda şüurlu surətdə möhkəm kommunist əqidəsi və inamı yaratmaq üçün keçdiyi mövzuları müasir həyatla əlaqələndirməyi bacarmalıdır. Məsələn, VII sinifdə “Sovet Konstitusiyası günü” mövzusunun izahı zamanı şagirdlərin siyasi bilik dairəsini genişləndirmək məqsədilə ölkəmizdə yenidənqurmanın, aşkarlığın və demokratiyanın genişləndiyi bir vaxtda SSRİ Konstitusiyasında edilmiş əsaslı dəyişikliklər haqqında məlumat verilməlidir. Şagirdlərin nəzərinə çatdırılmalıdır ki, yenidənqurma ilə əlaqədar olaraq konstitusiyada edilmiş dəyişikliklər başlıca olaraq siyasi sahədə - dövlət aparatında edilmiş dəyişikliklərdir. Dövlət müəssisəsi və kooperasiya, təsərrüfat hesabı və özünü maliyyələşdirmə haqqında qəbul edilmiş qanunlar yeni konstitusiyada da geniş əksini tapmışdır. Sonra Konstitusiyada xalqın dövlətin idarə edilməsində daha da yaxından iştirakı, onların seçki hüquqlarının əsaslı şəkildə genişləndirilməsi də göstərilmişdir. Məsələn, SSRİ Ali Sovetinə əgər əvvəllər 1500 deputat seçilirdisə, indi isə onların sayı 2250 nəfərə çatdırılacaqdır. Bunların 750-si ilk dəfə olaraq əmək kollektivlərindən və ictimai təşkilatlardan seçilir. Hər bir deputat yerinə 3 namizəd göstərilir. Gənc nəslin tərbiyəsinin həyata keçirilməsi üçün əsas cəhətlərdən biri elmi dünyagörüşün formalaşmasına kömək edə biləcək səmərəli forma və metodlardan istifadə edilməsidir. Biz adətən dərsin praktik məqsədilə əlaqədar olaraq mətnin məzmununa aid şagirdlərə suallarla müraciət edirik. Bununla biz şagirdlərin mətnin məzmununu nə dərəcədə mənimsəmiş 50 olduğunu yoxlamış oluruq, çünki şagirdlər verilmiş sualların cavablarını mətndən asanlıqla tapa bilirlər. Lakin mətnin ideyasına aid, onun tərbiyəvi məqsədini əks etdirən suallara mətndə hazır cavablar tapmaq mümkün deyildir. Ona görə də bu sahədə müəllimlərdən böyük ustalıq və yaradıcılıq qabiliyyəti tələb olunur. Bu zaman müəllim şagirdlərə sualla müraciət edərkən onların öyrəndikləri dil materialı dairəsini də nəzərə almalıdır. VII sinifdə “Ev” mətninin tədrisi zamanı müəllim həmin mətni oxumamışdan əvvəl şagirdlərə kapitalist ölkələrindəki zəncilərin həyatı, onların cəmiyyətdə tutduqları mövqeləri haqqında qısaca da olsa, məlumat verməlidir. Mövzunun izahından sonra müəllim şagirdlərdə həm ideya- siyasi tərbiyənin aşılanması, həm də onların siyasi dünyagörüşün formalaşması məqsədilə aşağıdakı suallarla onlara müraciət etməlidir: 1. Amerikada zəncilərin hüququ varmı? 2. Zəncilərə nə üçün iş vermirlər? 3. Ağ adamlar Cimə nə üçün nifrət edirdilər? 4. Ağ adamlar Cimi nə üçün döyürdülər? 5. Cimin ağ adamlar tərəfindən öldürülməsi sizə necə təsir bağışlayır? 6. Bu, Amerikada insan hüquqlarının tapdanması faktını sübut edirmi? Bəzən müəllim tədrisin yuxarı mərhələsində mövzunu şagidrlərə izah edərkən ana dilinə daha çox yer verir ki, bu da xarici dilin öyrənilməsinə ayrılmış vaxtın səmərəsiz keçməsinə səbəb olur və şagirdlərin şifahi nitqinin inkişafına böyük mənfi 51 təsir göstərir, fikrin həmin dildə ifadə olunmasında çətinlik yaradır. Şagirdlər mətnin məzmununu xarici dildə başa düşməli və öz fikirlərini həmin dildə ifadə etməyi bacarmalıdırlar. Tədrisin yuxarı mərhələsində keçilən “Şəhər üzərində qırmızı bayraqlar”, “Mehdi Hüseynzadə”, “Qələbə günü”, “Beynəlxalq qadınlar günü”, “Tomun arzusu”, “Sovet Azərbaycanı” və s. mövzular şagirdlərdə ideya-siyasi tərbiyənin aşılanması üçün geniş imkanlar yaradır. X sinifdə bəzi mövzuların (“Londonun görməli yerləri”, “Sovet Azərbaycanı”) izahı zamanı müəllim təkcə mətndəki yeni sözlərin mənimsədilməsi ilə kifayətlənməməli, eyni zamanda, şagirdlərin gündəlik qəzet və jurnallardan oxuduqları, televiziya və radiodan eşitdikləri yeni və öyrənilməsi zəruri olan bir sıra söz və ifadələri də mənimsətməyə çalışmalıdır. Məsələn, “democracy” – “demokratiya”, “glasnost” – “aşkarlıq”, “prestroika” – “yenidənqurma”, “acceleration”–“sürətləndirmə”, “inter- national situation” – “beynəlxalq vəziyyət”, “agreement” – “saziş, razılaşma”, “nuclear and chemical weapons” – “nüvə və kimyəvi silahlar”, “offensive arms” –“hücum silahları”, “diffensive arms” – “müdafiə silahları”, “to deploy” – “yerləşdirmək”, “to stint” –“azaltmaq”, “tension” – “gərginlik”, “detente” – “gərginliyin zəiflədilməsi” (bu söz, əlbəttə fransız dilindən keçmə sözdür, ingilis dilində isə bu ifadə “relaxation of tension” kimi səslənir.), “arm race” –“sürətlə silahlanma”, “cruise missiles” – “qanadlı raketrlər”, “to propose”-“təklif etmək”, “to exchange opinion” – “fikir mübadiləsi”, “official visit” –“rəsmi səfər”, “mutual understanding” – “qarşılıqlı anlaşılma”, “communicay” – “bəyanət” (syn. 52 “statement”, “announcement”), “a join communicay” – “birgə bəyanət”, “intermediary and shorter-range missiles” –“orta və yaxın mənzilli raketlər” və s. söz və ifadələr şagirdlərin siyasi lüğət ehtiyatını zənginləşdirməyə xidmət edir. Bundan sonra müəllim dərs prosesində kartoçka sistemindən istifadə edərkən şagirdlərə müasir həyatla bağlı cümlələr verməyə çalışmalıdır. Məsələn: 1.Yenidənqurma və aşkarlıq partiyamızın yeni siyasətidir. 2. Aşkarlıq sovet demokratiyasının əsas meyarı və güzgüsüdür. 3. Yenidənqurma işimizin başlıca amilidir. 4. Sürətləndirmə sosial sahənin inkişafında ən mühüm vəzifədir. 5.Demokratiya-insanın qanuni və zəruri mənəvi haqqıdır. 6. İnqilabi yenidənqurma sosializmin yeni xarakteridir və s. kimi cümlələr şagirdlərin ideya-siyasi tərbiyəsinə kömək etməklə yanaşı, həm də onlarda intellektual qabiliyyətin inkişafına böyük təkan verir. Ümumiyyətlə, biz, xarici dil müəllimləri müasir tələblərə uyğun olaraq ölkəmizdə və xaricdə baş verən ictimai-siyasi hadisələrə aid materiallardan bacarıqla istifadə etməyə çalışmalıyıq. Camal Zeynaloğlu, İngilis dili müəllimi 1986-cı il. 53 Şagirdlərin əmək tərbiyəsi İnkişaf etmiş sosializmi planauyğun və hərtərəfli təkmilləşdirmək, onun humanist təbiətini daha da dolğun şəkildə açıb göstərmək, insanın yaradıcı fəallığını daha da yüksəltmək sahəsində partiyanın xətti sovet məktəbi qarşısında böyük və məsul vəzifələr qoyur. Partiya gənc nəslin əməyə hazırlığının kökündən yaxşılaşdırılmasına məktəbin fəaliyyətinin təkmiləşdirilməsində xüsusi əhəmiyyət verir. Bəs əmək tərbiyəsi nədir və onu necə başa düşmək olar? İnsanın bütün qabiliyyətləri müvafiq fəaliyyət prosesində formalaşır və fəaliyyət prosesində də təzahür edir. “Fəaliyyət” anlayışı sosial kateqoriyalar sırasına daxildir və yalnız insana aiddir. Şəxsiyyət öz qarşısına konkret məqsəd qoyur, fəaliyyətin stimullarını dərk edir və məqsədinə nail olmaq üçün zəruri hərəkətləri yerinə yetirir. Əmək fəaliyyətin elə bir növüdür ki, nəticədə hökmən məhsul əldə edilməlidir. Oyun prosesində isə məhsul əldə edilmir. Əmək düşünülmüş plan əsasında həyata keçirilir, insanın gümrah olmasına, sağlamlığına, onda yaxşı keyfiyyətlərin formalaşmasına və inkişafına müsbət təsir göstərir. Təsadüfi deyildir ki, sovet məktəbi yaranan gündən əmək məktəbi hesab edilmişdir. N.K.Krupskaya əməyin tərbiyədəki rolunu yüksək qiymətləndirərək yazırdı: “Əmək əsas məsələdir, o bizə imkan verir ki, tərbiyə işini ən yüksək zirvəyə qaldıra bilək.” A.S.Makarenko uşaq kollektivinin həyatını istehsal münasibətləri zəminində təşkil etmişdir. O, sübut etmişdir ki, əməyin tərbiyə vasitəsi olması müəyyən 54 şərtlərlə bağlıdır: şagirdin əməyi hökmən təhsillə əlaqələndirilməlidir; əmək prosesində şagirdlərin siyasi və ictimai fəallığı təmin edilməlidir; şagird əməyin zəruriliyini dərk etməli və əməyə həvəslə qoşulmalıdır. Bu əlamətlərdən məhrum olan əmək tərbiyə vasitəsi rolunu yerinə yetirmir, neytral əmək hesab olunur. Deməli, şagirdin əməyi pedaqoji tələblərə cavab verməli, pedaqoji cəhətdən düzgün təşkil olunmalıdır. Məktəbdə əmək tərbiyəsini daxili əlaqədə olan iki məqsəd izləyir: əxlaqi məqsəd və praktik məqsəd. Əxlaqi məqsəd odur ki, əmək tərbiyəsi şagirdləri psixoloji cəhətdən əməyə hazırlayır, məktəblilər xalq naminə, Vətən naminə işləməyə həmişə hazır olur, əməyə kommunist münasibəti bəsləyir, əməksevər ruhda böyüyürlər. Əxlaqi baxımdan əmək tərbiyəsinin konkret vəzifələri aşağıdakılardan ibarətdir: - şagirdlərdə belə bir əqidə formalaşmalıdır ki, hər bir şəxs cəmiyyət üçün vicdanla işləməlidir; - işləmədən ictimai sərvəti artırmaq mümkün deyildir; -işləmək hər bir insanın cəmiyyət qarşısında öz borcunu dərindən dərk etməsi ilə bağlıdır; -işləmək insanın qabiliyyətlərinin formalaşması, təkmilləşməsi baxımından da çox zəruridir. Əmək tərbiyəsinin əxlaqi aspekti üzrə aparılan işlər şagirdlərdə belə bir inam yaratmalıdır ki, işləmək imkanı olan, işləyə bilən, lakin işləməyən və ya işləmək istəməyən şəxsdən əsl insan ola bilməz. Əmək tərbiyəsinin ikinci mühüm məqsədi şagirdləri praktik cəhətdən əməyə hazırlamaqdan ibarətdir. Məktəblilər əmək alətləri ilə tanış olmalı, bu alətlərdən istifadə etməyə aid olan 55 ilkin bacarıqlara yiyələnməli, özlərinin fiziki qüvvələrini inkişaf etdirməlidirlər. Elə bu məqsəd üçün şagirdlər ibtidai siniflərdə uşaq bağçaları üçün oyuncaqlar düzəldir, tikiş dərslərində silgi hazırlayır və digər işlər görürlər. Orta siniflərin şagirdləri dülgərlik və çilingərlik emalatxanasında müxtəlif əşyalar hazırlayır, məktəb avadanlığını təmir edir, kənd yerlərində məktəbyanı sahədə məhsul becərirlər və s. Yuxarı sinif şagirdləri şagird istehsalat briqadalarında, tədris istehsalat kombinatlarında fəaliyyət göstərir, praktikumlar keçir və beləliklə də, praktik əmək bacarıqlarına yiyələnirlər. Məktəblərdə şagirdlərin əməyinə aşağıdakı tələblər verilir: - əmək şagirdlərin zehni və fiziki qüvvələrin vəhdətdə tətbiqinə şərait yaratmalıdır; - əmək məktəblinin təlim-tərbiyə məqsədlərini həyata keçirmək vasitəsi yerində çıxış etməlidir; - əmək prosesində şagird gördüyü işin ictimai və şəxsi faydasını şüurlu surətdə dərk etməlidir; - əmək şagirdlər üçün yorucu və cansıxıcı olmamalı, məktəblilər əməyə həvəslə qoşulmalıdır; - əmək tərbiyəsi kommunist tərbiyəsinin digər sahələri ilə əlaqəli şəkildə həyata keçirilməli, tərbiyə işinə kompleks qaydada yanaşmaq tələbi əsas götürülməlidir; - şagird əməyin məqsədini və nəticələrini əvvəlcədən dərk etməlidir və s. Əməyin birinci vəzifəsi şagirdin hərtərəfli inkişafına xidmət göstərməkdən ibarətdir. Şagird əməyini üç mühüm növə bölürlər: özünəxidmət əməyi, ictimai-faydalı əmək və məhsuldar əmək. 56 Özünəxidmət əməyinin əsası ailədə qoyulur və bu iş məktəbdə davam etdirilir. Əməyin bu növünə özünün gigiyenik qayğısına qalmaq, paltarlarını, dərs ləvazimatlarını səliqə ilə saxlamaq, iş yerini sahmana salmaq, yataq yerini yığışdırmaq, yemək hazırlamaq, paltarını yamamaq, ailədə kiçiklərə və böyüklərə kömək etmək kimi iş növləri daxildir. Özünəxidmət əməyi ictimai-faydalı əməyin ilk mərhələsi yerində çıxış edir. Başlıca fərq burasındadır ki, özünəxidmət ailə və məktəb çərçivəsi ilə məhdudlaşır, ictimai-faydalı əmək isə həmin çərçivə ilə məhdudlaşmır, məktəbin əhatə etdiyi ərazini də əhatə edir. (kolxoza kömək, yaşıllaşdırma işləri və s.) Məhsuldar əmək bilavasitə maddi nemətlər istehsalı ilə bağlıdır. Məsələn, şagirdlərin məktəbyanı sahədə məhsul yetişdirmələri, istehsalat briqadalarında, tədris-istehsalat kombinatlarında işləmələri bilavasitə məhsuldar əməklə bağlıdır. Əmək tərbiyəsinin təşkil formalarından biri məktəblərarası tədris-istehsalat kombinatlarıdır. 1974-cü il avqustun 23-də SSRİ Nazirlər Soveti “Şagirdlərin əmək təlimi və peşəyönümü üçün məktəblərarası tədris-istehsalat kombinatlarının təşkili haqqında” qərar qəbul etmiş və göstərmişdir ki, IX–X sinif şagirdlərinin əmək tərbiyəsini təşkil etməyin yeni formalarından biri məhz həmin kombinatlardan ibarət olmalıdır. Bu cür kombinatlar müxtəlif müəssisələrin birgə səyi ilə təşkil olunur və yuxarı sinif şagirdlərinin əmək tərbiyəsi həmin kombinatlarda həyata keçirilir. Belə kombinatları maarif orqanları yaradır, kombinatlar məhz bu orqanlara tabe olur. Azərbaycanda belə bir kombinat ilk dəfə olaraq Bakının Nərimanov rayonunda təşkil olunmuşdur. 57 1982-ci ilin məlumatına görə respublikada belə kombinatların sayı 77-dir və onlar 51 peşə üzrə külli miqdarda şagirdi əhatə edir. Kənd yerlərində isə şagird istehsalat briqadaları 1955-ci ildən fəaliyyət göstərir. Əmək tərbiyəsinin ikinci təşkil forması məhz bu briqadalardan ibarətdir. İndi ölkə üzrə 40 min belə briqada fəaliyyət göstərir ki, onlar da 71 min məktəbi əhatə edir. Bizim respublikada belə briqadaların sayı 1982-ci ilin məlumatına görə 2500 - dir. Əmək tərbiyəsinin üçüncü təşkil forması kənd yerlərində məktəb meşəçiliyindən, şəhərdə isə əmək və istirahət düşərgələrindən ibarətdir. Bu göstərilənlər əmək tərbiyəsinin yeni formaları hesab olunur. Ənənəvi forma isə əmək dərsləri və digər əmək məşğələləridir. Düzgün aparılan əmək tərbiyəsi, təlim və peşəyönümü, məktəblilərin ictimai faydalı, məhsuldar əməkdə bilavasitə iştirakı təhsilə şüurlu münasibətin, şagirdlərin vətəndaş kimi yetişməsinin, şəxsiyyətin mənəvi və intellektual cəhətdən formalaşmasının, fiziki inkişafının əvəzsiz amilləridir. Məktəb məzunlarının gələcək taleyi necə olursa-olsun, əmək mətinliyi fəaliyyətin hər bir sahəsində onlara lazım olacaqdır. Şagirdlər bunu yaxşı dərk etməli, müəllimlər, valideynlər, bütün ictimaiyyət bunu dərindən başa düşməlidir. Təlimin məhsuldar əməklə birləşdirilməsi şagirdləri aşağı siniflərdən başlayaraq özlərinin cansağlığı və yaşı üçün münasib olan müntəzəm, mütəşəkkil ictimai-faydalı əməyə- cəmiyyətə lazım olan əsl əməyə cəlb etməyi nəzərdə tutur. Məktəbdə əmək tərbiyəsinin və təlimin məqsədi bunlar olmalıdır: Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|