Psixokimyəvi və qıcıqlandırıcı təsirli zm-lər

Psixokimyəvi və qıcıqlandırıcı təsirli ZM-lər

Kimyəvi bakterioloji silahlar Kimyəvi silah kütləvi qırğın silahlarından biri olub zəhərlə- yici maddələrə və onları tətbiq etmək üçün istifadə olunan vasitələrə deyilir. Kimyəvi silahın əsasını zəhərləyici maddələr (ZM) təşkil edir. ZM- hərbi sənaye və xalq təsərrüfatı obyektlə- rinə qoşunların, hərbiləşməmiş mülki müdafiə dəstələrinin şəxsi heyətlərini, fəhlələləri, qulluqçuları, əhalini sıradan çıxaran, yaxud onların döyüş və əmək fəaliyyətinin zəifləməsinə, heyvanların zədələnməsinə, habelə bitkilərin məhvinə səbəb ola bilən xüsusi kimyəvi birləşmələrdən (zərərli maddələrdən) ibarətdir. Ümumilikdə, kimyəvi silahların ən vacib xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: - maddi sərvətləri məhv etmədən canlı qüvvələri zədələ- mək imkanı; ZM-in maddi sərvətlərə təsiri onların zəhərlənmə- 56 si ilə məhdudlaşır ki, bu da onlardan istifadəni çətinləşdirir; - geniş sahələri zəhərləmək və zədələyici təsirinin uzun olmaması; - zəhərlənmənin sürətlə baş verməsi və zədələnmənin ağır olması; - istehsalının nisbətən ucuz başa gəlməsi. Hərbi məqsədlərlə bitkilərə zəhərləyici kimyəvi maddələr də – herbisid, defoliant və desikant tətbiq edilə bilər ki, bunlar dənli bitki əkinlərinin, meşələrin, məhv olmasına, kənd təsərrü- fatı heyvanlarının zəhərlənməsinə səbəb olur. Kimyəvi silahlar aşağıdakı xüsusiyyətlərinə görə təsnif olunur:  insan orqanizminə təsir xarakterinə görə;  taktiki təyinatına görə;  təsir tezliyinə görə;  dayanıqlığına görə;  tətbiq vasitələrinə görə. Taktiki cəhətdən kimyəvi silahlar 2 tipə bölünür: 1. Öldürücü (sinir-paralitik, dəri-deşici, ümumi zəhərləyici, boğucu təsirli). 2. Ziyanverici (Psixotrop maddələr və İrritantlar). Təsir sürətinə görə kimyəvi silahlar: a) tez (sinir-paralitik, ümumi zəhərləyici, qıcıqlandırıcı və bəzi psixotrop maddələr); b) gec (dəri-deşici, boğucu təsirli və bir neçə növ psixotrop maddə) təsir edən maddələrə ayrılır. Təsir müddətinə görə kimyəvi silahlar: 1. uçucu dayanıqsız (təsiri dəqiqələrlə hesablanır); 2. dayanıqlı maddələrə (təsiri bir neçə saatdan bir neçə həftəyə qədər) bölünür. 3.4. Zəhərləyici maddələrin təsnifatı Məlum olan bütün zəhərləyici maddələr orqanizmə təsiri- nin xarakterinə görə

(toksikoloji təsnifat), döyüş təyinatına və ərazidə zəhərlənmənin davamlığına görə (taktiki təsnifat) qruplara ayrılır. Bir sıra ölkələrin cəbhəxanalarındakı müasir
zəhərləyici maddələri toksikoloji təsnifata görə bu qruplara ayırmaq mümkündür Zəhərləyici maddələrin təsnifatı ZM-in qrupları ZM-in adları Sinir iflicedici təsiri (fosforlu üzvü) ZM V – qazlar zoman zarin Ümumzəhərləyici təsiri ZM Sianid turşusu Xlorsian Dəridə yaraçıxaran (rezobtiv təsiri) ZM Texniki (kükürdlü) iprit Saf iprit Azotlu iprit (trixlortrilamin) Lünzit Boğucu təsirli ZM Fosgen Difosgen Qıcıqlandırıcı təsirli ZM Adamsit Sİ-EC Psixokimyəvi təsirli ZM (psixotommimetrik maddələr) Bi-zet Psilosibin Tremorin Meskain Lizerkin turşusunun törəmələri və s. Göz yaşardıcı ZM Xlorasetoferon Brombenzilsianid Xlorpikin.