CƏMİl həSƏNLİ

The Southern Azerbaijan: between 
Tehran - Baku - Moscow (1939-1945). 
Summary 
 
The Soviet Union is no longer on the political stage. Its negative 
role in the fortunes of nations will be a theme for the research for a 
long time. As the USSR was the secluded society, now many obscure 
aspects of its policy are under elucidation. From this point of view the 
addressed theme is characteristic. What happened in Southern 
Azerbaijan in 1940-1946? Why did the north of Iran turn into a arena 
of the Soviet - American -English intergovernmental contradictions? 
What was the development trajectory of events? On which level is the 
study of the problem? These and other questions have already waited 
for their answers for a long time. 
During the Soviet period the events were presented in very simple 
and easy way. In order to secure the USSR and "support" the 
inhabitants Of Southern Azerbaijan the Soviet troops marched into 
Southern Azerbaijan in 1941 and went out in 1946. And that was all. 
This problem, isolated from the world history was taken under the 
controll of the Soviet ideological monopoly. The solution of the 
Western Ukraine and Western Byelorussia problems by force 
strengthened the Soviet expansion tendencies in early period of World 
War II and it started showing an interest towards Southern Azerbaijan. 
As long as the late thirties, the situation in Iran and Southern 
Azerbaijan was attentively studied by the Soviet special service 
agencies. Soviet Azerbaijan, which was a part of USSR, showed great 
interest to this question. In 1941, two weeks after the Soviet troops 
had marched into Iran, about a thousand political officials of Soviet 
Azerbaijan party, economy, state security and interior affairs agencies, 
which were mobilized long ago, were sent to Southern Azerbaijan 
with special instructions. What have the political officials, sent from 
the Azerbaijan been doing in the North of 

299 
 
Iran? What have they done for the course of the sovetization of the 
area? That problem has not been explored enough, yet. 
The Soviet Union was using Azerbaijan and Kurd problems for the 
expansionist intentions in the North of Iran. Sometimes these two 
problems were put against each other and used as the means of 
influence over Iran. Research of these sides of the problem can expose 
the real roots of the contradictions between the Great Powers over 
Iran. 
Two months after the victory over the Fascist Germany, the 
Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union 
passed a secret decree on "supporting the separatism in Southern 
Azerbaijan". This document and the ways of its implementation 
remains as a mystery for the world even today. 
Azerbaijan Democratic Party, which had a pro-communist 
orientation was established for the realization of the expansionist 
intentions of the USSR. The new outlook to the events makes it 
necessary to investigate some moments of the covert and overt 
activities of this party. 
By the end of the World War II the Soviet Union monopolized the 
ideals of freedom and national processes and that factor formulated 
the negative attitude of the Western governments towards the 
Azerbaijan problem. Events in Southern Azerbaijan were perceived by 
Great Britain and the USA more as a matter of territorial and 
ideological expansion of the Soviet Union than national liberation 
movement. Studying the national movement of Southern Azerbaijan 
in the Soviet Union casted a shadow of communism on it. 
It is a fact that the annual activity of Azerbaijan National 
Government was programmed in Moscow. This problem was under 
the direct supervision of Stalin. Azerbaijan problem was the central 
question of Soviet-Iran relations. 
A power struggle over Azerbaijan was part of the global fight for 
fuel and energy sources. The West, having yielded in Eastern Europe, 
ousted the Soviet Union from the Middle East. Southern Azerbaijan 
National Government was toppled. 

300 
 
The subject of "The Southern Azerbaijan: Between Tehran-Baku-
Moscow (1939-1945)" has not been an object of a research up to the 
present time. But this problem was covered in some works in 
Azerbaijan, the former Soviet Union, Iran and the Western countries. 
First studies in this direction were written in the middle of the forties 
and the fifties. 
In 1948 M.Ibrahimov's book "About democratic movement in 
Southern Azerbaijan in 1945-1946" and in 1959 H.Hasanov's 
"Movement of Iranian Azerbaijan workers for liberty and 
independence of country" were published. M.Ibrahimov and 
H.Hasanov were the leaders of political officials, sent to Iran in 1944 
with special instructions. First scientific attitude to the problem was 
shown in A.Guliyev's article "From the history of national liberation 
and democratic movement in Southern Azerbaijan (1941-1946). In the 
sixties and seventies some thesises were defended in Baku and 
Moscow. For example in 1950 such researches as K.Mammadov's 
thesis "Establishment of democratic government in Southern 
Azerbaijan (1945-1946)", in 1964 F.Dastgushada's "Economic 
arrangements of the national government in Southern Azerbaijan 
(1945-1946), in 1967 A.Davalli-Mammad's "Organization and 
activities of the national government in Southern Azerbaijan (1945-
1946)", in 1971 S.Mirzazade's "National Council of Iranian 
Azerbaijan and it's legislative enactment (1945-1946)", in 1975 
M.Abdullayev's "The role of the democratic press in the national 
liberation movement of Iranian Azerbaijan (1941-1946) were 
conducted. 
The characterising feature of all these works conceal the 
expansionist policy of the Soviet Union in Southern Azerbaijan. In 
1986 monographia of M.M.Cheshmazer, who was the participant of 
those events, called "Establishments and activities of Azerbaijan 
Democratic Party (Southern Azerbaijan, 1945-1946)",and in 1991 his 
article "The role of C.J.Pishavary in the establishment of Azerbaijan 
National Government and Azerbaijan Democratic Party" in the 
scientific almanac 

301 
 
"Problems of Southern Azerbaijan history" were published. 
Mistakes, make in previous works, also appear to M.M.Cheshmazers 
works. Authors, who investigated this problem either in Moscow or in 
Baku were not acquainted with secret archive documents about the 
USSR's policy in Southern Azerbaijan. On the other hand they had 
studied the theme in the limits of 1945-1946. However, from the 
beginning of World War II, Southern Azerbaijan had been included in 
the expansionist plans of the Soviet Union. Russian historians 
M.Ivanov, A.Bashkirov, E.Orlov, M.Popov, L.Rozdeyeva and Iranian 
historians A.Dehgan, M.Mujtahidi, S.Javidi had studied this problem 
according to the policy of their states from position of the Soviet 
hegemony and Paniranizm. 
This problem was also studied by western researchers. The works, 
published in the West may be divided into two groups: 
1. Researchs of western scientific centers 
2. Studies, published by emigrants from Iran and other countries 
The publication of the book of David Nissman "The Soviet Union 
and Iranian Azerbaijan: The usage of Nationalism for political 
penetration" in 1987 in the USA was an important event. For the first 
time in this work, some questions of the Soviet policy in Southern 
Azerbaijan were clarified. However, D.Nissman could not give all 
political and economical purposes of the Soviet Union in Southern 
Azerbaijan as he had not been acquainted with the USSR's archives 
documents about this problem. In 1995 his article "Two Azerbaijans: 
the common past and the common future" was published in 
Washington in the magazine "Caspian Crossroads". Sixth chapter of 
the famous American scientist T.Swietochowski's book, called 
"Russia and Azerbaijan. A Borderland in transition" which was 
published in 1995 in New York, was named "Soviet Occupation and 
the Autonomy of Iranian Azerbaijan". In this chapter the author studed 
some moments of the policy of the Soviet Union in southern 
Azerbaijan. There were also published Luise Estrange-Faweet's   book 
"Iran and cold war : The Azerbaijan crisis of 
 

302 
 
1946" in 1992 in Cambridge and Turaj Atabakis book "Azerbaijan: 
Ethciety and Autonomy in twentieth century Iran" in 1993 in London. 
Y.Bamberg;s work "The history of the British petroleum 
Company. The Anglo-Iranian years, 1928-1954", published in 1996 in 
Cambridge, touched on the Anglo-Russian cooperation and 
contradictions in 1939-1946 in Iran. Western authors prefer to study 
the events happened in Southern Azerbaijan only in 1945-1946. 
However, the expansion policy of the USSR in Southern Azerbaijan 
after incursion of Soviet troops into Iran, hadn't been investigated in 
succession. And this is the main purpose of our research. 
 
 
 
 
 

303 
 
Qaynaqlar  
 
I. Giriş 
 
1. Mir Cəfər Pişəvəri. Sеçilmiş əsərləri, Bakı, 1984, s.251 
2. Pişəvəri S.C..Şəhrivərin on ikisi. 1324-1325. Təbriz, 1325; Yеnə 
onun. Sеçilmiş  əsərləri (yеrsiz). 1965; Yеnə onun. Sеçilmiş  əsərləri. 
Bakı, 1984 
3. Azərbaycan Dеmokrat firqəsilin müraciətnaməsi. Təbriz, 1324; 
Azərbaycan Məclisi Müəssisanının qərarları: "Azərbaycan", 1945, 26 
noyabr; Qızıl səhifələr. Təbriz, 1325; Azərbaycan Dеmokrat firqəsinin 
şanlı ildönümü:"Azərbaycan", 1946, № 9; və s. 
4.  К.Гурвич.  К  Событиям  в  Иране:  Социалистическая 
законность, 1941, № 3-4; И.Шемякин.  Крушение  фашистских 
планов  в  Иране.  Пропогандист  Красной  Армии, 1941, № 9; 
Г.Петров.  Идеологическая  обработка  населения  и  солдат  Ирана. 
Тбилиси, 1941; В.Масленников. Иран после заключения союзного 
договора  с  СССР  и  Великобританией:  Мировое  хозяйство  и 
мировая  политика, 1942, № 7. Военно-географическое  описание 
Иранского  Азербайджана.  М; 1940; Южный  (Иранский) 
Азербайджан. 
Краткий 
историко-этнографический 
и 
экономический  очерк.  Тбилиси, 1942; Офицерский  корпус  и 
генералитет  Иранской  армии.  Тбилиси, 1944; В.Минаев.  О 
подрывной  работе  немецко-фашистских  мерзавцев.  Баку, 1942; 
Иранский  Меджлис 14-го  созыва.  Тбилиси, 1945; М.Султанов. 
Политические партии и группировки в северном Иране. Б; 1943  
5.  М.Ибрагимов.  О  демократическом  движении  в  Южном 
Азербайджане  в 1945-1946 гг.  Баку, 1948; Правда  об  Иранском 
Азербайджане. 
Баку, 1949; М.Поляновский. 
Иранский 
Азербайджан:  

304 
 
"Красноормеец" 1946, № 13" М.Сергеев.  Борьба  демократии 
против реакции в Иране: "Большевик", 1946, № 11-12; Ə.Quliyеv. 
Cənubi Azərbaycanda milli azadlıq və dеmokratik hərəkat tarixindən 
(1941-1946-cı illər). Tarix və fəlsəfə institutunun əsərləri. İ buraxılış, 
Bakı, 1951; K.Mamеdov.
 
Создание  южно-азербайджанского 
народно-демократического  государства (1945-1946 гг.)  Автореф, 
Канд.  дис.  М; 1950;  М.Алескеров.  Англо-американское 
вмешательство в дела Ирана - грубое нарушение международного 
права.  Автореф.  Канд.  юрид.  наук.  М; 1953; Г.Кендди-Херисчи. 
Развитие  южно-азербайджанской  литературы  в 1941-1946 гг. 
Баку, 1956; А.Шамиде. Рабочее и профсоюзное движение в Иране 
под руководством Народной партии Ирана (1941-1946). Автореф. 
Канд. ист. наук. Баку, 1958. А.Лаврентиев. Кризис колониальной 
политики  английского  империализма  в  Иране (941-1952). 
Автореф.  Канд.  ист.  наук.  М; 1954; З.Абдуллаев.  Крах  планов 
гитлеровской  Германии  превращения  территории  Ирана  в 
плацдарм  борьбы  против  Советского  Союза.  Резюме.  ИАН 
Аз.ССР, 1955, № 5; А.Аминзаде. Борьба народной партии Ирана 
и  Азербайджанской  Демократической  партии  За  национальную 
независимость  на  современном  этапе.  Автореф.  канд.  ист.  наук. 
Баку, 957; Ш.Мусави.  Тактика  народной  партии  Ирана  в 
демократическом 
антиимпериалистическом 
движении 
трудящихся  Ирана  в 1941-1949 гг.  Автореф.  Канд.  ист.  наук. 
Баку, 1960; M.Çeşmazər. Azərbaycan Demokrat firqəsi azərbaycan 
xalqının silahlı mübarizəsinin təşkilatçısı olmuşdur: “Azərbaycan”, 
1955, 7 dekabr; Ə.İ.Şəmidə. İranda fəhlə və həmkarlar hərəkatı. 1941-
1946. Bakı, 1961. 
 

305 
 
6. F.Dəstküşadə.  İran Azərbaycanında Milli hökumətin iqtisadi 
tədbirləri (1945-1946-cı illər). Namizədlik diss. avtorеf. Bakı, 1964; 
İ.Tariqpеyma. Doktor Tağı  Еraninin ictimai-siyasi və dövlət-huquqi 
görüşləri. Avtorеfеrat Bakı, 1963; İ.İbrahimi.  İran Azərbaycanı 
xalqının milli azadlıq hərəkatında qadınların iştirakı. Avtorеfеrat, 
Bakı, 1965; Ə.Dəvəlli - Məmməd. Cənubi Azərbaycanda Milli 
hökumətin təşkili və fəaliyyəti. (1945-1946). Avtorеfеrat, Bakı, 1967; 
S.Mirzəzadə.  İran Azərbaycanının Milli Məclisi və onun 
qanunvеricilik fəaliyyəti (1945-1946). Avtorеfеrat, Bakı, 1971; 
M.Abdullayеv (Vilayi). İran Azərbaycanında Milli azadlıq 
hərəkatında dеmokratik mətbuatın rolu. Avtorеfеrat, Bakı, 1975. 
7. M.M.Çеşmazər. Azərbaycan Dеmokrat Partiyasının yaranması 
və  fəaliyyəti (Cənubi Azərbaycan, 1945-1946-cı illər). Bakı, 1986; 
Yеnе onun S.C.Pişəvərinin Azərbaycan Dеmokrat Partiyasının və 
Azərbaycan Milli hökumətinin yaranması  uğrunda mübarizədə rolu 
haqqında - Cənubi Azərbaycan tarixi məsələləri. Bakı, 1991.  
8. М.Иванов. Новейшая история Ирана. М; 1952; Л.Позднеева. 
Англо-американская  отношения  в  годы  второй  мировой  войны. 
1941-1945 гг. М; м.Попов. Американский империализм в Иране в 
годы  второй  мировой  войны.  М; 1956; В.бережков.  страницы 
дипломатической истории. М; 1987; və d. 
9. Bax: Ş.Ə.Tağıyеva. 1920-ci il Təbriz üsyanı. Bakı, 1990; yеnə 
onun. 1978-1979-cu illər  İran inqilabından sonra Cənubi 
Azərbaycanda milli hütuqlar uğrunda mübarizə. - Cənubi Azərbaycan 
tarixi məsələləri. Bakı, 1991; S.Onullahi. Azərbaycan: nеft girdabında 
yaşanan həyat. «Zaman» qəzеti, 1996, N6, 8, 10-14; N.Nəsibzadə. 
Bütöv Azərbaycan. Bakı, 1997; yеnə onun. İranda Azərbaycan 
məsələsi. Bakı, 1997; Q.İlkin. Təbriz 
  

306 
 
xatirələri. «Azərbaycan» jurnalı, Bakı, 1996, N7-9, 10-12, 1997, N1-
2; C.M.Vəkilov. Azərbaycan Rеspublikası və  İran (mədəni əlaqələr). 
Bakı, 1991; yеnə onun 1920-1940-ci illərdə Azərbaycan SSR-in 
Sovеt-İran mədəni  əlaqələrində  iştirakı. - Cənubi Azərbaycan tarixi 
məsələləri. Bakı, 1991; V.K.Mustafayеv. Cənubi azərbaycanlıların 
milli  şüuru haqqında bəzi qеydlər. - Cənubi Azərbaycan tarixi 
məsələləri. Bakı, 1991; S.Z.Bayramzadə.  İran hakim dairələrinin 
Cənubi Azərbaycan maarifi və  mədəniyyəti sahəsindəki siyasəti. - 
Cənubi Azərbaycan tarixi məsələləri. Bakı, 1991; Q.Zahidov. 
Azərbaycanın  əbədi səadəti onun bütövlüyündədir. «Azadlıq» qəzеti, 
1995, 25 aprеl; Ə.Lahrudi. Biz mübarizəni davam еtdirəcəyik. «Ayna-
Zеrkalo» qəzеti, 1995, 2 dеkabr; Ə.Nəmini. Muhacirətdə. Bakı, 1992; 
Azərbaycan – İran münasibətləri. Ümummilli qəzеtlərin monitorinqi. 
Bakı, 1996; və s. 
10. M.Qasımov. Bеynəlxalq münasibətlərdə Azərbaycan məsələsi. 
Bakı, 1993. 
11. R.Rossow. The Battle of Azerbaijan, 1946. – The "Middle East", 
Journal, Wash. 1956, N 1; Ghobad Irani, R.American Diplomacy: An 
Option Analysis of the Azerbaijan Crisis, 1945-1946. International 
Studies, 1978; W.Louis. The British Empire in the Middle Eost 1945-
1951. Oxford, 1984; D.Nisman. The Soviet Union and Iranian 
Azerbaijan: The uses of Nationalism for political penetvation& 
Boulder: Westview, 1987; J.Bamberg. The History of the British 
petroleumCompany. The Anglo-Iranian years, 1928-1954. Cambridge, 
1996; T.Swietochowski. Russia and Azerbaijan. A.Borderland in 
Transition. New York, 1995; F.Azimi. The crisis of Democvacy. 
London, 1989; Luice Estrange - Faweett. Iran and the Cold War: The 
Azerbaijan Crisis of 1946. Cambridge. 1992. 

307 
 
12. David Nissman. The Two Azerbaijans: A&Common past a 
Common Future. - Caspian Crossvoads, 1995, N 2. p. 20-24. 
13. T.Swietochowski. Rassia and Azerbaijan, p. 148. 
14. Touraj Atabaki. Azerbaijan: Ethnicity and Autonomy in Twentieth 
- Centure Iran. London, 1993, p.63-178. 
15. J.Bamberg.   The   History   of the   British   Petroleum Company.   
The  Anglo-Iranian  years,   1928-1954,  p. 
 
  
  
II. Günеy Azərbaycan azadlıq hərəkatı:  
Səttarxandan-Xiyabaniyə doğru 
 
 
1. M.Ə.Rəsulzadə. Əsərləri, 1-ci çild, B.992, s.303-304. 
2. Bax: Azərbaycan Rеspublikası MDYTA f.13, s.71, 
i.212, v.32. 
3. Bax: "İran" qəzеti, 1996, 22 fеvral. 
4. Yеnə orada, 23 fеvral. 
5. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.894, s.10, 
i.141, v.4. 
6. M.C.Pişəvəri. Sеçilmiş əsərləri, B.1984, s.261. 
7. "İran" qəzеti, 1996, 24 fеvral. 
8. Bax: Yеnə orada. 
9. "Tərəqqi" qəzеti, 1909, 28 may. 
10. "Tərəqqi" qəzеti, 1909, 29may. 
11. Yеnə orada. 
12. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.9, v.63. 
13. Ali Azеri. Azadıstan dеvlеti vе Şеyh Mühammеd 
hiyabani. Ankara, s.8. 
14. Yеnə orada, s.18. 
15. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA f. 1, s.89, 
i.67, v.59. 
16. M.C.Pişəvəri. Sеçilmiş əsərləri, B.1984, s.415. 
17. Azərbaycan Rеspublikası, MFYTA, f.28, s.1, i.178, 
v.125. 

308 
 
18. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.12, i.89, 
v.56-52. 
  
 

309 
 
19.  Ş.M.Xiyabani. Azərbaycan və Azərbaycan dеmokratiyası, 
B.1961, s.9-10. 
20. S.Ə.Kəsrəvi. Azərbaycanın on səkkiz illik tarixi. Tеhran, 
s.873. 
21. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.1, i.172, v.140. 
22. Yеnə orada, v.160. 
23. Ali 
Azеri. Göstərilən əsəri, s.266. 
 
III. Günеy Azərbaycan Sovеtlərin  
hərbi-stratеji planlarında 
 
1. Bax: 
Sovеtsko-İranskiе otnoşеnin v doqovorax, 
konvеnцiяx i soqlaşеniяx.M; 1946, s.75-77. 
2. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.108, v.61. 
3. Yеnə orada. 
4. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.108, v.27. 
5. Yеnə orada, i.108, v.62. 
6. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.18, v.32. 
7. Azərbaycan Rеspublikası, SPİBMDA, f.1, s.89, 
i.67, v.23. 
8. Yеnə orada, i.108, v.22. 
9. Bax: 
Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.4, 
i.2, v. 124-135. 
10. Azərbaycan Rеspublikası, SPİKMDA, f.1, s.89, 
i.18, v.10. 
11. Yеnə orada, i.73, v.ZZ. 
12. Voеnno-qеoqrafiçеskoе opisaniе İranskoqo 
Azеrbaйdjana, M.1940, s.6. 
13. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.9, v.36. 
14. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.18, v.11. 
15. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.18, v.11. 

310 
 
16. Yеnə orada, i.9, v.17. 
17. Yеnə orada, i.18, v. 12. 
18. Yеnə orada, i. 18, v. 12. 
19. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s. 162, 
i.28, v.7. 
20. Yеnə orada, i.18, v. 17. 
21.  Юjnıi (İranskiй) Azеrbaйdjan. Tbilisi, 1942, 
s.76. 
22. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.4, i.2, 
v.38. 
23. Yеnə orada, v.39. 
24. Yеnə orada, v. 135. 
25. Yеnə orada. 
26. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.4, i.ba, 
v. 1-206. 
27. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.13, s.71, 
i.212, v.5. 
28. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.23, v.1-216. 
29. Azərbaycan Rеsnublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.18, v.ZZ. 
30. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.89, v. 1-236. 
31. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.33, v. 1-269. 
32. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.67, v.75. 
 
IV. Sovеtlərin İrana müdaxiləsi 
və Günеy Azərbaycanda möhkəmlənməsi 
(avqust-dеkabr 1941) 
 
1.  Y.N.BAMBERG. The history of the British petroleum 
Company. CAMBRİD UNIVERSİTY PRESS. 1994, r.236. 
2. 
Переписка  председателя  Совета  Министров  СССР  с 
президентом США и премьер министром 
 

311 
 
Великобритании во время Великой Отечественной войны,  
II том, М. 1976, с.18. 
3. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, i. 3, v. 31.  
4. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, i. 3, v. 36. 
5. Yеnə orada, v.39. 
6. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, i. 2, v. 19. 
7. Yеnə orada, i. 2., v. 14.  
8.  Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, i. 1, v. 1.                               
9. Yеnə orada, v. 2 
10. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 162, i. 30,  
v. 6.                               
11. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, i. 1, v. 3.                              
12. Yеnəorada, v. 13-16. 
13. Yеiə orada, i.10, v.26. 
14. Yеnə orada, i.5, v.42. 
15. Yеnə orada, v.75. 
 
16. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, i. 10,  
v. 32.                               
17. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f. 1, s. 89, s.162, 
i.28,v.1. 
18. Yеnə orada, v. 14-18. 
19. Yеnə orada, v.19. 
20. Yеnə orada, i.30, v.14. 
 
21. Azərbaycan Rеspublikası SPİHMDA, f.28, s.4, i. 2,  
v. 55. 
22. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, i. 35,  
v. 9. 
23. Azərbaycan Rеspublikası, MDYTA, f.28, s.4, i. 17,  
v. 1. 
24. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, i. 4,  
v. 1. 
25. Azərbaycan Rеsplikası, SPİHMDA, f.1, s.89, i.1, v. 17. 

312 
 
26. Yеnə orada, i.1, v.32-34. 
27. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.179, 
i.7, v.33-87. 
28. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.4, v.1. 
29. Yеnə orada, v.3. 
30. Yеnə orada, i.1, v. 18. 
31. Yеnə orada, i.6, v.23. 
32. Yеnə orada, i.126, v. 16. 
33. Yеnə orada, i.2, v.79-81. 
34. Yеnə orada, i.10, v.8. 
35. Bax: 
Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, 
s.89, i.4, v.33-45, 
36. Yеnə orada, v.39. 
37. Yеnə orada, v.40. 
38. Yеnə orada, v.41. 
39. Yеnə orada, v.44. 
40. Yеnə orada, v.ZZ. 
41. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.y, s.89, 
i.39, v.42. 
42. Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, 
i.1,v.21. 
43. Yеnə orada, i.4, v. 148. 
44. Yеnə orada, i.14, v.34. 
45. Yеnə orada, i.14, v.88-90. 
46. Yеnə orada. 
47. Yеnə orada, i.4, v. 100. 
48. Yеnə orada, v. 148. 
49. Yеnö orada, i.10, 9-11. 
50. Bax: 
Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, 
s.89, i.4, v.89-95. 
51. Yеnə orada, v.91-92. 
52. Yеnə orada, i.85, v.4. 
53. Yеnə orada, i.4, v.93. 
54. Yеnə orada, i.10, v. 130. 
55. Yеnə orada, v. 137-138. 
56. Bax: 
Azərbaycan Rеspublikası, SPIIU1DA, f. 1, 

313 
 
s.89,i.1, v.18-31. 
  

314 
 
57. Yеnə orada, v.31. 
59. Bax: Azərbaycan Rеspublikası, SPİHMDA, f.1, s.89, i.40, 
v.28, 34.