Chemistry

• Uchtepa tuman 229-maktabning kimyo
• fani o’qituvchisi Narbayeva F.K.

Moddalar tarkibiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?

• SAVOL-JAVOB

• Moddalar tarkibiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?
• Oddiy moddalar deb nimaga aytiladi?
• Murakkab moddalar-chi?
• Murakkab moddalarning turlarini ayting,
• Oksid deb nimaga aytiladi?
• Oksidlar qanday o’qiladi?
• Oksidlarning qanday turlari bor?

• Masalan: CaO, SO2,
• Al2O3, CO.

• Oddiy moddalarning kislorod bilan o’zaro ta’sirlashuvi (yonishi) natijasida:
• 2Mg + O2 = 2Mg O
• 2. Murakkab moddalarning yonishi natijasida:
• CH4 + 2O2 = CO2 + 2H2O
• 3. Suvda erimaydigan asoslarning parchalanishidan:
• Mg(OH)2 = MgO + H2O
• 4. Ba’zi kislotalarning parchalanishi natijasida:
• H2SiO3 = SiO2 + H2O
• 5. Ba’zi tuzlarning parchalanishi natijasida:
• CaCO3 = CaO + CO2

• Bu oksidlar kislotalar bilan ham, asoslar bilan ham ta’sirlashmaydi va tuz hosil qilmaydi. Bu oksidlar befarq oksidlar deyiladi:
• CO, NO, N2O, SiO.

• Bu oksidlar kislotalar va asoslar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi:
• N2O5, CO2, CaO, Na2O.

• Valentligi faqat I va II ga teng bo’lgan metallar asosli oksidlarni hosil qiladi.
• Masalan: Na2O, K2O, CaO, MgO, CuO, CrO.
• ( BeO, ZnO, SnO, PbO bu qoidadan mustasno.)

• Kislotalar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi:
• MgO + HCl = MgCl2 + H2O
• 2. Kislotali oksidlar bilan ta’sirlashib tuz hosil qiladi:
• CaO + N2O5 = Ca(NO3)2
• 3. Suv bilan ta’sirlashadi (faqat ishqoriy va ishqoriy-yer metallar oksidlari):
• Na2O + H2O = 2NaOH

• Asoslar va asosli oksidlar bilan reaksiyaga kirishadigan oksidlar.
• CO2, N2O5, SiO2,
• Mn2O7, CrO3.

• Ishqorlar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi:
• CO2 + 2KOH = K2CO3 + H2O
• 2. Asosli oksidlar bilan ta’sirlashib tuz hosil qiladi:
• CO2 + MgO = MgCO3
• 3. Ba’zilari suv bilan ta’sirlashib, kislota hosil qiladi:
• SO3 + H2O = H2SO4
• CrO3 + H2O = H2CrO4

• Bu oksidlar ham kislotalar, ham asoslar bilan ta’sirlashib tuz hosil qiladi
• Masalan:
• Cr2O3, Fe2O3, Al2O3
• BeO, ZnO , SnO, PbO.

• Asosli oksidlar kabi:
• Kislotalar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi:
• ZnO + 2HCl = ZnCl2 + H2O
• 2. Kislotali oksidlar bilan ta’sirlashib tuz hosil qiladi
• ZnO + SiO2 = ZnSiO3
• Kislotali oksidlar kabi:
• Ishqorlar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi:
• ZnO + 2KOH = K2ZnO2 + H2O
• Asosli oksidlar bilan ta’sirlashib tuz hosil qiladi:
• ZnO + CaO = CaZnO2
• Suv bilan ta’sirlashmaydi

• Quyidagi oksidlarning turini aniqlang
• CO2, ZnO, Na2O, SO2, CaO, NO.
• 2. K2O, SO3, NaOH, HCl, ZnO, CaSO4, Quyidagi oksidlarning qaysi biri CaO bilan reaksiga kirishadi?
• Masala:
• 3. 0,3 mol magniyning yonishidanhosil bo’lgan oksidning massasini toping.