Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

ÖZET 
DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK 
BÜYÜME VE DIŞ TİCARET ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ: TÜRKİYE 
ÜZERİNE BİR UYGULAMA 
Aygül DÖNMEZ 
Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı 
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sanlı ATEŞ 
Nisan 2009, 196 sayfa 
 
Ekonomik  büyüme  iktisat  literatüründe  üzerinde  önemle  durulan  konulardan 
biridir.  Konunun  önemi,  ülkelerin  elde  ettiği  ekonomik  güçle,  üzerinde  yaşadığı 
toplumlara  daha  iyi  bir  yaşam  koşulu  sunması  ve  siyasal  alanda  ülkelere  bağımsızlık 
sağlamasından kaynaklanmaktadır. 
 
Ekonomik  büyümeyi  bir  ülkenin  reel  gelirindeki  artış  oranı  olarak  tanımlarsak 
bunu  sağlamanın  yolunun  daha  fazla  üretim  yapmaktan  geçtiği  hususunda  hiç  şüphe 
yoktur.  Üretimin  dört  belirleyici  unsuru  vardır.  Bunlar,  emek,  sermaye,  hammadde  ve 
girişimdir.  
Gelişmekte  olan  ve  az  gelişmiş  ülkelerin  üretim  konusunda  en  büyük  sıkıntısı 
yeterli  miktarda sermayeye  sahip olamamalarından kaynaklanmaktadır. Gerek gelişmiş 
ülkelerden,  gerekse  de  ekonomik  kuruluşlardan  borç  yoluyla  sermaye  elde 
edilebilmesine karşın, siyasal alanda yarattığı sıkıntı nedeniyle tercih edilen bir yöntem 
değildir.  
Son  dönemde  dünya  ekonomisinde  yaşanan  küreselleşme  olgusu,  hem 
gelişmekte  olan  hem  de  az  gelişmiş  ülkelerin  ihtiyaç  duyduğu  sermayeyi  doğrudan 
yabancı  yatırımlar  (DYY)    yoluyla  karşılamalarına  yardımcı  olmuştur.  DYY’ler 
yatırımda  bulundukları  ülkeler  için  sadece  sermaye  değil,  aynı  zamanda  teknolojik 
yeniliklerin  ve  istihdam  yaratmanın  kaynağı  olarak  görülmüştür.  Bu  yolla  gelişmekte 
olan  ve  az  gelişmiş  ülkelerin  gelişmiş  ülkelerin  seviyesini  yakalayabileceği 
düşünülmektedir. 
Çalışmanın  amacı  da,  yukarıda  ifade  edildiği  üzere  DYY’lerin  ev  sahibi  ülke 
ekonomileri  üzerinde  yarattıkları  etkileri  incelemektir.  Çalışma  üç  bölümden 

---

ii 
 
oluşmaktadır.  Birinci  bölümde  DYY’lere  ilişkin  kabul  gören  tanımlamalar,  DYY’lerin 
ortaya  çıkışı  ve  tarihsel  gelişimi  yeralmaktadır.  Ayrıca  DYY’lerin  yatırımda 
bulundukları  ülkelerde  dikkat  ettikleri  belirleyici  unsurlar  ile  son dönemde  sektörel  ve 
ülke  bazında  yaşanan  gelişmelere de  yer  verilmiştir.  İkinci  bölümde  ise,  DYY’lerin  ev 
sahibi  ülke  ekonomileri  üzerindeki  doğrudan  ve  dolaylı  etkileri  incelenmektedir.  Bu 
konuda iktisat  literatüründe hakim olan görüşlere yer verilmiştir. DYY’lerin ekonomik 
büyüme  ve  dış  ticaret  üzerine  olan  etkileri  hususunda  yapılmış  ampirik  çalışmalar 
yeralmaktadır. Üçüncü  bölümde,  Türkiye’deki DYY’lerin sektörel,  bölgesel  ve  miktar 
olarak  gelişimi  incelenerek  ilk  iki  bölümde  anlatılan  teorik  bilgilerin  gerçekliği 
Türkiye’ye ilişkin veriler kullanılarak test edilmeye çalışılmıştır.