Çukurova üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İKTİsat anabiLİm dali

Tablo 3.9 İki Aşamalı EKK Regresyon Sonuçları 
Tablo 3.9.1 Model I’in İki Aşamalı En Küçük Kareler Regresyon Sonuçları 
Metot:İki Aşamalı En Küçük Kareler 
Örneklem (Düzeltilmiş): 1952-2004 
Dahil Olan Gözlem: 1953 sonrası düzenlemeler 
Bağımlı Değişken: Growth 
Araç Değişkenler: 
DVERGİ, DLNP, GC, Gİ, DYY(-1)
 
Bağımsız Değişkenler 
Katsayı 
Standart Hata 
t- İstatistik 
Olasılık Değeri 
C 
0.107088 
0.202351 
0.529219 
0.5991 
DYY  
0.646345 
8.396109 
0.076982 
0.9390 
DXM 
-2.115714 
1.567641 
-1.349617 
0.1835 
DLNH 
-0.298654 
0.491429 
-0.607725 
0.5462 
TYAT 
-0108660 
0.805806 
-0.134847 
0.8933 
R Kare 
-1.498861 
R Kare (Düzeltilmiş) 
-1.707099 
F- İstatistiği 
0.758623 
Regresyonun Standart Hatası 
0.073227 
Durbin-Watson  ist. 
2.043720 
Olasılık Değeri( F- İstatistik) 
0.557358 
 
Tablo 3.9.2 Model II’nin İki Aşamalı En Küçük Kareler Regresyon Sonuçları 
Metot:
İki Aşamalı En Küçük Kareler 
Örneklem (Düzeltilmiş):
 1952-2004 
Dahil Olan Gözlem:
 1953 sonrası düzenlemeler 
Bağımlı Değişken:
 Growth 
Araç Değişkenler:
 
GI, DVERGI, DLNP, DYY(-1), DXM(-1), GC(-1), TYAT, DLNH(-1), GRO(-1)
 
Bağımsız Değişkenler 
Katsayı 
Standart Hata 
t- İstatistik 
Olasılık Değeri 
C 
0.012817 
0.527142 
-0.024315 
0.9807 
DYY  
60.77884 
170.3698 
0.356746 
0.7230 
DXM 
-1.574962 
4.330321 
-0.363706 
0.7178 
DLNH 
0.344343 
0.724048 
0.475581 
0.6367 
GC 
-0.067113 
1.395124 
-0.048106 
0.9618 
TYAT 
0.304522 
2.451719 
0.124208 
0.9017 
DYYDLNH 
-254.9844 
511.9287 
-0.498086 
0.6209 
DYYDXM  
279.2080 
901.4521 
0.309731 
0.7582 
DYYTYAT 
-228.2928 
666.9334 
-0.342301 
0.7338 
R
2 
-1.760448 
R
2
 (Düzeltilmiş) 
-2.262348 
F- İstatistiği 
0.251567 
Regresyonun Standart Hatası 
0.080386 
Durbin-Watson  ist. 
1.450509 
Olasılık Değeri( F- İstatistik) 
0.977820 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
174 
 
 
Tablo 3.9.3 Model III’ün İki Aşamalı En Küçük Kareler Regresyon Sonuçları 
 
Metot:
İki Aşamalı En Küçük Kareler 
Örneklem (Düzeltilmiş):
 1953-2004 
Dahil Olan Gözlem:
 1952 sonrası düzenlemeler 
Bağımlı Değişken:
 Growth 
Araç Değişkenler:
 GRO(-1), TYAT(-1),
 
DYY(-1), DXM(-1), DLNP(-1), DLNH(-1), GC(-1) GI(-1), 
DYYDXM(-1), DYYDLNH(-1), DYYTYAT(-1), DVERGI(-1) 
 
Bağımsız Değişkenler 
Katsayı 
Standart Hata 
t- İstatistik 
Olasılık Değeri 
C 
0.086130 
0.538409 
0.159971 
0.8737 
DYY  
4.046772 
129.7662 
0.031185 
0.9753 
DXM 
0.962332 
2.472771 
0.389172 
0.6992 
DLNH 
0.123458 
0.382932 
0.322401 
0.7488 
GC 
0.379633 
0.873908 
0.434409 
0.6633 
DGİ 
2.800193 
8.115082 
0.345060 
0.7319 
TYAT 
-0.380363 
2.012786 
-0.188974 
0.8511 
DYYDLNH 
-26.18475 
220.6341 
-0.118680 
0.9061 
DYYDXM 
-120.5609 
334.0526 
-0.350414 
0.7279 
DYYTYAT 
-1.338084 
505.3962 
-0.002648 
0.9979 
DLNP  
0.072072 
0.468086 
0.153791 
0.8784 
DVERGİ 
-0.295402 
2.511837 
-0.117604 
0.9074 
R
2 
-0.132018 
R
2
 (Düzeltilmiş) 
-0.443323 
F- İstatistiği 
0.251365 
Regresyonun Standart Hatası 
0.052589 
Durbin-Watson  ist. 
2.030793 
Olasılık Değeri( F- İstatistik) 
0.991175 
 
 
Üç  farklı  model  çerçevesinde,  iki  aşamalı  en  küçük  kareler  tekniği  ile 
gerçekleştirilen  regresyon  sonucunda  modellere katılan  açıklayıcı  değişkenlerin  modelleri 
açıklama  gücünü  gösteren  R
2
  istatistiklerinin  her  üç  regresyonda  da  negatif  olduğu 
gözlenmektedir. Oysa karesi alınan bir ifadenin negatif çıkması imkânsızdır.  Bu durumun 
nedenini daha iyi anlayabilmek amacıyla yukarıda belirtilen modeller çerçevesinde sıradan 
en  küçük  kareler  yöntemi  ile  yeni  bir  analiz  gerçekleştirilmiştir.  Bu  regresyona  ilişkin 
bilgileri içeren tablolara baktığımızda regresyona katılan açıklayıcı değişkenlerin açıklama 
gücünün  çok  düşük  olduğunu,  diğer  bir  ifadeyle  Türkiye  ekonomisindeki  büyümeyi 
açıklayan  başka  değişkenlerin  varolduğu  ancak  bu  çalışmada  kullanılan  açıklayıcı 
değişkenlerin ülkedeki büyümeyi açıklama gücünün düşük olduğu sonucuna varılmaktadır. 
Bu  duruma  bağlı  olarak  her  üç  modele  ilişkin  iki  aşamalı  en  küçük  kareler  regresyon 
sonuçlarında R
2
’ler negatif değerler almaktadır. Ayrıca her üç modele yönelik regresyonda 
R
2 ‘
nin anlamlılığının bir ölçüsü olarak kabul edilen F istatistiklerinin de son derece düşük 
değerler  alırken,  çoğu  açıklayıcı  değişkenlere  ilişkin  katsayılarda  teori  ile  uyuşmayan  bir 
ilişki sergilemektedir. 

---

 
 
175 
 
 
 
Tablo 3.10 Sıradan EKK Regresyon Sonuçları 
Tablo 3.10.1 Model I’in Sıradan En Kareler Regresyon Sonuçları 
Metot:Sıradan En Küçük Kareler 
Örneklem (Düzeltilmiş): 1952-2004 
Dahil Olan Gözlem: 1953 sonrası düzenlemeler 
Bağımlı Değişken: Growth 
Bağımsız Değişkenler 
Katsayı 
Standart Hata 
t- İstatistik 
Olasılık Değeri 
C 
0.113921 
0.048267 
2.360215 
0.0223 
DYY  
-4.672192 
2.023226 
-2.309279 
0.0252 
DXM 
-0.250498 
0.219032 
-1.143660 
0.2583 
DLNH 
-0.010412 
0.060264 
-0.172778 
0.8635 
TYAT 
-0.187271 
0.184141 
-1.016999 
0.3141 
R Kare 
0.190785 
R Kare (Düzeltilmiş) 
0.124727 
F- İstatistiği 
2.888132 
Regresyonun Standart Hatası 
0.042517 
Durbin-Watson  ist. 
2.095222 
Olasılık Değeri( F- İstatistik) 
0.031730 
  
 
Tablo 3.10.2 Model II’nin Sıradan En Küçük Kareler Regresyon Sonuçları 
Metot:
Sıradan En Küçük Kareler 
Örneklem (Düzeltilmiş):
 1952-2004 
Dahil Olan Gözlem:
 1953 sonrası düzenlemeler 
Bağımlı Değişken:
 Growth 
Bağımsız Değişkenler 
Katsayı 
Standart Hata 
t- İstatistik 
Olasılık Değeri 
C 
0.162146 
0.083805 
1.934801 
0.0593 
DYY  
-22.04803 
20.37651 
-1.082032 
0.2850 
DXM 
-0.294958 
0.317753 
-0.928259 
0.3582 
DLNH 
0.128824 
0.100923 
1.276462 
0.2083 
GC 
0.231500 
0.334870 
0.691312 
0.4929 
TYAT 
-0.569909 
0.322638 
-1.766403 
0.0841 
DYYDLNH 
-58.46827 
41.15865 
-1.420558 
0.1623 
DYYDXM 
13.84180 
65.14036 
0.212492 
0.8327 
DYYTYAT 
99.29373 
79.99236 
1.241290 
0.2209 
R
2 
0.278533 
R
2
 (Düzeltilmiş) 
0.150272 
F- İstatistiği 
2.171615 
Regresyonun Standart Hatası 
0.041892 
Durbin-Watson  ist. 
2.151889 
Olasılık Değeri( F- İstatistik) 
0.048043 
 
 
 
 

---

 
 
176 
 
Tablo 3.10.3 Model III’ün Sıradan En Küçük Kareler Regresyon Sonuçları 
Metot:
Sıradan En Küçük Kareler 
Örneklem (Düzeltilmiş):
 1952-2004 
Dahil Olan Gözlem:
 1953 sonrası düzenlemeler 
Bağımlı Değişken:
 Growth 
Bağımsız Değişkenler 
Katsayı 
Standart Hata 
t- İstatistik 
Olasılık Değeri 
C 
0.180464 
0.095191 
1.895806 
0.0650 
DYY  
-27.22135 
21.44040 
-1.269626 
0.2114 
DXM 
-0.271685 
0.325198 
-0.835444 
0.4083 
DLNH 
0.104208 
0.096935 
1.075028 
0.2886 
GC 
0.069098 
0.342736 
0.201607 
0.8412 
DGİ 
2.709470 
0.463110 
1.851857 
0.0713 
TYAT 
-0.559775 
0.372065 
-1.504509 
0.1401 
DYYDLNH 
-57.90443 
40.66434 
-1.423961 
0.1620 
DYYDXM 
22.43591 
65.67299 
0.341631 
0.7344 
DYYTYAT 
121.5091 
83.97547 
1.446959 
0.1555 
DLNP  
-0.078465 
0.065818 
-1.192151 
0.2401 
DVERGİ 
-0.759062 
0.493963 
-1.536677 
0.1321 
R
2 
0.365964 
R
2
 (Düzeltilmiş) 
0.195856 
F- İstatistiği 
2.151369 
Regresyonun Standart Hatası 
0.039910 
Durbin-Watson  ist. 
1.927729 
Olasılık Değeri( F- İstatistik) 
0.037697 
 
 
Yukarıdaki  model  I  ve  Model  II’nin  Regresyon  sonucuna  baktığımızda  ilgili 
açıklayıcı  değişkenlerin  Türkiye  ekonomisindeki  ekonomik  gelişme  üzerinde  %10 
anlamlılık düzeyinin altında açıklayıcı gücünün olmadığı gözlenmektedir. Bununla birlikte 
%10 anlamlılık düzeyinde baktığımızda DYY’lerin Türkiye ekonomisi üzerinde dış ticaret 
hususunda,  beşeri  sermaye  ve  yurtiçi  yatırımlar üzerinde  olumlu  etkileri  mevcuttur  ancak 
regresyonun  genelinde  ilgili  değişkenlerin  ülkenin  ekonomik  büyümesi  üzerinde  etkili 
olmadığı  yönünde  sonuç  çıkmaktadır.  Buradan  ülkeye  gelen  DYY’lerin  miktarında 
yetersizlik  olduğu  oysa  ki  ülkeye  daha  fazla  DYY  girişi  sağlanabilse  yurtiçi  yatırımlar, 
beşeri  sermaye  ve  dış  ticaret  üzerinde  pozitif  dışsallıklar  sağlama  ihtimali  olabilecektir. 
Tuluğ  ok(2004)’ün  Türkiye  üzerinde  yaptığı  araştırmada  bu  durumu  desteklemektedir. 
Türkiye’nin  DYY’ler  için  birçok  olumlu  faktöre  sahip  olmasına  karşın,  ülkenin  istenilen 
düzeyde DYY elde edemediği  bu durumun nedeninin de  yatırımların politik ve ekonomik 
istikrar  eksikliği  nedeni  ile  kendini  güvende  hissetmemesinden  kaynaklandığı  ifade 
edilmektedir. 
 
 
 

---

 
 
177 
 
SONUÇ 
 
Ekonomik  büyüme  bütün  dünya  ekonomilerinin  üzerinde  önemle  durduğu 
konulardan  biridir.  Çünkü  ülkelerin  elde  edecekleri  ekonomik  güç  hem  üzerinde 
barındırdığı  toplumun  refah  içerisinde  yaşamasında,  hem  de  ülkenin  siyasal  bağımsızlığı 
üzerinde etkili olmaktadır. 
 
Son  dönemde  Dünya  ekonomisinde  küreselleşme  eğilimi  ile  birlikte  uluslar  arası 
sınırların ortadan kalktığı yoğun bir rekabet ortamı hüküm sürmektedir. Böyle bir ortamda 
ülkelerin arzu ettikleri ekonomik büyüme seviyesine ulaşmaları önündeki en  büyük engel, 
üretim için gerekli temel faktörlerden biri olan sermayenin yetersiz olmasıdır. Özellikle az 
gelişmiş(AGÜ) ve gelişmekte olan ülkelerin (GOÜ) bir problemi olan sermaye yetersizliği 
dış  borç şeklinde  gelişmiş  ülkelerden  ve  ekonomik kuruluşlardan  sağlanabilmesine  karşın 
tercih  edilen  bir  çözüm  yolu  değildir.  Nedeni,  yukarıda  da  ifade  edildiği  üzere  ülkenin 
siyasal  bağımsızlığını  tehlikeye  düşürmesinden  kaynaklanmaktadır.  Ayrıca  yoğun  bir 
rekabetin  var  olduğu  bu  ortamda  sadece  nakdi  sermaye  ile  GOÜ’lerin  ve  AGÜ’lerin  
gelişmiş  ülkeler  seviyesine  ulaşmaları  mümkün  olmayabilir.  Çünkü  ekonomik  gelişmeyi 
sağlayan  faktörlerden  biri  de  teknolojik  yeniliklerin  üretimde  kullanılabilmesidir.    Bu 
noktada  çokuluslu  şirketler(ÇUŞ)  hem  GOÜ’ler  hem  de  AGÜ’ler  için  özel  bir  öneme 
sahiptir. Çünkü ÇUŞ’lar dünyada en fazla araştırma ve geliştirme(Ar-Ge) yapan kuruluşlar 
olmaları  sebebi  ile  teknoloji  lideri konumdadırlar. Bu sebeple  bütün  dünya  ülkeleri  nakdi 
sermaye  ile  birlikte  teknolojik  yeniliklerinde  sahibi  olan  ÇUŞ’ları  ülkelerinde  yatırım 
yapmaya ikna edebilmek için büyük bir yarış içerisindedir. 
 
Ev  sahibi  ülkelerin  ÇUŞ’ları  ülkelerinde  yatırım  yapmaya  teşvik  etmelerinin 
arkasındaki  diğer  nedenlere  baktığımızda,  ülkeye  sadece  teknolojik  yenilik  getirmekle 
kalmayıp,  işletme  bilgisi  (Know-How)  kazandırmaları,  ülkenin  istihdamında  artış 
yaratmaları,  vergi  gelirleri  sağlamaları,  beşeri sermaye  stoğunu geliştirmeleri  ve  ülkelerin 
ticari ilişkilerinde gelişme sağlayarak döviz girişi sağlamaları  gibi etkileri de mevcuttur. 
 
ÇUŞ’ların amaçlarına baktığımızda, hiçbir zaman yatırımda bulundurdukları ülkeyi 
kalkındırmak  gibi  bir  amaçları  yoktur.  Onların  amaçları,  üretimlerini  en  ucuz  şekilde 
gerçekleştirip,  pazarlayabilmek  ve  sahip  oldukları  teknolojik  yenilikleri  sonuna  kadar 
değerlendirebilmektir.  Dolayısıyla  ev  sahibi  ülkelerin  sadece  DYY’leri  teşvik  etmekle 
kalmayıp,  onların  ekonomilerine  en  faydalı  olabileceğini  düşündükleri  alanda  yatırım 

---

 
 
178 
 
yapmalarını  sağlayacak  bir  strateji  uygulamaları  gerekmektedir.  Çünkü  DYY’lerin  her 
zaman ve her koşulda  olumlu katkı sağlayacağını söylemek yanlış olacaktır. 
 
DYY’lerin ev sahibi ülke ekonomisi üzerindeki etkisi  üç  yolla ortaya çıkmaktadır. 
Öncelikle  ülkeye  gelen  DYY’lerin  yurtiçi  yatırımlar  üzerinde  ne  tür  bir  etki  yarattığına 
bağlıdır. Eğer yurtiçi  yatırımlar DYY’ler  ile rekabet edebilecek  bir güce sahip  ise, ileri  ve 
geriye dönük  bağlantılar  yoluyla ÇUŞ’ların  sahip  olduğu teknolojik  bilgileri ele geçirerek 
kendilerini geliştirecektir. Bu etkiyi DYY’lerin yurtiçi yatırımlar üzerindeki olumlu etkisi, 
tamamlayıcılık  diğer  bir  ifade  ile  pozitif  dışsallık  olarak  nitelendirebiliriz.  Oysa  yurtiçi 
yatırımların  ÇUŞ’lar  karşısında  herhangibir  rekabet  gücü  yok  ise,    bu  durumda  ÇUŞ’lar 
yurtiçi  yatırımların  piyasa  paylarını  ele geçirerek  yurtiçi  yatırımları  dışlayacaktır.  Bu  etki 
ise ikame etkisi, negatif dışsallık olarak değerlendirilmektedir. 
 
DYY’lerin  ev  sahibi  ülke  ekonomisi  üzerindeki  bir  diğer  etkisi  de,  kendini  dış 
ticaret üzerinde göstermektedir. ÇUŞ’ların amacının, sahip oldukları teknolojiyi koruyarak, 
daha  geniş  piyasalara  hakim  olmak  olduğunu  belirtmiştik.  Bu  sebeple  DYY’ler  ev  sahibi 
ülkeye  ticari  amaçla  gelmektedir.  Eğer  DYY’ler  yurtiçi  yatırımlar  ile  tamamlayıcılık 
ilişkisi içerisinde olarak, yurt dışına kendi kurdukları pazarlara satış yaparlar ise, ev sahibi 
ülkeye  döviz  girişi  sağlayarak  olumlu  etki  yaratabilir,  ancak  üretimleri  sırasında 
kullandıkları  ara  malları  yurt  dışından  ithal  ederek,  yurtiçi  üretimi  azaltmaları,  ayrıca 
yurtiçi  firmaların  ihracat  yaptığı  dış  piyasaları  ele  geçirmeleri  halinde  ülkeden  döviz 
çıkışına neden olarak negatif etki yaratacaktır. 
 
DYY’lerin  ev  sahibi  ülke  ekonomileri  üzerindeki  en  önemli  etkisi  ise,  beşeri 
sermaye  stoğunda  yarattıkları  etkidir.  DYY’lerin  ev  sahibi  ülkenin  beşeri  sermaye  stoğu 
üzerinde  olumlu  etki  yaratabilmesi  için  öncelikle  ev  sahibi  ülkenin  beşeri  sermaye 
stoğunun  belli  bir  olgunluğa  erişmiş  olması  gerekmektedir.  Diğer  bir  ifadeyle  ülkeler 
arasındaki teknoloji boşluğunun çok yüksek olmaması gerekir. Aksi takdirde DYY’lerin ev 
sahibi ülkenin beşeri sermaye stoğunu arttırmak bir yana, yetişmiş nitelikteki elemanlarıda 
kendi bünyesine alarak ev sahibi ülke ekonomisi üzerinde negatif etki yaratacaktır. 
Kısaca  DYY’lerin  ev  sahibi  ülkelerin  ekonomik  gelişmesi  üzerinde  olumlu  etki 
yaratabilmesi  için  öncelikle  ev  sahibi  ülkenin,  ülkeye  yeni  gelen  teknolojileri 
değerlendirebilecek  bir  olgunlukta  beşeri  sermaye  stoğuna  ve  yabancı  şirketlerle  rekabet 
edebilecek  düzeyde  yurtiçi  yatırımlara  ihtiyacı  vardır.  Bu  nedenle,  ülkelerin  “ne  türde 
olursa  olsun  yeterki  gelsin”    sermaye  zihniyetini  geride  bırakarak  kendi  teknoloji 
seviyesine  uygun,  gerekli  sektörlere  ve  bölgelere  yönelik  DYY’leri  uygulayacağı 
politikalarla yönlendirmelidir. 
     

---

 
 
179 
 
 
Türkiye  üzerinde  yaptığımız  ekonometrik  uygulama  çerçevesinde,  1950-2004 
yılları  arasındaki  dönemde  ülkeye  fiili  olarak  giren  DYY’lerin  yurtiçi  yatırımlar,  beşeri 
sermaye ve dış ticaret üzerine olan etkileri neticesinde ülkenin ekonomik gelişmesine katkı 
sağlayıp sağlamadığı araştırılmıştır. 
 
Eviews 5.0 programı dahilindeki iki aşamalı ve sıradan en küçük kareler teknikleri 
ile yapılan regresyon analizinde kullanılan her üç model için R
2
 ve F istatistikleri anlamsız 
çıkmıştır. Bu durum  modelde kullanılan değişkenlerin  bir  bütün olarak açıklama gücünün 
zayıflığını göstermektedir. 
 
Model I’de DYY’lerin ev sahibi ülke ekonomisi üzerindeki doğrudan etkisi olarak,  
nakdi  sermaye  birikimi  yaratma  etkisinin    regresyonda  anlamsız  çıktığı,  dolayısıyla 
Türkiye’nin  yeterince  DYY  girişi    sağlayamadığını  göstermektedir.  Ülkeye  yönelik  fiili 
girişler  ve  izin  verilen  DYY’ler  arasındaki  farkta  bunu  göstermektedir.  Bu  çerçevede 
ülkenin  uygulaması  gereken  politika  öncelikle  ülkede  siyasi  ve  ekonomik  istikrarın 
sağlanması,  altyapı  yatırımlarına  ağırlık  verilmesi,  fikri  mülkiyet  haklarına  yönelik  yasal 
korumanın sağlanması gerekmektedir. 
 
Model  II  ve  Model  III’ün  kullanılması  ile  elde  edilen  regresyon  analizinde 
Türkiye’deki  DYY’lerin  yurtiçi  yatırımlar,  beşeri  sermaye  stoğu  ve  dış  ticaret  üzerindeki 
etkileri  ölçülmeye  çalışılmıştır.  Regresyon  sonucunda  Türkiye’ye  yönelik  DYY’lerin,  ne 
yurtiçi  yatırımlar,  ne  beşeri  sermaye  stoğu üzerinde,  ne de dış  ticaret üzerinde  olumlu  bir 
etkileri  gözlenmemiştir.  Bu  durumun  nedeni,  yeterli  DYY  girişi  elde  edilememesinden 
kaynaklanabilmekle  beraber,  ülkenin  belli  bir  yetkinlikte  beşeri  sermaye  stoğuna  sahip 
olmamasından  diğer  bir  ifadeyle  ana  ülke  ile  ev  sahibi  ülke  arasındaki  teknoloji 
boşluğunun  yüksek  olmasından,  DYY’lerin  ülke  için  olumlu  olabilecek  sektörlere  ve 
bölgelere  yönelik  olmamasından  kaynaklanabilmektedir.  Bu  durumda  uygulanması 
gereken  politika,  öncelikle  ÇUŞ’lar  yoluyla  ülkeye  gelen  teknolojinin  yurtiçi  üretime 
kanalize  edilebilmesi  için  her  ne  kadar  DYY’lerin  beşeri  sermaye  stoğunu  iyileştireceği 
düşünülsede,  belli  bir  olgunlukta  beşeri  sermaye  stoğunun  olması  zorunlu  bir  durumdur. 
Bu  sebeple  eğitim  sisteminde  düzenlemeler  yapılarak,  mesleki  eğitim  çalışmaları 
arttırılmalıdır.  Diğer taraftan DYY’lerin yurtiçi yatırımlarla rekabet edebileceği sektörlere 
yönelik  olması  ve  ÇUŞ’ların  kendi  yarattığı  dış  pazarlara  ihracat  yaparken,  yurtiçi 
firmalardan  aramalı  kullanıyor  olmasına  dikkat  edilmelidir.  Böylece  hem  döviz  çıkışı 
engellenecek  hem  de  yurtiçi  üretim  artacaktır.  Ayrıca  DYY’lerin  bölgesel  dağılımlarıda 
üzerinde durulması gereken konulardan biridir. DYY’lerin belli bir bölgede yoğunlaşması 
ülke  içerisinde  bölgesel  gelişme  farklılıkları  yaratabilmektedir.  Dolayısıyla  DYY’ler  için 

---

 
 
180 
 
uygun  bölgelerin  belirlenerek  bu  bölgelerde  faliyette  bulunmaları  için  gerekli  desteklerin 
sağlanması gerekmektedir.