D-1 Maddələr mübadiləsi prosesləri əsas anlayışlar və təyinatlar

8.1.2 Mol payları və mol faizləri ilə hesabı

Fərz edək ki, G kmol miqdarada olan faza verilmişdir. Bu fazada n sayda komponentlər ( A,B,C,..., n) vardır. Bu komponentlərin fazadakı mol miqdarları _A ,_B, _C,..., _n kmol- dur.

Fazanın mol payı ilə tərkibi dedikdə ayrı-ayr komponentlərin mol miqdarlarının fazanın ümumi mol miqdarına olan nisbətinə deyilir. onda verilmiş fazanın mol payı ilə tərkibi

_ = <sub>

</sub> = _ ( 8.2)

_ =_

............

_ = _

Belə ki ,_{ } =1

Göründüyü kimi fazanın ümumi mol tərkibi fazanı təşkil edən komponentlərin mol tərkiblərin cəmindən ibarətdir, onun mol tərkibi 0_1 arasında dəyişir.

Fazanın tərkibini mol faizi ilə tapmaq üçün mol paylarını 100-ə vurmaq lazımdır.

Onda _ = _ 100% (mol)

_ = _ 100% (mol )

_ =_ 100% (mol )

...................................

_= _ 100% (mol )

Fazanın mol faizi ilə tərkibi

_{ } = 100 % (mol)

Olur və 0 _100 intervalında dəyişir.

Texnoloji hesablamalar zamanı fazaların kütlə payı ilə verilmiş tərkibini mol payı ilə təyin etmək və ya əksinə, mol payı tərkibindən kütlə payı tərkibinə keçmək lazım gəlir. Ona görə də bir tərkibdən başqa tərkibə keçmək üçün keçid düsturlardan istifadə etmək lazımdır.

Fərz edək ki, bizə A,B,C,..., n komponentlərindən ibarət faza verilmişdir və bu fazanın kütlə payı ilə tərkibi _{ }verilmişdir. Bu fazanın tərkibini mol payları ilə ifadə etmək tələb olunur yəni _, _, _, ..., _.

Onda 1 kq kütləsi olan fazanın tərkibindəki komponentlərin mol miqdarları aşağıdakı kimi hesablanır

G_A = _ ; kmol

G_B = _ ; kmol

G_C = _ ; kmol

.....................

G_n = _ ; kmol

Burada M_A, M_B, M_C,...,M_n – fazalardakı uyğun komponentlərin molekul kütlələridir, kq/qmol.

Beləliklə 1kq faza qarışığının mol miqdarını düsturla təyin etmək olar.

G =G_A + G_B + G_C +...+G_n = _{   } ..._{ }

Onda (8.2) tənliyinə görə verilmiş fazanın mol payı ilə tərkibi aşağıdakı kimi olar.

_A = _ = _;

_B = _ = _;

_C = _ = _;

........................

_n = _ = _;

Fazanın hər hansı k komponenti üçün bu keçid düsturu yaza bilərik

_k = _ = _; (8.3)

Fərz edək ki, fazanın tərkibi mol payları ilə verilmişdir( _A,_B ,_C ,..., _n) və bu fazanın tərkibini kütlə payları ilə ifadə etmək lazımdır ( _ ,_ ,_ ,..., _ ). 1 kmol qarışıq üçün komponentlərin kütlələrini aşağıdakı kimi təyin etmək olar.

_{ A}, kq

_{ }