D. A. Shadibekova

 
1.6.2-rasm. 2008-2017yillarda YaIM va tarmoqlar kesimida yalpi 
qo„shilgan qiymatning o„sish sur‟atlari
21
, (2007yil - 100%).
21
O‗zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi ma‘lumotlari asosida muallif tomonidan ishlab 
chiqildi. 
210 
180 
169 
342 
233 
0
50
100
150
200
250
300
350
400
YaIM
Qishloq
xo'jaligi
Sanoat
Qurilish
Xizmatlar
sohasi

---

44 
Yuqoridagi rasmdan shuni ko‘rishimiz mumkinki, oxirgi 10 yillikda xizmatlar 
sohasining YaIM va tarmoqlar kesimida yalpi qo‘shilgan qiymati 233 foizlik o‘sish 
bilan qurilishdan keying 2-o‘rinni egallab turibti. 
Yuqoridagi tahlillardan ko‗rishimiz mumkinki, respublikamizda barcha kichik 
biznes va xususiy tadbirkorlik korxonalarining 50 foizidan ortiqrog‗i va shu 
korxonalarda hamma band bo‗lganlarning choragidan ko‗prog‗i xizmat ko‗rsatish 
sohasiga, aniqrog‗i, umumiy ovqatlanish va savdo sohasiga to‗g‗ri keladi. Bu 
sohalarni rivojlanishi iqtisodiyotning taraqqiyoti uchun foydali. Ammo boshqa 
tarmoqlarning rivojlanishi dinamikasida ham bu kabi sezilarli darajadagi 
o‗zgarishlarga erishib bormog‗imiz kerak. 
Biroq, shunga qaramay ayni davrda ish bilan band etish masalalarida o‗ziga 
xos muammolar yo‗q emas. Chunki O‘zbekiston aholisi bugungi kunda 33 mln. 
kishidan oshmoqda. Har yili mehnat resurslari tarkibiga 500 mingdan ziyodroq 
kishi qo‗shilib borayotganligini aytadigan bo‗lsak ish bilan band etishdagi 
muammolarni yanada keng ko‗lamda hal etish talab etiladi. Qolaversa, nafaqadagi 
ayrim shaxslarning mehnat qilishga bo‗lgan ishtiyoqlari bandlikni ta‘minlashdagi 
jarayonlarni yanada jiddiylashtiradi. 
Shunday ekan, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish, ayniqsa 
qishloq joylarida yangi ish joylarini ochish hamda yoshlar orasida ish bilan bandlik 
muammosini hal etish bilan bog‗liq muhim ijtimoiy vazifalarni belgilab borish 
maqsadga muvofiq bo‗ladi. Mehnat resurslarining ortib borishi tendensiyasi 
mavjud ekan, ijtimoiy vazifaning ustuvorligi yanada oshadi. 
Bugungi kunda yoshlarda iqtisodiy tayyorgarlik, xo‗jalik yurita olish, 
tejamkorlik singari xislatlar shakllanishi uchun yoshlarni maktab va maktabdan 
tashqari muassasalar, ishlab chiqarish, tadbirkorlik sohasida haqiqiy iqtisodiy 
faoliyatga iloji boricha ertaroq va faol jalb etish uchun imkoniyat yaratish 
maqsadga muvofiqdir. 
Hozir qishloq xo‗jalik mahsulotlarini qayta ishlash, oziq-ovqat mahsulotlarini 
ishlab chiqarish, sanoatlashgan qayta ishlash, trikotaj va tikuvchilik mahsulotlari 

---

45 
ishlab chiqarish, qurilish mollarini ishlab chiqarish, sayyohlik xizmati va shu kabi 
boshqa sohalarda kichik va xususiy korxonalarni rivojlantirishdagi keng 
imkoniyatlardan foydalanishimiz kerak. 
O‘ylashimizcha, ish bilan bandlikni oshirish masalalari xizmat ko‘rsatish 
sohasiga ixtisoslashgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni yanada 
rivojlantirish istiqbollari bilan bog‗liq ekan, ushbu sohadagi mavjud muammolarni 
qisman bo‘lsada bartaraf qilish uchun quyida belgilangan ishlarni amaliyotga joriy 
qilish maqsadga muvofiqdir: 

birinchi navbatda, qishloq joylarida xizmat ko‗rsatuvchi infratuzilma 
faoliyatini tubdan takomillashtish va uni sifat jihatdan yaxshilash chora-tadbirlarini 
amalga oshirish; 

nafaqat ijtimoiy infratuzilma, balki iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirish 
maqsadidagi bozor infratuzilmasi faoliyatini ham kengaytirish chora-tadbirlarini 
joriy etish zarur. Keyingi yillarda bunga e‘tiborning sustligidan iqtisodiy 
faoliyatdagi sub‘ektlar mazkazga (shaharlarga) intilmoqdalar; 

kredit berish siyosatida e‘tiborni nafaqat ishlab chiqarish sohasidagi, balki 
xizmat ko‘rsatishdagi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik korxonalariga 
chuqurroq qaratish zarur deb hisoblaymiz. Chunki ishlab chiqarishda yangi ish 
joylarini yaratish imkoniyatlari kengroqdir. 
Yuqoridagilarni inobatga olgan holda, shuni bemalol ta‘kidlashimiz 
mumkinki, bugungi kunda xizmatlar sohasi iqtisodiyotimizda o‘z o‘rnini topgan 
soha bo‘lib, uning aholi bamdligi va turmush darajasini yahshilashdagi o‘rni 
beqiyosdir. 
Amalga oshirilgan tadqiqotlarimiz natijasida quyidagi xulosalarga keldik. 
Xizmat bu birinchi navbatda mehnat mahsuli demakdir. Iste‘molchilarning mavjud 
aniq talablarini qondirish ushbu mahsulotning asosiy belgilanishi bo‗lib 
hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda xizmat – bu insonlarning ehtiyoj va 
talablarini qondirishga qaratilgan iqtisodiy faoliyatdir.Shulardan kelib chiqib, 
xizmatlar bu iste‘molchilarning, xo‘jalik yurituvchi subyektlarning hamda 
davlatning ma‘lum bir extiyojini qondirishga tadbirkorlar tomonidan yo‗naltirilgan 

---

46 
naf keltiradigan xizmat jarayoni bilan bog‘liq ongli ravishdagi faoliyati degan 
tushunchani anglatadi. 
Xizmat ko‘rsatish tarmoqlari mamlakat iqtisodiyotining tarkibiy qismi sifatida 
yalpi ichki mahsuloti tarkibida bevosita ishtirok etadigan sohadir. Xizmat sohasi 
birinchi galda ijtimoiy-iqtisodiy faoliyat bo‘lib, bevosita kichik biznes va hususiy 
tadbirkorlik subyektlariga mos keladi. 
Ayni damdagi iqtisodiy islohotlarning pirovard vazifalaridan biri esa aholini 
xizmat ko‘rsatish va servis sohasiga jalb qilishni yanada kuchaytirish chora-
tadbirlari bo‗lib, respublikada tadbirkorlar va mulkdorlar qatlamini shakllantirishni 
kengaytirish va shuning asnosida aholi bandligini, iqtisodiy va ijtimoiy 
farovonligini o‗sishini taminlashga erishishdan iboratdir.