D ə d ə qorqstrreplş d ı rmalar ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya
Yüklə 2,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
DƏDƏ QORQUD ARAŞDIRMALARI
Milli birlik. Türk sərkərdələri, ümumiyyətlə, hər bir vətənini sevən türk bilirdi ki, el (Vətən – M.S) ayrılıqda nə xaqanın, nə sıravinin, nə varlının, nə də yoxsulundur. Vətən onun bütün öv- ladlarınındır, ona görə də birlik yaradıb Vətənin namusunu çəkir, qoruyurdular. Vətən dara düşəndə yumruq kimi birləşib xaqanı- nın, başçının əmrinə müntəzir dayanırdılar. Bilgə xaqan bu barədə belə deyirdi: “Türk milləti birləşərsə, el tutar, yanıldığı zaman ölər” və yaxud “...yüksəlmək istəyirsinizsə, bir-birinizi sıxış- dırmayın! İncitməyin!”, Dağılmış, dərbədiyar olmuş milləti bir yerə yığıb, birləşdirmək, yüklətməyi özünə ali qanun qəbul edən Bilgə xaqan bu barədə belə deyir: “...Mən millətə yaxşı vaxtında xaqan olmadım! Ac-yalavac, çırın-çılpaq, gücsüz qalmış yoxsul bir millətə xaqan oldum. Kiçik qardaşım Kül Tigin ilə əhd etdik. Atamızın qazandığı millət adı, millət sanı yox olmasın deyə Türk milləti üçün gecə uyumadım, gündüz oturmadım. Kiçik qardaşım Kül-tiqin ilə, iki Şad (rəhbər – M.S.) ilə öləsiyə, bitəsiyə çalışdım. Toplanan milləti atəşə, suya qərq etmədim. Özüm xaqan oturduğumda səpələnmiş halda olan millət ağır vəziyyətdə olsa da yenə birləşdi. Milləti yüksəltmək üçün on iki savaş etdim. Sonra Tanrı köməyi ilə bəxtim var olduğu üçün xəstə milləti diriltdim. Az milləti çox, ac milləti tox etdim. Geyimsiz milləti, geyimli, yoxsul milləti bəy etdim. dörd yandakı millətlər mənə tabe oldular. Millətin düşmənlərini yox etdim... [3; 115]. Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, türkün bir ali qanunu da o idi ki, türk adı daşıyanı qırıb, məhv etmirdi, torpağını tutub ərazisinə qatırdı, birlik yaradırdı. Bilgə Xaqanın vəsiyyətində yaranmış bu birliyi çox asanlıqla görmək olur: “Sözlərimi sonuna qədər dinlə, yaxşı eşit: Bütün ki- çik qardaşlarım, qohumlarım, oğullarım! Bütün soyum, millətim! Sağdakı Şadapit bəylər, soldakı Tarkanlar, buyruq bəyləri! Otuz tatar, Doqquz Oğuz bəyləri! Sözlərimi yaxşıca eşidin, |