D. Q. Usmanova buxgalteriya hisobi o‘quv qo‘llanma samarqand – 2020

VI. Ilmiy monografiyalar, maqolalar

6.1.	Bekmuradov A. va boshqalar. Moliya va bank tizimidagi islohatlar
samarasi. –T.: TDIU. 2005. 62 bet
6.2.	O‘razov K.B. Iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida buxgalteriya

hisobining konseptual masalalari/ K.B. Urazov. - T.: Fan nashriyoti, 2005. - 236 b.

6.3. Xasanov B.A. Boshqaruv hisobi./Darslik -T.:Iqtisod-moliya, 2005.-307 b.

VII. Doktorlik va nomzodlik dissertasiyalari

7.1. Mamatov Z.T. Xo‘jalik yurituvchi subektlar moliyaviy hisobotlarni audit qilishning nazariy va uslubiy asoslari. –T.: O‘zR Bank-moliya akademiyasi. Dok. diss. 2005. -310 bet

VIII. Ilmiy-amaliy anjumanlar ma’ruzalari to‘plamlari

8.1. Dvadsat vtoroe Plexanovsko chtenie. 10 aprelya 2017 goda. Moskva.

IX. Gazeta va jurnallar

9.1.“Soliq solish va buxgalteriya hisobi” jurnali. –T.: 2015-2017 yillar

9.2. «O‘zbekiston iqtisodiy axborotnomasi» jurnal. –T.: 2015-2017 yillar

9.3. «Bozor, pul va kredit» jurnal. –T.: 2015-2017 yillar

382
9.4. «Solik va bojxona xabarlari» gazeta. –T.: 2015-2017 yillar

X. Statistika to‘plamlari ma’lumotlari

10.1.O‘zbekistonning 2017 yildagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi

ko‘rsatkichlari. –T.: O‘zbekiston, 2018.

XI. Internet saytlari.

11.1.«Norma” 2017.

11.2“Pravo” 2017.

11.3. WWW.Sam DU.uz.

383

MUNDARIJA

KIRISH……………… ……………………………………………..…… 3

1- Mavzu. BUXGALTERIYA HISOBINING PREDMETI VA USULLARI … 6

1.1. Xo‘jalik hisobi haqida tushuncha va uning turlari ……… ……… 6

1.2. Bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobining nazariy asoslari….... 18

1.3. Buxgalteriya hisobining predmeti, vazifalari va unng oldiga qo‘yilgan

talablar ……………………………………………………………………..… 25

1.4. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning manbalari tasnifi .,,,,,,,, … 31

1.5. Buxgalteriya hisobining usullari …………………………………..… … 43

2- Mavzu. BUXGALTERIYA BALANSI VA UNING TUZILISHI …… .. 51

2.1. Buxgalteriya balansi to‘g‘risida tushuncha ………………………….… 51

2.2. Balansning tuzilishi va uning moddalari ……………………………. …53

2.3.Xo‘jalik operatsiyalari ta’sirida balansdagi o‘zgarishlar ……. 60

3- Mavzu. SCHETLAR TIZIMI VA IKKI YOQLAMA YOZUV 67

3.1. Schyotlar to‘g‘risida tushuncha va ularning tuzilishi ………..…… 67

3.2. Ikkiyoqlama yozuv va uning ahamiyati …………………… ….. 72

3.3.Buxgalteriya schyotlarining turkumlanishi ………………… …………76

3.4. Buxgalteriya hisobi schyotlarining rejasi …………………...………….... 82

4- Mavzu. PUL MABLAG‘LARI VA VALYUTA OPERATSIYALARI

HISOBI … ………………………………… ….91

4.1. Pul mablag‘larining iqtisodiyotdagi roli va ularni hisobga olishning

vazifalari ……………………………………………………… 91

4.2. Kassa operatsiyalarini hisobga olish ……………………………… 93

4.3. Hisob – kitob, valyuta va boshqa schetlar bo‘yicha operatsiyalarni hisobga

olish .. 98

384

4.4.		Mol etkazib beruvchilar xaridorlar va hisobdor shaxslar bilan bo‘ladigan
hisob-kitoblar hisobi ………………………………..…			..........................	…	........ 116
5- Mavzu. ASOSIY VOSITALAR HISOBI .........			...…..……..............		….. 126
5.1.	Asosiy vositalar to‘g‘risida tushuncha ………………………..............				…... 126
5.2.		Asosiy vositalarning dastlabki qiymatini tashkil qiluvchi xarajatlar tarkibi..129
5.3.		Asosiy vositalar kirimining hisobi. Asosiy vositalarni ta’mirlash xarajatlari

va ularning chiqib ketishi buxgalteriya hisobi …………………………..…….. 132

5.4. Asosiy vositalarga eskirish hisoblash usullari va ularning buxgalteriya

hisobi ...…………………………………………………………………........... 143

5.5. Asosiy vositalarning dastlabki qiymatini aniqlash va qayta baholash

natijalari hisobi ……………………………………………………………....… 153

5.6.	Nomoddiy aktivlar tushunchasi va ularni hisobga olib borishning
vazifalari ……………………………………………………..............................		158
6- Mavzu. INVESTITSIYALAR HISOBI ........................................................		175
6.1.	Bozor iqtisodiyoti sharoitida investitsiyalar tarkibi .....................................	175
6.2.	Investitsiyalar va qimmatli qog‘ozlar hisobi ................................................	179
6.3.	Moliyaviy investitsiya fondlari hisobi ..........................................................	185

7- Mavzu. TOVAR MODDIY ZAXIRALAR HISOBI ……………….............189

7.1.		Tovar moddiy zaxiralarni turkumlash, baholash va ularni hisobga olishning
vazifalari ..............................................................................................................			189
7.2.		Tovar moddiy zaxiralarning harakatini rasmiylashtirish va ularning sintetik
hisobini tashkil etish ............................................................................................			195
7.3.		Olingan materiallar bo‘yicha hisob-kitoblar hisobi …….............................. 205
7.4.		Materiallarning ombor xo‘jaligi buxgalteriya hisobi va ularni inventarizatsiya
qilish tartibi .........................................................................................................			210
8- Mavzu. MEHNAT VA ISH HAQI HISOBI .....................…. …...………..			216
8.1.	Mehnat va ish haqi haqida tushuncha hamda uni hisobga olishning
vazifalari ..............................................................................................................			216
8.2. Mehnatga haq to‘lashning shakllari va tizimlari hamda ularni
	385

hujjatlashtirish …........................................................................... .....................					218
8.3.	Mehnat ta’tili va kasallik bo‘yicha qo‘shimcha haq hisoblashni
hujjatlashtirish .....................................................................................................					231
8.4.		Ish haqidan ushlab qolinadigan ushlanmalar va unga nisbatan ajratmalar va
to‘lovlar ...............................................................................................................					234
8.5.		Mehnat haqi bo‘yicha hisoblashishlar, ularni rasmiylashtirish va		foydalanishni
nazorat qilish .......................................................................................................					240
8.6.	Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha xodimlar bilan hisob-kitoblarning sintetik
hisobi ..................................................................................................................					242
9- Mavzu. XARAJATLAR HISOBI ..................................................				.....…...... 247
9.1.		Xarajatlar to‘g‘risida tushuncha va ular hisobini tashkil qilishning xuquqiy-
me’yoriy asoslari. Xarajatlarni guruhlanishi .......................................................					247
9.2.	Egri vato‘g‘ri xarajatlar tarkibi hamda ularning hisobi ................................				250
9.3.	Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari .........................................				251
9.4.	Asosiy ishlab chiqarish xarajatlari va uni hisobdan chiqarish hisobi ..........				252
9.5.	YOrdamchi va umumishlab chiqarish xarajatlari va ularning hisobni
tashkil qilish .......................................................................................................					253
9.6.	Xizmat ko‘rsatish va davr xarajatlari hisobi .................................................				254
10- Mavzu. MAHSULOT, TOVAR(ISH, XIZMAT)LAR VA ULARNI
SOTISH HISOBI .................................................................................................					258
10.1.Mahsulot (ish va xizmat) lar hisobining mazmuni, baholanishi
va uning vazifalari ...............................................................................................					258

10.2.		Mahsulotni yuklab jo‘natish va sotish jarayonini hujjatlarda rasmiylashtirish
..............................................................................................................................			261
10.3.		Ishlab chiqarilgan mahsulotlar va ularni sotishning sintetik xamda analitik
hisobi	...................................................................................................................		263
10.4.	Sotish bilan bog‘liq xarajatlar hisobi .........................................................		272
11- Mavzu. KAPITAL, FONDLAR VA MOLIYAVIY NATIJALAR
HISOBI ……………..........................................……..………..……............... .			276
11.1. Ustav kapitalining shakllanishi va ularning hisobini tashkil qilish ............			276
	386

11.2.	Qo‘shilgan		va zaxira kapitallarini hisobga olish .......................................	281
11.3.	Maqsadli tushumlar, subsidiya va grantlar hisobni yuritish .......................			285
11.4.	Moliyaviy natijalarning shakllanishi va ularni hisobga olish faoliyatdan
olinadigan foyda (zarar)ni hisobga olish .............................................................				289
11.5.	Mahsulot (ish, xizmat)larni sotishdan olingan yalpi
foyda(zarar)larni			hisobga olish .......................................................................	291
11.6.	Asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar, moliyaviy faoliyatdan
olinadigan foyda (zarar), favqulodda foyda va zararlarni hisobga olish .............				295
11.7.		Foydaning ishlatilishi, yakuniy moliyaviy natija va taqsimlanmagan foyda
(qoplanmagan zarar)ni hisobga olish ...................................................................				306

HISOBI ……………………………………………………………………...…. 311

12.1.	Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar turlari hamda hisobga olish
vazifalari ...............................................................................................................			311
12.2.	Soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarni hisobga olish ..............................		315
	a) bevosita va bilvosita soliqlar hisobi .....................................................		315
	b) mol-mulk va resurs soliqlar hisobi .......................................................		324
		v) kichik biznes sub’ektlari tomonidan to‘lanadigan soliqlar va majburiy
to‘lovlar hisobi .....................................................................................................			326
13- Mavzu. MOLIYAVIY HISOBOT ...............................................................			330
13.1.	Moliyaviy hisobotning mazmuni, mohiyati va tarkibi .............................		330
13.2.	Buxgalteriya balansining tuzilishi va unga asosan korxonalar sifat
ko‘rsatkichining tahlili .........................................................................................			334
13.3.	Asosiy vositalar harakati to‘g‘risidagi hisobotni tuzish ...........................		337
13.4.	Pul oqimi to‘g‘risidagi hisobotni tuzish va uni to‘ldirish ………..............		338
13.5.	Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobotni tuzish ...........................................		344
14- Mavzu. BOSHQARUV HISOBINI TASHKIL ETISH ..............................			347
14.1.	Boshqaruv hisobining predmeti va usullari ...............................................		347
	387

14.2. Boshqaruv hisobini tashkil qilishning avtonom va

integrallashgan usullari 350

14.3. Boshqaruv va moliyaviy hisoblarining schyotlarida xo‘jalik muomalalarini

qayd qilish 354

14.4. Xarajatlarni hisobga olish va mahsulotning tannarxini kalkulatsiya

qilish tizimini turkumlash 361

15- Mavzu. BUDJETLASHTIRISH VA XARAJATLARNI NAZORAT

QILISH . 364

15.1. Byudjetlashtirish va uning texnologiya jarayonlari hamda ishlab chiqarishni

tashkil qilishda tutgan o‘rni. 364

15.2. Korxonalarning bosh byudjeti, uning tarkibi va tuzilish tartibi …………. 365

15.3. Moslashuvchan va statik byudjet. Javobgarlik markazlari

va xarajatlarning kelib chiqish joylarini nazorat qilish. 367

IZOHLI ATAMALAR 369

ADABIYOTLAR RO‘YXATI 378

388