D. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI O‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA’LIMI MARKAZI D.R. ABDIKARIMOVA, G.M. BEKIMBETOVA KO‘CHMAS MULKNI BAHOLASH Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma «NISO POLIGRAF» – TOSHKENT – 2017 UO‘K 65.422.5 KBK 65.422.ya721 K 98 Ta q r i z c h i l a r : К.Z. Xomitov – Toshkent moliya instituti «Baholash ishi va investitsiyalar» kafedrasi dotsenti, iqtisod fanlari doktori; U.M. Yusupov – «Toshkent shahar baholash va konsalting Markazi» MCHJ direktori. «Ko‘chmas mulkni baholash» fani iqtisodiy fanlarni o‘qitishda o‘zining dolzarbligi va zamonaviy globallashuv sharoitida turli mulkchilik shakllarida yetakchi fanlardan biri hisoblanadi. E’tiboringizga taqdim etilayotgan mazkur o‘quv qo‘llanmada baholash ishi, xususan, ko‘chmas mulk va uni baholash, uning xususiyatlari, baholash ishini amalga oshirish tartiblari, baholash yondashuvlarining qo‘llanilishi va O‘zbekistonda baholash faoliyatining rivojlanishi masalalari yoritib berilgan. O‘quv qo‘llanma Toshkent moliya instituti «Moliyaviy menejment» va «Baholash ishi va investitsiyalar» kafedrasi professor- o‘qituvchilarining ijodiy hamkorligida tayyorlangan. O‘quv qo‘llanma kasb-hunar kollejlari o‘qituvchilari, soha mutaxassislari va amaliyotchilar, ilmiy izlanuvchilar hamda iqtisodiy ta’lim oluvchi talabalarga mo‘ljallangan. Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi ilmiy-metodik birlashmalari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan nashrga tavsiya etilgan. ISBN 978-9943-5081-3-2 © D.R. Abdikarimova va boshq., 2017 © «NISO POLIGRAF», 2017 3 KIRISH Hozirda baholash faoliyatini takomillashtirilgan va sifatli amalga oshirish davlatning muhim talablaridan biri hisoblanganligi sababli, ushbu fanni O‘zbekiston va jahon tajribasiga asoslangan holda chuqur o‘rganish zarur. Fanning ishlab chiqarishdagi o‘rni uning doirasida olingan bilimlar va amaliy ko‘nikmalar ko‘chmas mulk qiymatini baholash bilan bog‘liq kasbiy faoliyatda bevosita qo‘llanilishi bilan belgilanadi. Mazkur o‘quv qo‘llanma O‘zbekiston Respublikasining Mulkni baholash milliy standartlari, O‘zbekiston Respublikasining «Baho- lash faoliyati to‘g‘risida»gi Qonuniga muvofiq O‘zbekiston Respub- likasida mulk qiymatini baholashning normativ-huquqiy asoslarini, nazariy va amaliy jihatlarini o‘z ichiga oladi. Shuning bilan birgalikda ushbu o‘quv qo‘llanmada mulk qiymatini baholash jarayonida ishlatiladigan atama va tushunchalarni, baholash axborotlariga qo‘yiladigan talablarni, ko‘chmas mulkni baholashni amalga oshirish tartibini, baholash yondashuvlari, baholash natijalarini rasmiylashtirishga qo‘yiladigan talablarning me’yorlari va mexanizmi hamda bu kasbga malakaviy, axloqiy talablar va shu kabi mavzular uzviylik va uzluksizlik nuqtayi nazaridan mantiqiy ketma-ketlikda o‘z aksini topgan. «Ko‘chmas mulkni baholash» fanini chuqur o‘rganish mulk munosabatlari va ko‘chmas mulk bozori muammolarini hal qilishda muhim rol o‘ynaydi. Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlarning birinchi bosqichidayoq mulkchilikning hamma shakllari teng huquqli ekanligi konstitutsion tarzda e’tirof etildi va mulkni xususiylashtirish hisobiga ko‘p ukladli iqtisodiyotni real shakllantirish vazifasi qo‘yildi. Ayni vaqtda mamlakatimiz bosib o‘tgan taraqqiyot yo‘lining chuqur tahlili, bugungi kunda jahon bozori konyunkturasi 4 keskin o‘zgarib, globallashuv sharoitida raqobat tobora kuchayib borayotgani davlatimizni yanada barqaror va jadal sur’atlar bilan rivojlantirish uchun mutlaqo yangicha yondashuv hamda tamoyillarni ishlab chiqish va ro‘yobga chiqarishni taqozo etmoqda 1 . Shu borada ko‘chmas mulk qiymatini baholashda obyektlarning bozorini shakllantirish hamda ularga bo‘lgan huquqlarga doir bitimlar tuzish bilan bog‘liq xizmatlarni ko‘rsatish bo‘yicha tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga ham imkoniyat yaratadi. Yangi xizmatga bo‘lgan talablarning o‘sishi bilan birga bu borada baholash jarayonining qonuniy va uslubiy asoslari yaratildi, davlat organlari tomonidan baholash standartlari joriy qilindi. Mulkni baholash xususiylashtirish, ishonchli boshqaruvga o‘tkazish, shuningdek, ijaraga berish va sotish jarayonlarida, milliylashtirishda, sotib olish, ipoteka kreditlashda va ustav jamg‘armalarni ulushlar orqali shakllantirishda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, 2017–2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida xususiy mulk huquqi va kafolatlarini ishonchli himoya qilishni ta’minlash, xususiy tadbirkorlik va kichik biznes rivoji yo‘lidagi barcha to‘siq va cheklovlarni bartaraf etish, unga to‘liq erkinlik berish tamoyilini amalga oshirish, sanoat korxonalari va boshqa ishlab chiqarish obyektlarini joylashtirishga qulay shart- sharoitlar yaratish, xususiy tadbirkorlikni keng rivojlantirish hamda aholining turmush sharoitini yaxshilash maqsadida hududlarning ishlab chiqarish, muhandis-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilma tarmoqlarini yanada rivojlantirish va modernizatsiya qilishga qaratilgan 2 . 1 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida. O‘zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2017-y., 6-son, 70-modda, 20-son, 354-modda. 2 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947- sonli Farmoni. 5 Shu munosabat bilan yangi hayotiy voqelikni aks ettiradigan va respublikadagi butun baholash faoliyati tizimini keng qamrovli, sifatli tarkibiy isloh etishga qaratilgan dasturiy, me’yoriy va huquqiy hujjatlarni yaratish o‘tkir zaruratga aylanmoqda. Baholash faoliyatining rivojlanish darajasini biz bevosita yurtimizda so‘nggi yillarda mol-mulkka bo‘lgan talabning sezilarli darajada o‘sganligi bilan bog‘lashimiz mumkin. Bu esa, o‘z navbatida, respublikada iqtisodiy islohotlarni amalga oshirish yuzasidan olib borilayotgan katta ishning bir qismidir. 6 Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|