D. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A. Hikmatov

7.1-jadval. 
Yuqori darajada tozalangan kremniy tarkibida kirishmalarning atom ulushi.
Kirishmalar 
Mumkin bo’lgan miqdori, % 
Al 
1∙10
-7
B 
1∙10
-7
H 
1∙10
-3
Fe 
1∙10
-7
O 
1∙10
-7
Mg 
1∙10
-7
Mn 
1∙10
-7
Cu 
1∙10
-8
Pb 
1∙10
-7
Ag 
1∙10
-7
P 
1∙10
-8
Zn 
1∙10
-8
Agar yorug’lik kvantlari energiyasi yarimo’tkazgichdagi bog’lanishlarni 
uzib yuborish uchun yetarli bo’lsa, u holda yarim o’tkazgichli yorug’lik bilan 
nurlantirib ham bog’lanishlarni uzib yuborish mumkin. Turli yarimo’tkazgichlarda 
bog’lanishlarni uzish energiyasi turlicha, shuning uchun ular nurlanish spektrining 
u yoki bu uchastkasini turlicha sezadi. 
Yarimo’tkazgichlarning bu eng muhim xossalaridan vazifasi va qo’llanish 
sohasi turlicha bo’lgan yarimo’tkazgich asboblar yaratishda foydalaniladi. Birinchi 
bo’lib amaliy qo’llana boshlangan yarimo’tkazgich material selen bo’lgan edi. 
Hozirgi vaqtda germaniydek yarimo’tkazgichni ortda qoldirib eng ko’p 
qo’llanilayotgan yarimo’tkazgich — bu kremniydir. Selen, germaniy va kremniy 
elementar yarimo’tkazgichlar, ya’ni D. I. Mendeleyev davriy sistemasi elementlari 
bo’lgan yarimo’tkazgichlar turkumiga taalluqli. 

---

159 
Germaniy va kremniy bilan bir qatorda davriy sistemaning III va V, II va IV, 
II va VI guruhlari elementlarining murakkab birikmalari tobora keng 
qo’llanilmoqda. Bu yerda, masalan, galliy bilan margimush (galliy arsenidi), galliy 
bilan fosfor, kadmiy, simob bilan tellur birikmalarini va boshqa birikmalarni esga 
olish lozim. Yarimo’tkazgichlarga zarur xossalar beradigan kirishmalar sifatida 
bor, fosfor, indiy, margimush, surma va boshqa ko’p elementlar ishlatiladi. 
Yarimo’tkazgichga kiritiluvchi kirishmalarning odatdagi miqdori prosentning o’nli 
va yuzli ulushlari orasida bo’ladi.