D xolboyev, U. N. Ibragimov moliyaviy hisob

10.2. Moliyaviy natijalar ko‘rsatkichlari va ularning
shakllanishi
Moliyaviy natijalam i, y a’ni foyda (zarar)ning shakllanishi 
b o ‘yicha asosiy m e’yoriy hujjat b o ‘lib 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar M ahkam asining 1999-yilning 5-fevralida tasdiqlanib, 
2003, 2005, 2015-yillarda ayrim o ‘zgarishlar kiritilgan «Mahsulot 
(ish, xizm at)lam i ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi
175

---

ham da moliyaviy natijalam i shakllantirish tartibi to ‘g ‘risida»gi 
N izom hisoblanadi.
U shbu N izom ga asosan x o ‘ja lik la rd a foyda (z arar)n in g
quyidagi turlari aniqlanadi:
— mahsulot(ish, xizm at)lam i sotishdan yalpi foyda (zarar);
— asosiy ishlab chiqarish faoliyatidan foyda (zarar);
— um um xo‘jalik faoliyatidan foyda (zarar);
— soliqlar to'languncha foyda (zarar);
— hisobot davrining sof foydasi (zarari).
Hisob va hisobotda foydaning yuqoridagi turlari quyidagicha 
tartibda aniqlanadi:
1. M ahsulot (ish, xizmat)larni sotishdan yalpi foyda — ularni 
sotishdan pul tushum idan sotilgan mahsulotlami ishlab chiqarish 
tannarxini chegirish orqali aniqlanadi va u quyidagicha ifodalanadi:
YAF = SST - TN,
bunda: 
SST
- sotishdan sof tushum ;
TN — sotilgan mahsulotning tannarxi.
Asosiy ishlab chiqarish faoliyatidan foyda tarkibiga yalpi 
foydadan tashqari asosiy faoliyatning boshqa darom adlari va 
zararlarining farqi hamda ulardan davr xarajati chiqarilib aniqla­
nadi, ya’ni:
AFF = YAF - DX + BD - BZ,
bunda: 
YAF 
— yalpi foyda;
DX 
— davr xarajati;
BD 
— asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar;
BZ 
— asosiy faoliyatdan kiritilgan boshqa zararlar.
U m um xo‘jalik faoliyatidan foyda: